کوردستان میدیا

سایت مرکزی حزب دمکرات کوردستان ایران

كوبانى و تركيه و نقبى به تاريخ معاصر ايران( قهرمان قنبری)

14:01 - 19 مهر 1393

جنگى تن به تن و بى امان در كوبانى جريان دارد، بنا به آخرين اخبار داعش به داخل شهر رسيده و پرچم هايش را در يكى دو نقطه مرتفع شهر بر افراشته، البته هنوز مقاومت در كوچه پس كوچه‌ها ادامه دارد و يگانهاى مقاومت كوبانى (PYD) اعلام كرده اند كه تا اخرين نفر مقاومت خواهند كرد و در جنگ شهرى عليرغم كمبود أدوات جنگى كوبانى را به جهنم داعش تبديل خواهند كرد و هنوز سرنوشت جنگ صدرصد معلوم نيست، ولى به احتمال زياد اين سرنوشت در حال حاضر بيشتر به دخالت تركيه يا كمك تركيه وابسته است، چون كه در حال حاضر كوبانى فقط در مرز تركيه با دنيا آزاد ارتباط دارد و ديگر نواحى در محاصره گروه داعش است، البته در شرق حكومت اقليم كردستان قادر به گشودن جبهه‌اى جديد است (كه حرف و حديث ها و اختلافات زيادى بخاطر عدم گشودنش در سابق وجود دارد) كه در حال حاضر بخاطر فوريت موضوع نمى‌تواند حتى مثمر ثمر باشد.
11110.jpg


قهرمان قنبری

اما اينكه تركيه بخواهد كارى كند، هنوز در هاله‌اى از ابهام است. عليرغم وجود مجوز پارلمان تركيه در اين زمينه كه خيلى‌ها از آن بعنوان مجوز حمله به داعش، خصوصا در كوبانى ياد مى‌كردندو يا اظهارات احمد داوداغلو نخست وزير تركيه كه اظهار كرد تركيه نخواهد گذاشت كوبانى به دست داعش بيافتد، تركيه سكوت و انفعال خود را در اين مورد نشكسته است، البته موارد زيادى هست، حتى افراد و يا تشكيلاتى مدعى هستند كه تركيه از اين جنگ خوشحال است و حذف و يا تضعيف هر كدام از اينها، داعش يا پ پ ك نفع مى‌برد و حتى بخاطر اينكه پ پ ك مخالف بالقوه تركيه است از تضعيف ان در سوريه حتى بيشتر خوشحال است و حتى پا را فراتر مى‌گذارند و از حمايت تركيه از داعش سخن مى‌گويند، البته در نبود شفافيت مطمنا ما نه مى‌توانيم دليلى بر نفى ادعا‌ها بياوريم و نه دليلى بر اثباتشان و شايد هم نيازى نيست. من در اينجا مى‌خواهم كه ضرر و زيانهاى عدم كمك تركيه به كوبانى با نقبى به سياست ايران در مورد مشابه در سالهاى ١٩٩٠ تا ١٩٩٤ در مجادله اذربايجان و ارمنستان يادآور شويم.

