کوردستان میدیا

ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران

ڕاسان و کولتووری سیاسی

23:03 - 15 خەرمانان 2718

کەریم پەرویزی

لە هەر کۆمەڵگا و لە هەر وڵاتێکدا، بەشێک لە سیستمی سیاسەت کردن و پێوەندییە سیاسییەکان بریتییە لە کولتووری سیاسیی زاڵ و لەو چوارچێوەیەشدا، ئاخافتن و دەربڕینی سیاسی، تانوپۆی ئەو پێوەندییە سیاسییانە و لەراستیدا تانوپۆی کولتووری سیاسی پێک دێنن.

بە وردبوونەوەیەکی خێرا بە سەر وێژمانی سیاسی یان کۆمەڵەی رستە و چەمک و دەستەواژە سیاسییەکانی هەر رێکخراوێکی سیاسی یان لێدوانە سیاسییەکانی تێکۆشەرانی سیاسی و چالاکانی بواری سیاسەت و ئیدارەی کۆمەڵگا و وڵات و هەروەها ئۆپۆزیسیۆن و ئۆپۆزیسیۆنی سیاسیی وڵاتێک و سیستمێک، زۆر سانا دەر دەکەوێ کە هەر کەس و لایەنێک لە چ پاشخانێکی هزری و بیرکردنەوە و لە چ تێڕوانینێکەوە بەرەوڕووی جیهان دەبێتەوە و لەڕاستیدا سیاسەت و هەڵوێستی سیاسی جیا لە بەرژەوەندییە دژبەر و هاوبەشەکان و پارسەنگی هێز و ...، بەشێکیشی بریتی دەبێ لە شەڕی وێژمانی یان شەڕی گوتارەکان، کە لە راستیدا گوتار و وێژمان شەڕی بەرژەوەندی و سیاسین کە خزاونەتە دونیای وشەوە.

لە وڵاتی فرەنەتەوەی ئێراندا، چەترێکی وێژمانیی مێژوویی هەیە کە هەرچەند کاڵ و کرچ بۆتەوە و لە زۆر شوێندا شڕ بووە و دادڕاوە، بەڵام هەر ئاسەوارەکانی ماون و کاریگەرییان هەیە کە ناوی دەنێین ئەدەبیاتی سیاسیی مارکسیزمی رووسی- توودەیی، کە سەرچاوەی لە مارکسیزمی رووسی، بە کولتووری ناووناتۆرە و وشە ڕەقەکانی رووسیەوە، لە روانینی رووسەکانی سەردەمی تێزارو دواتر سۆڤیەتەوە بۆ مارکسیزمی وێرانکەری هەموو شتەوە، هەڵدەقوڵا و لە تێگەیشتنە ناتەواوەکانی حیزبی توودەدا بەرگی دیکەی بەبەردا کرا و ئەدەبیاتی سیاسیی مارکسیزمی رووسی- توودەیی لێکەوتەوە.

ئەم ئەدەبیاتە سیاسییە بریتی بووە لە ناووناتۆرە لێدان، وشەی ڕەقی بێزارکەر دۆزینەوە بۆ دەرپەڕاندنی رەقیب و لایەنی دیکە و سووکایەتی کردن و بێڕێزی بە هەموو بڕوا و تێگەیشتنەکانی غەیرەخۆی بووە و مەبەستەکەش ئەوە بووە کە بە سووکایەتی و بێڕێزی و ئەنگ وتۆمەت، رەقیب لە گۆڕەپان وەدەر بنێن.

بەداخەوە ئەم کولتوورە سیاسییە تەنیا لە حیزبی توودەدا قەتیس نەمایەوە و بە پانتایی ئێران تەشەنەی سەند و زۆربەی حیزب و لایەنەکانی کەم تا زۆر گرتەوە و ئێستاش کە لە مووزەدا دەبێ بۆ حیزبی توودە و مارکسیزمی رووسی بگەڕێی، ئاسەواری ئەو ئەدەبیاتە سیاسییە بێزارکەرە هەر دەبیندرێ.

لەلایەکی دیکەوە ئەدەبیاتێکی سیاسیی کولتووری بەجێماوی سیاسەتنامەی نیزامیی گەنجەوی ماوەتەوە کە بریتییە لە کولتووری پێداهەڵگوتن و ریاکاری، کە ئەویش لە ئەدەبیاتی بەشێک لە کۆماری ئیسلامی و لایەنی سیاسیی دیکەشدا دەبیندرێ بۆیە دەڵێم بەشێک، چوونکە بەشە سەرەکییەکی کۆماری ئیسلامی پەیڕەوی هەمان خەتی ئەدەبیاتی سیاسیی رووسی – توودەیی دەکەن.

راسانی رۆژهەڵات پێویستە کە هەم لە سووکایەتیکردن خۆی بەدوور بگرێ و هەم ریاکارانە و شەرمێونانە نەبێ و لە نێوان ئەو دوو بەرداشەدا ئەدەبیاتێكی دیکە بگرێتەبەر کە بریتی بێ لە راست و رەوان و جیددی بوون، بە پاراستنی رێزی بەرامبەرەوە، بە بێ ئەوەی پاشەکەشە لە مافە ئەساسییەکان بکا. بۆ راگرتنی رێز پێویست بە ریاکاری و پێداهەڵگوتن ناکا و بۆ سەلماندنی بوونی خۆشت پێویستت بە بێڕێزی و سووکایەتی بە بەرامبەر نییە. ئەدەبی سیاسیی راسان دەبێ ئەدەبێکی جیددی، بە بێ شەرمکردن، راستوێژ و پشتگەرم بە مافە ئەساسییەکانی گەل و بەڵگەمەند و مەنتقی بێ.