کوردستان میدیا

ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران

دكتور عۆبەید ئەحمەد: كێشەی كوردەكان لە سووریە بۆتە هۆی ئەوەی كە ئەوان لە بەرامبەر عەرەبەكاندا لاواز بن

12:59 - 29 خەزەڵوەر 2712

كوردستان میدیا: پاش كوژرانی زیاتر لە ٣٦ هەزار كەس لە سووریە و پاش كێشە و گرژییەكی زۆر، بەشێكی بەرچاو لە ئۆپۆزسیۆنی سوریە لە شاری دوحەی قەتەر رێككەوتن و بەشێكی زۆر لە لایەنی كوردی سووریە بۆ ئەم دانیشتنە بانگهێشت نەكرابوون.


بەشدارانی كورد لەو دانیشتنەدا تەنیا ٤ كەس بوون و ویستی ئەوانیش لەو كۆبوونەوەیەدا لە بەر چاو نەگیرا. بە باوەڕی دكتور عۆبەید ئەحمەد ئەندامی ئەنجۆمەنی نیشتیمانی كوردی سوریە، كێشەكانی ناو كوردەكان بۆتە هۆی ئەوەی كە لە بەرانبەر لایەنی عەرەبی ئۆپۆزیسیۆنی سوریە، لاواز بن.
رۆژی ٢٨ی خەزەڵوەر لە شاری ستۆكهۆڵم كۆبوونەوەیەك بۆ پشتیوانی لە كوردەكانی سووریە تەرخان كرابوو. لەم دانیشتنە زۆرتر باسی یارمەتی مادی كرا. لە ناو قسەكانی یەكێك لە نوێنەرانی ئەنجۆمەنی نیشتمانی كورد لە سوریە جۆرێك ترسی پێوە دیار بوو. ئەو وتی بە شێوەی ئاگایانە هەندێ لایەنی ناوەكیی و دەرەكیی خەریكن شەڕ بێنە ناو هەرێمی كوردستانی سوریە. هاوكات باسی هەندێ هێزی چەكداری ئیسلامی كرا كە لە ناو سنووری توركیە هاتوونەتە ناو خاكی كوردستانی سوریە و ئەمە دەتوانێ ببێتە كێشەیەكی قووڵ لە داهاتوویەكی نزیكدا.
هەر لەو پێوەندییەدا و لە چوارچێوەی باسەكانی ئەو كۆبوونەوەیەدا وتووێژێكی كورت لەگەڵ دكتور عۆبەید ئەحمەد چالاكی سیاسی كورد و ئەندامی ئەنجومەنی نیشتمانی كوردی سوریە لە سوید پێك هاتووە.

ئامادەكردنی: ئاسۆ ساڵح


دكتور عۆبەید چەند هێزێكی چەكدار لە كوردستان بوونیان هەیە؟

د. عۆبەید: پەیەدە واتە پارتی یەكیەتی دێمۆكراتیك، سەرەكیترین هێزی چەكدارە لە كوردستانی سوریە. هەندێ پارتی دیكەش هەن بەڵام وەكوو پەیەدە بەهێز نین، بۆیە دەكرێ بڵێین كە پەیەدە سەرەكی ترین هێزی چەكدارە لە كوردستانی سوریە.
ئەرتشی ئازادی سوریە لە كوردستان هێزیان هەیە؟

د. عۆبەید: نا، ئەوان هیچ هێزێكیان لە خاكی كوردستانی سووریە نیە.
هەندێك هەواڵ بڵار بوونەتەوە كە باس لە بوونی هێزی چەكدار لە شاری سەرەكییەكان هەن كە خۆیان بە ناو هێزی جیهادی یان هێزی ئیسلامی دەناسێنن كە هەندێ جاریش بە كوردی قسە دەكەن، لە سەر ئەوان چ زانیاریەكتان هەیە؟

د. عۆبەید: ئەوە راستە، پاش ئەوەی حكوومەتی سووریە بۆ خۆیان ناوچەكانی هەرێمی كوردستانیان بە جێ هێشت، پەیەدە هاتە ناو ناوچەكان و ئیدارە حكوومەتیەكانیان گرتە ژێر كۆنترۆڵی خۆیان، بەڵام لەم ناوەدا لە ناو خاكی توركیە هەندێ هێز وەكوو ئەم هێزانە كە ئێوە ناوتان بردن، هاتنە ناو خاكی كوردستانی سووریە و بە تایبەت ناوچەی سەری كانی. ژمارەی ئەم كەسانە زۆرتر لە ٢٥٠ كەسە و خۆیان هەندێ جار بە ناو لەشكری ئازادیش دەناسێنن، بەڵام ئەو هێزانە لە خاكی توركیەوە هاتوون.
رەوش لە ناو كوردەكانی سووریە چۆنە؟ پێوەندی ئەوان چۆنە؟ مەبەست لە ناو خەڵك و ئەوانەی كە هەواداری هەندێ هێزی تایبەتن.

