ژیار

 (سیاست و جامعەشناسی)

تمام تجربەهای اجتماعی جدید نشان می‌دهند جامعە مدنی واقعی کە از دل گروهای اجتماعی جامعە برخاستە باشند می‌تواند نقشهای گوناگون و مثبت بر عهدە بگیرد. مهمترین این نقشها همانا محدود کردن قدرت و خواستەهای غیر قانونی قدرتمداران سرکش است. جامعە مدنی واقعی حاکمان را در مقابل مردم و اجتماع متواضع می‌کند. جامعە مدنی واقعی و فعال شرایط و فرایند تصمیم گیری را بە نفع مردم و جامعە جهت می‌بخشد. جامعە مدنی واقعی نقد تصمیم اشتباە و غلط حاکمان و قدرت بدستان می‌کند. جامعە مدنی واقعی قانون و اجرای درست قوانین درست را پیگیری می‌کند.جامعە مدنی واقعی طراح و نمایندە ارادە عمومی جامعە حق طلب است.جامعە مدنی واقعی توانایی شهروندان را در مقابل قدرت بدستان زورمدار منسجم می‌کند.جامعە مدنی واقعی صدای خاموش شدگان و حذف شدەهاست.جامعە مدنی واقعی پاسدار بی کم و کاست اصول دمکراتیک است.در جامعە مدنی واقعی شهروندان از حرمت قانونی و انسانی برخوردارند.جامعە مدنی واقعی جناح باز‌ی سیاسی بلد نیست. بلکە سرباز فداکار مردم است.جامعە مدنی واقعی متکی بە ارادە گروهها اجتماعی است نە ارادە حاکمان و قدرت بدستان. جامعە مدنی واقعی،ایدە و افق معلوم و مشخص برای تغییر وضعیت موجود دارد. در جامعە مدنی واقعی، تغییر خواهی مهمترین اصل و علت وجود جامعە مدنی واقعی است.جامعە مدنی واقعی موقتی نیست همیشە در میدان اجتماع و سیاست حاضر است. جامعە مدنی واقعی، زمینە تکثر و حضور گروههای مختلف را در جامعە و سیاست فراهم می‌کند. جامعە مدنی واقعی ریشە در صنهای مختلف اجتماعی دارد.

اما در جوامعی کە هنوز دمکراسی و قانون  شرایط اجرایی کامل و درست و حسابی پیدا نکردەاند. یا هنوز نگاە ایدئولوژیک بە جامعە، سیاست، اخلاق و انسان حرف اول و آخر را می‌زند یا در جوامعی کە اقتصاد رانتی است و فرهنگ باید مطیع و گزینشی باشد یا در جوامعی کە انسانها شهروندان دارای حقوق تعین شدە قانونی بحساب نمی‌آیند و هر موضوع شهروندی بە آسانی امنیتی می‌شود. در چنین شرایطی بجای جامعە مدنی واقعی جامعە مدنی زرد شکل می‌گیرد.

جامعە مدنی زرد، ریشە اجتماعی ندارد بلکە مجموعە انسانهایی هستند کە بوسیلە قدرت بدستان کنار هم جمع می‌شوند. یعنی بوسیلە خود اهالی قدرت ساختە می‌شوند.

جامعە مدنی زرد، نمایندە جامعە نیست ریشە در هیچ صنفی ندارد بلکە بیشتر نمایندە قدرت است. جامعە مدنی زرد، بشدت محافظە‌کار است. جامعە مدنی زرد بە هیچ وجە منتقد قدرت نیست بلکە توجیە گر اشتباە و خطاهای آنان است. جامعە مدنی زرد، توانایی شهروندان را در مقابل قدرت بدستان فرو می‌کاهد.جامعە مدنی زرد، بیشتر نماد تجمع حامیان و پیروان قدرت دوستان و منفعت خواهان هستند. جامعە مدنی زرد، از طرح موضوعات با اهمیت مانند پاسداری از اصول دمکراسی، اجرای درست قانون، فساد ستیزی، شایستە ‌سالاری، شهروند محوری بشدت گریزان است. جامعە مدنی زرد، بزرگترین دغدغەاش این است کە شهروندان را از سیاست و مطالبات سیاسی دور کند حتی بترساند. جامعە مدنی زرد، چون چالشی برای قدرت ندارند برای اهالی و اصحاب قدرت امین هستند. جامعە مدنی زرد، خواستەهایشان کوچک و بیشتر عامل ترویج پیامهای قدرت در جامعە است. جامعە مدنی زرد، همیشە پای در جناحهای قدرت دارد. تکیە گاە جامعە مدنی زرد قدرت است نە مردم و گروهای اجتماعی یعنی مردم نهاد نیست. جامعە مدنی زرد، حضور اجتماعی‌اش موقتی و مناسبتی است با فراخوان قدرت‌دران، حضور پیدا می‌کنند. جامعە مدنی زرد،ضد تکثر و ضد حضور گروههای مختلف در سیاست و اجتماع است. جامعە مدنی زرد، مروج تزویر است. فاقد ایدە و افق اجتماعی و سیاسی برای تغییر وضعیت موجود است. جامعە مدنی زرد، مانع‌های اجتماعی برای شکل گیری، ماندگاری و رسیدن بە اهداف جامعە مدنی واقعی است. جامعە مدنی زرد، ابزار سرکوب نرم در دست قدرتمداران هستند پس سرباز فداکار قدرت است. تاریخ کشورداری در جامعەهای توسعە نیافتە و آلودە بە ایدئولوژی کە پایبند اصول دمکراتیک نیستند نشان می‌دهد کە در برخورد با جامعە برای مهار گروهای اجتماعی از روش تشکیل جامعە مدنی زرد استفادە کنند. چون جامعە مدنی زرد عاملی هست هم برای توجیە سرکوب جامعە مدنی واقعی هم پاسخی موقتی است برای لاپوشانی بحران مشروعیت. حاکمان از جامعە مدنی زرد برای زهر چشم گرفتن و ترساندن جامعە‌مدنی واقعی استفادە می‌کنند. قدرت‌داران می‌خواهند وزن اجتماعی خود را با بە میدان کشیدن جامعە مدنی زرد بە رخ همە بکشانند. پس برای کاستن از دامنە بحران‌های اجتماعی اصحاب قدرت از تاکتیک ایجاد جامعە مدنی زرد استفادە می‌کننند.

