شهرام سبحانی

رژیم پهلوی یکی از مستبدترین رژیم‌های حاکم بر جغرافیای سیاسی ایران بود کە درقبال رسیدن بە قدرت و تحکیم سلطەی خویش بر ملل‌های غیرە فارس دست بە هزاران جرم و جنایات ضد بشری زدند کە قلم در مکتوب این همە جنایات ناکام می ماند. و آنچە کە من در این مقالە برای شما بازگو میکنم تنها اشارە بە بخش کوچکی از این جنایات است کە هیچوقت در حافظەی تاریخی ملل‌های تحت ستم پاک نخواهد شد و فرزندان این ملل را مصمم‌تر خواهد کرد کە راە مبارزە و رسیدن بە اهداف و حق پایمال شدەشان را رها نکنند تا روزی کە خورشید آزادی و عدالت و برابری در ایران طلوع کند. 

بخشی از این جنایات بە شرح ذیل است:

١. تبعید پنج هزار خانوار کورد جلالی از ماکو بە قزوین

٢. کمک بە آتاتورک برای سرکوب قیام "آرارات": کوە آرارات کوچک برای دولت ترکیە جهت سرکوب قیام آرارات/ کمیتەی خویبون, اهمیت راهبردی داشت، کە رضاخان در تاریخ ٢ بهمن سال ١٣١٠ با واگذاری بخشی از دامنەهای آرارات کوچک بە دولت ترکیە جنایت بزرگی در حق ملت کورد انجام داد.

٣. کشتار "درە زیلان"، جنایتی بود کە توسط نیروی زمینی ترکیە در درە زیلان, استان وان در تاریخ ١٢ و ١٣ ژوئیە رخ داد کە نزدیک بە ٥٥ هزار زن و مرد و کودک خردسال قتل عام شدند. این جنایات با همکاری رضاخان با آتاتورک صورت گرفت. 

٤. ترور ناجوانمرادنە "سمکوی شکاک" و "داوودخان کلهر" در تاریخ ٣٠خراداد سال ١٣٠٩ اسماعیل آقای سمکو در شهر "شنۆ" بە توطئەی رضا شاە بە کمین افتاد و ترور شد.

و همچنین در تاریخ ٤ مهر سال ١٢٩٠ خورشیدی، داوودخان کلهر با متحدکردن ایالات و عشایر کورد با هدف سرنگونی "رضاخان" بە جنگ با او رفت و بعد جانفشانی و قهرمانی بسیار در ٨ خرداد ١٢٩١ بە شهادت می رسند. لازم بە ذکر است کە "داوود خان کلهر" بزرگ ایل " کلهر" یکی از شخصیتهای برجستەی کورد بودند کە در برابر ظلم حاکمان تهران سرخم نکردند و تا آخرین قطرە خون خود، برای آزادی و برابری جنگیدند.

٥. واگذاری بخشی از کوردستان ایران(آرارات) بە دولت ترکیە، در تاریخ ٢ بهمن سال ١٣١٠ خط مرزی جدید بین ایران و ترکیە تعیین شد کە براساس این خطوط نزدیک بە ٨٠٠ هزار کیلومتر مربع از جملە سرچشمە "قەرەسوو"، و دامنەهای کوە آرارات کوچک بە دولت ترکیە واگذار شد.

٦. بە غارت بردن ثروت و اموال کوردستان و انتقال آن بە مرکز، این غارت از زمان تشکیل دولت پهلوی تا زمان سقوط کردنشان ادامە داشت.

٧. هم پیمان شدن با دشمنان دیگر بخشهای کوردستان برای سرکوب بیشتر جنبشهای آزادیخواە

٨. سرکوب مردم لرستان و قتل عام ٢٠ هزار لر و بختیاری و بە شهادت رساندن " شیر علی مردان بختیاری"، بین سالهای ١٣٠٩- ١٣٠٠ ه.ش

٩.  تبعید کوردهای "ارومیە" و "کرماشان" و اسکان تورک و فارس بە این دو شهر، سیاستی کە در جهت تغییر دموگرافی حساس ترین شهرهای کوردستان صورت گرفت و متاسفانە تا بە امروز هم نیز ادامە دارد. چرا کرماشان و ارومیە؟ بدلیل پتانسیل خاص اقتصادی بویژە وجود منابع نفتی فراوان در کرماشان سبب شد تا هموارە در تکاپوی تغییر بافت جمیعتی این شهر باشند تا با برهم زدن تعادل جمعیتی کوردها در این شهرها هم بتوانند کنترل اوضاع را بدست گیرند و هم اینکە در صورت تغییرات سیاسی آیندە اهرمی برای اعمال فشار در دست داشتە باشند.