تركيه كشورى است كه چندين سال است مواجه با مسئله بزرگى بنام مسئله كرد است و سياست انكار و نفى كه البته لطمات بسيارى هم از لحاظ انسانى و هم از لحاظ توسعه سياسى به كشور وارد آورد در اين سياست نفى و انكار وتبعيض غير قابل انكار بود نگارنده قصد ندارد كه تكرار مكررات كند اما خوشبختانه چندين سال است كه سياست نفى، انكار و تبعيض مى رود به سياست قبول و عدم تبعيض، اعطاى حقوق انسانى و قبول مشاركت كردها (كردهاى با هويت كردى، چونكه كردهاى با هويت تركى يا همراه با سيستم تبعيض مانند عصمت اينو نو دومين ريىس جمهور تركيه، بلنت اجويت نخست وزير، تورگوت اوزال ريىس جمهور يا مهدى اكر وزير امور كشاورزى در دولت اردوغان و غيره هم در سيستم بودند و هستند) تغيير يابد، اما چرا تركيه بايد نقش نظاره گر نداشته باشد،بخاطر اينكه اقليت بزرگى از كردها در تركيه ساكن است، گرچه ممكن است كه خيلى‌ها ادعا كنند، بگذار آنها انتقام ما را بگيرند، و اين البته در كوتاه مدت جواب خواهد داد و حتى ممكن است كه كردها را در داخل تركيه به سكوت يا حالت سكون در بياورد ولى مطمئنا در بلند مدت شكاف قوميتى را عميق‌تر خواهد كرد، گو اينكه حتى خيلى از كردهاى موافقين سياست تركيه كه حتى مخالف با پ پ ك يا خواستهاى قوميتى باشند در بلند مدت خودشان را در تعريف مقابل با سياست كنونى‌شان تعريف خواهند كرد، براى روشنتر شدن موضوع بگذاريد مثالى از ايران و كشور خودمان بياوريم، در جنگ جمهورى اذربايجان و ارمنستان، افكار عمومى و يا حتى اين اواخر سندهايى ارايه مى‌شد كه ايران در جنگ مذكور همراه ارمنستان و بر عليه اذربايجان بود، حتى در سندى كه ويكى ليكس منتشر كرده بود، (١)داود شاه نظريان مشاور امنيتى وقت رئيس جمهورى ارمنستان مدعى شده بود كه ايران يكى از بزرگترين موانع صلح بين اذربايجان و ارمنستان است، البته در مواضع رسمى ايران هميشه اين موضوع را تكذيب كرده و حتى خود را يكى از ميانجى‌هايى كه راغب به صلح با گفتگو‌هاى مسالمت آميز و البته معتقد به تماميت ارضى طرفين است معرفى مى كند، و باز بجز اسناد ويكى ليكس سندهاي ديگرى براى اثبات موضوع وجود ندارد، هر چند كه نويسنده چند سال پيش مقاله‌اى از دكتر صادق زيبا كلام خواندم(متاسفانه نتوانستم لينكش را پيدا كنم) كه در انجا از واقع‌گرايى سياست جمهورى اسلامى در جنگ مزبور به سود ارمنستان تقدير كرده بود و تاسف خورده بود كه اى كاش جمهورى اسلامى در مسئله فلسطين هم نه بر اساس ايدئولوژى اسلام‌گرايى كه مانند جنگ قاراباغ بر اساس منافع ملى و واقع‌گرايى عمل كند، البته قصد نگارنده از اين موضوع طرفدارى از اعلام جنگ ايران به ارمنستان نيست، اما مى‌خواهم نشان دهم كه اتفاقا اين موضوع بر خلاف امنيت ملى و واقع‌گرايى بود، چناچه در مورد كوبانى، اگر كوبانى سقوط كند و داعش باعث بوجود آمدن فجايعى در كوبانى شود در بلند مدت تركيه بزرگترين بازنده‌اش خواهد بود.

حال برگرديم به موضوع ارمنستان و اذربايجان و دلايل حمايت و يا در حال خوشبينانه نظاره‌گر بودن ايران در اين جنگ.

١-ريىس جمهور وقت اذربايجان (ابولفضل ايلچى بى)ملي گرا بود و چندين بار از اتحاد اذربايجانى‌ها سخن گفت.

٢-ولى ابولفضل ايلچى بيك تنها ١ سال رئيس جمهور اذربايجان بود و قبل و بعد از او اصولا هيچ كسى در مقام رسمى سخنى كه ضرر و زيان به تماميت ارضى ايران باشد به سخن نياورده‌اند و حتى بعد از ابولفضل ايلچى بىك تمام فعالين قومى اذربايجانى اهل ايران از جمهورى اذربايجان اخراج شده اند و سندى راجع به اينكه حتى به تشكيلات يا معارضين اذربايجانى كمك مى شود موجود نيست.

٣-در اينجا البته اين احتمال بنظر مى رسد كه جمهورى اسلامى ايران بخاطر اينكه تصويرى كه از جمهورى اذربايجان بە تصوير ديده شود، تصويرى بى ثبات است كه داراى جاذبه حتى بالفعل براى اذربايجاني‌هاى ايران نباشد به عمد از ارمنستان حمايت كرد يا نظاره‌گر ماند و يا بنا به ادعا در روند صلح سنگ اندازى مى كند.
در اين دو مدل ديده مى شود كه در كوتاه مدت هم منافع ملى تركيه از سقوط كوبانى و هم منافع ملى ايران از بى ثباتى و اشغال بيست درصد از جمهورى اذربايجان تامين مى شود، البته شايد بنظر بيايد كه سياستگذاران يا برنامه ريزان كشور اين منافع را نه كوتاه مدت، بلكه بلند مدت تصور مى كنند و جلوه مى دهند. اما در حسابى كوچك و سرانگشتى مى توان ثابت كرد كه حتى اين سياستها در تعارض با منافع كوتاه مدت است چه رسد به منافع بلند مدت!