باید گفت، جامعە مدنی زرد و جامعە مدنی واقعی در چند ویژگی مهم باهم تفاوت دارند. مانند، نوع کارهایی کە انجام می دهند، کفیت مطالبە اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی دارند، چهرها اطراف و تٲسیس کنندەگان، نوع و کفیت ارتباطی  کە با قدرت دارند.

می توان گفت، نوع رابطە با قدرت بە نوعی تعیین کنندە تمام ویژگی هست. جامعە مدنی واقعی با قدرت رابطەاش مطالبە گرانە  و منتقدانەاست. جامعە مدنی زرد رابطەای کە با قدرت دارد منفعلانە و مطیعانە است. پس نوع و کیفیت رابطە با قدرت نوع واکنش و روش برخورد با امورات و اتفاقات را تعین می‌کند.

جامعە مدنی واقعی، با زبان و نَفَس صریح و انتقادی امور را طرح می‌کند. از رهکارهای عملی ، واقعی و مرتبط با مسئلە سخن می‌گوید. اما جامعە مدنی زرد، با زبانی مبهم، غیر انتقادی، توجیه‌گر، غیر عملی ، غیر مرتبط سخن می‌گوید.

کیفیت مطالبات جامعە مدنی واقعی، قانونی، ضروری ، جدید، مردم محور، محدود کنندە قدرت ، دمکراتیک، بلند مدت، خواهان تغییر وضعیت موجود، حقوق محور هستند. سعی ندارند  خوشایند قدرت و گروهی خاصی مگر خوشایند عمومی شهروندان. اما جامعەی مدنی زرد، مطالباتشان در حوزە ضرورتها و نیازهای قدرت داران تعریف می‌شوند. پس مطالبات آن منسجم، ضرورت ، دمکراتیک، تغیر خواهانە، شهروند محور نیست. اینها برای منفعت و خوشایند طیف قدرت مطالبە دارند.

چهرهای حاضر در جامعە مدنی واقعی، مردم مدار ، دواطلبانە و منتقد قدرت هستند. کیفیت رابطە‌ای کە با قدرت دارند در حدود قانون است. هماهنگی با جامعە مشخصە اصلی آنهاست. بە آسانی و بدون توجیە منطقی جهت خویش را تغییر نمی‌دهند. افق فکری خاص وتعریف شدە دارند.

اما چهرهای جامعەی زرد، منتقد قدرت نیستند، رابطەای خاص و کارگزاری بە سطوحی از قدرت دارند. نوعی خصولتی اجتماعی هستند. (مانند ماجرای خصوصی سازی اقتصادی). هماهنگی با قدرت مشخصە اصلی آنهاست. دواطلبان بودن آن کم رنگ است. چهرهای جامعە مدنی زرد، منافع گروهی خود را در اولویت دارند. بە راحتی غیر قابل پیش بینی نشدە و بە نرخ روز تغییر جهت می‌دهند. چون مستقل نیستند افق فکری معلوم ندارند.

برای نمونە، بیشتر گروههای خیریە، موسسەهای  همیاری رسان، هیئت سازی های مناسبتی و هر جور دستە بندی سازی کە مستقل از قدرت نباشند یا از مردمی بودن تنها کمک و واسطە خیریەای بودن را بە ارث بردە باشند. نوعی جامعە مدنی زرد هستند.

جامعە مدنی واقعی، در اهداف دمکراتیک، مردم گرا، پیرو خیر و خواست عمومی مردم است. تغییر و توسعە را مطلوب خود می‌داند. قدرت را متواضع و پاسخگو و پایبند بە قانون می‌خواهد. متقد کاستی‌هاست، فساد ستیز است. اما جامعە مدنی زرد، این ویژگیها را ندارند حتی مانع بدست آمدن این موضوعات است. نقد جامعە مدنی زرد یک ضرورت است و هر گونە سهل انگاری در نقد آن خسارت بار است.

محتویات این مقالە منعکس کننده دیدگاه و نظرات وب‌سایت کوردستان‌میدیا نمی‌باشد.