١٠. ایجاد تفرقە بین ملتهای ایران برای اینکە بتوانند عمر بیشتری برای حکومت تمرکزگرای خود خریداری کنند. شایان ذکر است کە برای این سیاست نمی توان تاریخ دقیقی مشخص کرد چراکە جوهرەی حکومت پهلوی از تاسیس تا سقوط در قبال ملل‌غیرە فارس،"تفرقە بین‌انداز و حکومت کن" بودە است.

١١. بە شهادت رساندن قاضی محمد و یارانش در ١٠ فروردین ماە سال ١٣٢٦: پیشوا قاضی محمد، اولین رئیس جمهور کوردستان و بنیان گذار حزب دموکرات کوردستان ایران بود. کە با همت و تلاش بی وقفە توانست اولین دولت مدرن کوردستان را بر مبنای حکومتی دموکراتیک تشکیل دهد. حکومتی کە متاسفانە تنها ١١ماە ادارەی کوردستان را برعهدە داشت. اما در این ١١ ماە دستاوردهای بزرگی در تاریخ سیاسی و مبارزاتی کوردستان بە ثبت رساند، کە در طول تاریخ این دستاوردها نقش بسزایی در هشیاری ملی کوردستان داشتەاند، کە امروزە میتوان از آن بعنوان یک شناسنامە و یک هویت ملی یاد کرد کە سالانە هزاران هزار نفر را بە صفوف مبازراتی می کشاند. و همچنین میتوان اشارە کرد کە اولین حکومت دموکراتیک در جغرافیای ایران بود کە اگر چند سال بیشتر عمر میکرد یقینا میتوانست ایران را بسوی دموکراتیزە شدن هدایت کند. زیرا کە این حکومت پایەهایش را بر مبنا و اصول دموکراتیک بنیان نهادە بود. دارابودن چنین ویژگی‌های منحصر بە فرد این حکومت سیاسی دیری نپاید کە رعب و وحشت رژیم تمرکزگرای تهران را برانگیخت و سبب شد کە آنها در تکاپوی هجوم و حملە بە کوردستان باشند کە در نهایت با توسل بە قدرت و سرکوب توانستند بە حکومت کوردستان خاتمە دهند و متاسفانە رهبرانش را در میدان "چوار چرا"ی شهر مهاباد، همان میدانی کە جمهوری کوردستان در آنجا اعلام شدە بود، اعدام کردند. البتە ناگفتە نماند درست است حکومت کوردستان بنابر دلایلی سقوط کرد اما آموزەهای رهبران جمهوری کوردستان و راە آنها هیچوقت پایان نیافت، بلکە بە چراغ راە مبارزاتی امروز ما مبدل شد و این کشتی تا رسیدن بە مقصد نهایی از حرکت نمی ایستد. در این مقالە بە شرح مهم‌ترین جنایات پهلوی در کوردستان پرداختم آنهم بە شهادت رساندن قاضی محمد و از بین بردن جمهوری کوردستان بود، جنایتی کە مانند لکەی ننگ همیشە بر پیشانی خاندان پهلوی خواهد ماند. و ما کوردها و ملل‌های تحت ستم را مصمم‌تر میکند کە با اتحاد و همدلی و همراهی بیشتر درپی تحقق اهداف و خواستە‌های مردم خودمان گام برداریم، آن هم جلوگیری از استقرار نظام سنترالیزم در آیندەی ایران و تلاش برای تقسیم قدرت و ثروت بین ملل‌‌های تحت ستم خواهد بود. کە این هدف تنها در چهارچوب تشکیل یک دولت دموکراتیک فدرال محقق خواهد شد.