در مورد ايران حمايت، نظاره‌گرى يا سنگ اندازى در روند صلح اذربايجان و ارمنستان منجر به شكاف قوميتى در ايران شد! البته خيلى‌ها شايد اين موضوع را قبول نداشته باشند و حتى بحث در مورد آنرا عبث و تفرقه انگيز بدانند، (اينها مانند انسانهايى هستند كه مى دانند مريض هستند ولى از مراجعه به پزشك و آزمايشات و بررسى مى ترسند، چون ممكن است كه نتيجه آزمايش بر فرض سرطان باشد و آنوقت چون كه اين‌ها نمى‌توانند با اين واقعيت روبرو شوند، با دو احتمال مواجه هستند يا آنقدر خود خورى مى‌كنند كه در حالت نزديك به جنون به پزشك مراجعه مى‌كنند كه با سالم بودن نتيجه آزمايشات افسوس مى‌خورند كه چرا زودتر مراجعه نكرده بودند و يا مريضى آنقدر پيشرفت مى‌كند كه ديگر قابل درمان نيست و بايد افسوس بخورند كه اگر زودتر آمده بودند اميد به زندگى و درمان داشتند) اما در ادامه موضوع چرا مثلا نظاره‌گر ماندن ايران كه تعبير به حمايت از ارمنستان شد منجر به شكاف قوميتى در ايران شد؟ مگر سياست خارجى اصولا كه نبايد در سياست داخلى ربطى داشته باشد؟ اما دلايل همبستگى يا حس ايرانى بودن ما در چيست؟ مايى كه از زبانها و بعضا دين‌هاى مختلفى هستيم،بدون وام گرفتن از مفاهيم فلسفى و جامعه شناسى شايد بطور خلاصه دلايل را در اين موارد خلاصه كرد ١- بهم پيوستگى هاى تاريخى و سرنوشت آينده ٢- مفهوم ايرانى كه خود تبديل به برجستگى خاصى شده كه با مورد اول ممكن است همخوانى داشته باشد ٢- اسلام، ٣- زبان ارتباطى فارسى.

البته ممكن است كه همه افراد چهار مورد مذكور را با هم قبول نداشته باشند، يا دلايل ديگرى براى با هم بودن داشته باشند كه اين هم منطقى است، چون كه هيچ كس مثلا بخاطر مسلمان بودن يك اندونزيايى، يا يك فارس زبان بودن يك نفر افغانستانى ممكن است با آنها حس هم ميهن يا كشور بودن نداشته باشد (اين صحيح است يا نيست موضوع بحث نيست)در هر كس ممكن است در برجستگى‌هايى موجود باشد كه انسان‌ها را بهم پيوسته مى‌كند كه قابل احترام است. اما در مورد جمهورى اذربايجان، درست است كه نزديك به دويست سال است كه با مرزهاى قراردادى سرنوشت جمهورى آذربايجان از آذربايجان جدا شده است، اما بالاخره مرزهاى فرهنگى و پيوندهاى خانوادگى را مرزهاى سياسى قادر به گسيختن نيست، همان مرزهايى كه مثلا طالبوف را از داغستان به نمايندگى مجلس ملى ايران بر مى‌گزيند و او هم آنقدر اين احساس نزديكى را دارد با نامه تند و تيز تا زمانى كه استبداد واقعا در ايران ريشه كن نشده عدم قبول عضويت خود را در اين مجلس به ظاهر آزاديخواه ولى در باطن مستبد را اعلام مى كند، اما جمهورى اسلامى ايران بدون در نظر گرفتن مرزهاى فرهنگى وقتى از ارمنستان حمايت كرد يا متهم به حمايت شد و البته اخبارى از اوارگى يك ميليون انسان بعضا با عكس‌ها و فيلم‌هاى وحشتناك به بيرون آمد، ترديدى در آذربايجانى‌هاى ايران بوجود آمد، كه آيا شعار اسلام و همبستگى اسلامى دروغ بود، يا مگر من سواى از زبان يا دينم ايرانى نبودم پس چرا از كشتار و آواره شدن انسان‌هاى بيشمارى مثل من خوشحال و يا نظاره‌گر هستند؟ يا من كه تجزيه طلب نبودم و آنهايى هم كه كشته شدند خواستار تجزيه ايران نبوده اند، پس به كدامين گناه آواره و كشته شدند؟ و در اين بين حمايت ايران از عدم صلح مربوط به قوميت يا زبان من نيست؟ در اينجا ممكن است و محتمل است كه جواب كوتاه اينكه واقعا تمايزى هست بين هويت من و هويت دولت، هويتى كه مرا و مانند مرا به غير خودى تقسيم مى كند، برنادا شيفر استاد دانشگاه حيفا در بررسى حركت هويت خواهانه آذربايجان، نقش ايران در جنگ قاراباغ و سرخوردگى آذربايجاني‌هاى ايران در مورد سياست ايران بخوبى توضيح مى دهد و اين موضوع را يكى از كاتاليزورهاى اساسى احساس تمايز و غيريت در حركت هويت طلبانه مى داند.(٢)

