آگری اسماعیل‌نژاد

این روزها یکی از مهم‌ترین سوالات در افکار عمومی و سپهر سیاسی ایران مساله تاثیر دور دوم تحریم‌های آمریکا است، تحریم‌‌های که مبادلات دلار و انرژی ایران را هدف قرار داده است.

 آیا تحریم‌ها بر اقتصاد ایران تاثیر خواهند نمود؟ آیا این تحریم‌ها زمینه سقوط رژیم را فراهم خواهند کرد؟! و بلاخره آیا تغییر رژیمی درکار خواهد بود؟

ایران در شرایط کنونی در بحرانی چند جانبه قرار دارد، بحران چند وجهی موجود را به میتوان به دو دسته عمده بحران‌های داخلی و بحران خارجی تقسیم نمود:

بحران خارجی:

بسیاری از تحلیل‌گران مساله بحران خارجی ایران را به خروج آمریکا از برجام تنازل می‌دهند، اما واقعیت این است که این بحران چهار وجهه مشخص را دارد:

١: برجام و خروج آمریکا از آن

٢: حضور ایران در کشورهای عربی_اسلامی جنگ‌های نیابتی و تهدید امنیت اسرائیل و پادشاهی سعودی از طریق این جنگ‌ها

٣: فعالیت‌‌های موشکی جمهوری اسلامی

٤: آینده فعالیت‌های هسته‌ای ایران پس از برجام

جامعه جهانی خصوصا کشورهای چهار بعلاوه یک، در مورد سه موضوع "حضور ایران در کشورهای عربی و جنگ‌های نیابتی"، "فعالیت‌های موشکی" و "فعالیت‌های هسته‌ای ایران پس از برجام" مواضعی نزدیک به هم و تقریبا مشترک با آمریکا را  دارند.

 در مورد خروج آمریکا از برجام باید اظهار کرد که این خروج حاصل یک ائتلاف آمریکایی_عربی_اسرائیلی بود، پس علی‌رغم اینکه روزانه خبرهای در مورد ایزوله شدن آمریکا از جامعه جهانی در رسانه‌های فارسی منتشر می‌شود اگر این ایزوله بودن واقعیت هم داشته باشد، ربطی به مساله ایران و آمریکا ندارد و بر سر مسائل و موضوعاتی‌ دیگر است.

اما خروج آمریکا از برجام  از دو لحاظ  دارای اهمیت است:

 یک: شروط ١٢+١ مایکل پمپئو، وزیر خارجه آمریکا برای مذاکره با ایران بر پایه این شرط مذاکره آمریکا مستلزم تغییر استراتژی جمهوری اسلامی در سطح روابط خارجی است.

 دو: این خروج در پی ائتلاف با همسایه‌های ایران انجام پذیرفته است، اهمیت اینکه خروج آمریکا از برجام حاصل یک ائتلاف با همسایه‌های ایران  بود، در این است که حضور این ائتلاف می‌تواند اشراف کامل اطلاعاتی را فراهم کند و شرایط دور زدن تحریم‌ها را برای ایران سخت‌تر و پر هزینه‌تر نماید.

 این موضوع جدا از روابط اقتصادی و حتی اعتقادی است که در بین ایران و کشورهای اسلامی موجود است و خوب مشخص است، بر هم زدن این روابط  نیز عاملی برای فشار بیشتر بر ایران و گسترش ابعاد بحران‌های داخلی ایران خواهد بود.

بحران‌ها داخلی

باز برعکس مانورهای رسآن‌های جمهوری اسلامی آنچه ائتلاف آمریکای_عربی_اسرائیلی را به تغییر رفتار جمهوری اسلامی امیدوار کرده است، بحران‌های داخلی ایران است.

 در واقع خروج آمریکا از برجام بر پایه این تحلیل برنهاده شد که از طریق فشارهای اقتصادی ائتلاف سه‌گانه بتوانند ابعاد بحران‌های داخلی ایران را گسترش دهند و بدین ترتیب خواسته‌های خود را به جمهوری اسلامی تحمیل کنند.

بحران‌های داخلی ایران را می‌توان در ٨ دسته ابر بحران تقسیم کرد:

١: بحران حقوق ملیت‌ها و نیز اقلیت‌های آیینی

٢: بحران برخورد منافع جناح‌‌‌های سیاسی درون رژیم

٣: عدم شفافیت، فساد ساختاری و ناکارآمدی سیستم

٤: گسست اجتماعی و بحران‌های اجتماعی از جمله طلاق، اعتیاد و ...

٥: افول در سرمایه اجتماعی و عدم امید به سیاست‌‌های اعمالی حکومت

٦: بحران کم‌آبی و محیط زیست و پیامدهای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی آن

٧: بحران معیشت مردم

٨: بحران چند‌وجهی اقتصاد که خود از ٦ بحران بزرگ تشکیل می‌شود.

الف: سقوط ارزش ریال و نوسانات ارزی

ب: افزایش نقدینگی و بحران نظام بانکی

ج: بیکاری

د: تورم

س: تحریم و ایجاد بحران در اقتصاد بین‌المللی و چالش در فروش نفت و گاز و تولیدات مرتبط به آن‌ها که منبع اصلی تامین بودجه دولت هستند.

ه: بحران صندوق بازنشستگی

مجموعه این بحران‌ها در سطح داخلی و خارجی بر هم دیگر اثر هم‌افزایی دارند، جدا از این مساله، در زمینه حل ابر بحران‌ها "زمان" فاکتور مهمی است و هر چه زمان بیشتری بگذرد، ابعاد بحران‌ها گسترده‌تر خواهد شد و امکان حل آن‌ها غیرممکن‌تر خواهد بود.

 اما وجود تمامی این بحران‌ها به منزله تغییر رژیم نیست، بلکه به منزله زمینه برای ایجاد اعتراضات سراسری است، در این بین جمهوری اسلامی با تکیه بر هسته‌ی سخت خود و باتوجه به اینکه توانایی سرکوب اعتراضات مردمی را هنوز دارد، امیدوار است با سرکوب در داخل و امید به تغییر دولت در آمریکا زمان برای ماندگاری خود بخرد و بدینترتیب بحران خارجی را رد کند و بعد از آن به بحران‌های داخلی بپردازد. نکته مهم در این است زمان برای حل بحران‌های داخلی مهم‌ترین فاکتور است و تعلل برای سران جمهوری اسلامی برای گذر از دولت کنونی آمریکا امر اهم بر این پایه باید گفت رژیم در راستای عمیق شدن بحران‌های داخلی رفتار می‌کند.

 در پایان باید گفت که دور دوم تحریم‌های آمریکا اگر بر تغییر رفتار سران رژیم در سطح بین‌المللی هم منجر نشود و آن‌ها خواسته‌های ١٢+١ آمریکا را وقعی ننهند، این تحریم‌ها به فروپاشی اقتصادی و اجتماعی ایران منجر خواهد شد و بحران‌ها داخلی را چنان گسترش خواهد داد که عملا غیرقابل حل خواهند بود.

محتویات این مقالە منعکس کننده دیدگاه و نظرات وب‌سایت کوردستان‌میدیا نمی‌باشد.