د. عۆبەید: هێزی سەرەكی ئێستا ئەنجۆمەنی نیشتمانی كوردی سوریەیە. پەیەدە بوونی هەیە، بەڵام سیاسەتی ئەم دواییەی ئەوان بە تایبەت لە بواری چەكداری زۆر ناڕەزایەتی لە ناو خەڵك لێ كەوتۆتەوە. ئێمە چالاكی چەكداریمان نەكرد و ڕێی ئاشتیمان گرتە بەر، بەڵام بەداخەوە پەیەدە ئەوەی نەكرد و مەسەلەی چەكداری مەترەح كرد، و ئەوە بووە هۆی ئەوەی كە توركیە لەو مەسەلە كەڵك وەربگرێ. توركیە وتی كە لە ناوچەكەدا هێزی چەكداری پەكەكە هەن و من ئەوە قەبووڵ ناكەم. بۆیە هەندێ هێزی چەكداری وەكوو ئەرتشی ئازاد رەوانەی ناوچەكە كرد. ئەوەی ئێستا لە ناو خەڵك گرینگە، مەسەلەی ئاشتییە. ئێمە وەكوو كوردی سوریە، ئاشتی بۆمان گرینگترە، بە شەڕی چەكداری ناتوانین شەڕی ئەرتشی ئازاد یان شەڕی ئەرتشی حكوومەت بكەین. ئێمە ئەمانهەوێ ئەو شۆڕشە بە ئاشتی بەردەوام بێت. بۆیە ئەم سیاسەتەی پەیەدە لە پێناو شەردا بووە هۆی ناڕەزایەتی خەڵك و دووری بەشێك لە خەڵك لەوان.
ئەگەر لە داهاتوودا لە ناو خەڵك كێشەیەك بێتە ئاراوە، بە ڕای تۆ لە چ بوارێكدا دەبێت‌. واتە چ مەسەلەیەك هەیە كە پۆتانسیەلی ئەوەی هەیە كە لە داهاتوو دا ببێتە كێشە لە ناو خەڵك؟

د. عۆبەید: رەوشی كوردی سووریە رەوشێكی تایبەتە. لە ناوچە كوردییەكان جگە لە كورد، عەرەبیش هەیە. بۆ وێنە هەندێ عەرەب هەن كە ساڵی 1972 و لە لایەن حكوومەتی سووریە هێنراونەتە ناوچەكە، جگە لە كێشە لە ناو هێزە كوردییەكان، ئەوە گەورەترین خەتەرە كە لە نێوان عەرەب و كورد شەڕ ساز بێت. دیارە عەرەبەكان بۆ شەڕ زۆر حازرترن. بەڵام ئێمە لە پێناو ئاشتی لەگەڵ هەموو لایەنەكان، چ كورد، چ عەرەب، فڵە هەوڵ دەدەین. تەواو هەوڵی خۆمان دەدەین كە شەڕ دروست نەبێت، بەڵام بە داخەوە هەندێ جار شەڕ بەسەرماندا دەسەپێت. حكوومەتی توركیە مێرەدا بێ‌ لایەن نیە. ئەگەر ئیمە وەكوو لایەنە كوردییەكان یەكگرتنی خۆمان بپارێزین، بە دڵنیایەوە رێگە نادەین كە هیچ حكوومەتێك سیاسەتی خۆی بە بیانووی حیزبی چەكدار، بەڕێوە ببات.
ئایا مەسەلەی ئاڵا لە كوردستان یەكێك لە كێشەكانە؟

د. عۆبەید: ئێمە وتوومانە كە ئاڵای كوردستان و ئاڵای سووریە لە كوردستان بشەكێتەوە، بەڵام بەداخەوە پەیەدە ئاڵای خۆی هەیە. ئەوەش بۆتە كێشەیەك لە ناو ئێمەدا. هیوادارم بتوانین بگەین بە تەوافۆقێك، بەڵام هێشتا پەیەدە ئەوەی قبووڵ نەكردووە.
روانینی لایەنی كوردی بۆ ڕێكەوتننی ئەم دواییەی ئۆپۆزیسیۆنی سوریە لە دۆحە چییە؟

د. عۆبەید: سێ ئەندامی ئێمە، واتە ئەنجۆمەنی نیشتمانی كوردی سوریە لە كۆبوونەوەی ئەم ڕێكەوتننە بەشدار بوون. ئێمە داخوازنامەیەكمان پێشكەشی ئەو دانیشتنە كرد كە بریتی بوو لە سێ خاڵ، یەكەم ئەوەی كە جێگرێكی كورد لە ناو سەرۆكایەتی هەبێت، دووهەم گەلی كورد لە سوریە وەكوو میلەتێك قەبووڵ بكرێن، ئەوان ئەڵێن هۆڤیەتی كوردی لە سووریە‌ بەڵام ئێمە داوامان ئەوەیە كە وەكوو میللەت قبووڵ بكرێ و وشەی نەتەوە بەكار بێنن، سێهەم داخوازیش ئەوەیە كە بە جێگەی كۆماری عەرەبی سووریە كۆماری سووریە، بەكار بێت وەكوو وڵاتەكانی دیكە لە ناوچە، بەڵام بەداخەوە لایەنی عەرەب تا ئێستا وڵامی ئەوەی نەداوەتەوە و هیچكام لە داخوازیەكانی ئێمەی قبووڵ نەكردووە. ئەو سێ نوێنەری ئێمە ئێستا لە كوردستانن و ئەوان بڕیار دەدەن كە ئەنجۆمەنی نیشتمانی كوردی سوریە بكەوێتە ناو ئەو رێكەوتننامە یان نا. پێویستە ئاماژەش بكرێ كە ئێمە وەكوو كورد لە سوریە ٤ ملیۆن كەسین و سێ نوێنەرمان لەو رێكەوتنە هەیە، بەڵام هاوكات لایەنی توركمانە كە پشتیوانی توركیەی لەگەڵە و كەمتر لە ٢ لە سەدی نفوسی سووریەن، ئەوانیش سێ نوێنەریان هەیە. ئەمەش پیشان دەدات كە توركیە كاریگەریەكی زۆری لە سەر ئۆپۆزسیۆنی سوریە هەیە. بەداخەوە كێشەی لایەنە كوردییەكان بۆتە هۆی ئەوەی كە كورد لە ناو ئۆپۆزسیۆن لاواز بێت.