در مورد تركيه و كوبانى هم فاكتورهاى بالا كمابيش ثابت استدرست است که مرزهای قرار دادی آنها را از هم جدا کرده و در حالت منطقی مثل آذربایجان حتی منافع ملی کشوریشان آنها را رودروی هم قرار دهد ﴿این طبیعی و نرمال است﴾ اما مرزهای فرهنگی و پیوندهای خویشاوندی خصوصا در کردهای کوبانی و کردهای ترکیه غیرقابل کتمان است و این پیون تعارضی با ترکیه‌ای بودن یا سوریه‌ای بودن ندارد، البته اگر انسان‌های هوشمند و خیرخواهی در مصدر امور باشند که از این حتی بر فرض محال تعارضات قادر خواهند بود که خوشبختی و سعادت و موفقیت را به ارمغان بیاورند چناچە در مورد آذربایجان می‌توانند، اما عليرغم اينكه در قبل از جنگ قره‌باغ هويت طلبى يا خواستهاى قوميتى در آذربايجان ضعيف بود ولى بعد از اين جريان جان بيشترى گرفت، البته در تركيه هم اكنون هم جنبش هويت خواهانه كردى قوى است، اما اين نقطه را از ياد نبريم كه اما كوردهاى طرفدار سيستم كنونى هم كم نيستند، چنانچه در آخرين انتخابات رياست جمهورى نماينده جريان كرد و چپ كه حتى مورد حمايت چپ‌هاى ترك هم بود نتوانست بيشتر از ٩ درصد آرا را كسب كند كه با احتساب راى چپ ‌هاى تركيه و جمعيت بيست تا سى درصدى كردهاى تركيه نشان مى‌دهد كه كردهاى طرفدار وضع فعلى يا سيستم فعلى هم كم نيستند، اما مطمئنا سقوط كوبانى و فجايع بعد آن در بلند مدت حس كردى، جنبش كردى و حس تمايز را قويتر خواهد كرد و دودش مستقيما به چشم تركيه خواهد رفت، آنها به حق يا ناحق (قضاوت ما تاثيرى در نتيجه قضايا ندارد) از خود خواهند پرسید که چرا ترکیه سکوت کرد، نظاره‌گر ماند و یا حمایت کرد از داعش ﴿دلیل یا درستی ماجرا بر ما مشکوف نیست﴾ یا به چه دلیلی داعش به کردها ترجیح داده شد؟ آیا این بخاطر کرد بودن کردها بود؟ و سوالاتی بیشمار که مطمئنا شکاف قومیتی را عمیق‌تر خواهد کرد.

امروز قدرت نرم و ارجحيت آن بر قدرت سخت و خشن و تاثير آن بر همبستگى ملى و روابط بين دولتها و ملل بر كسى پوشيده نيست و كيست كه نداند كه بزرگترين تسخير و قدرت دولتها نه در تسخير بدنها و جسمها كه بلكه در تسخير دلهاى اتباعشان هست، اين تسخير است كه قدرت رسوخ ناپذيرى دارد، تسخيرى كه متاسفانه دولت‌هاى توتالير از قدرت آن عاجز هستند و براى انتقام گيرى از حس عاجز بودن خود است كه سعى مى‌كنند به هر طريقى شده تن انسان‌ها را به بند بكشند، آنها براى به بند كشيدن اتباع خود دوستان فرضى اتباع خود را هم سعى مى‌كنند به بند بكشند، اما اينكه به نتيجه مى‌رسد و پايدار مى‌ماند، تاريخ حكايت از آن دارد كه انسان و دولت‌هاى موفق كسانى هستند كه تهديد را تبديل به موفقيت كنند نه كسانى كه موفقيت را تبديل به تهديد كنند.
١-http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2012/06/120609_l23_lp_neighbours_wikileaks_iran_armenia.shtml
٢-https://sites.google.com/site/21azer02/Marzha.pdf?attredirects=0

محتویات این مقالە منعکس کننده دیدگاه و نظرات وب‌سایت کوردستان‌میدیا نمی‌باشد