اشارە: سال ١٤٠١ سالی مهم و پرماجرا برای مردم کوردستان و ایران بود. در نیمە دوم این سال، مردم ایران با خیزش و اعتراضات سراسری خود رژیم را درگیر بزرگترین بحران در طول سالهای حکمرانی خود کردند. وضعیت کنونی انقلاب ژینا، ماهیت و چگونگی مسالە ائتلاف در سطح سراسری با هدف گذار از جمهوری اسلامی، بزرگترین فرصتها و تهدیدات فرا راە جنبش سیاسی کوردها در ایران و چند موضوع روز در سپهر سیاسی ایران و کوردستان محورهای اصلی مصاحبە "کوردستان" با آقای مصطفی هجری، مسئول مرکز اجرایی حزب دموکرات کوردستان ایران بودند. این مصاحبە روز ١١ اردیبهشت از تلویزیون "کوردکاناڵ" پخش شد. "کوردستان" در ادامەگزیدەای از این مصاحبە را در اختیار خوانندگان قرار میدهد.
جناب مصطفی هجری این نخستین مصاحبە شما در سال نو است. ارزیابی شما از رویدادهای سال گذشتە، از مبارزە و فعالیتهای مردم و نیز حزب دموکرات کوردستان ایران چیست؟
رویدادهای سیاسی ایران، چە رفتارهای رژیم جمهوری اسلامی و چە واکنشهای مردم در پیوند با همان سیاستی بودند کە جمهوری اسلامی در گذشتە برای عملیاتی نمودن آن تلاش کردە و اکنون نیز بر ادامە آن اصرار دارد. مردم ایران و کوردستان و بە ویژە حزب دموکرات کوردستان ایران هم، رویارویی و تقابل خود با این سیاست را ادامە دادند. تفاوت در این بود کە با آغاز خیزش ژینا در نیمە دوم سال گذشتە، این تقابل و مبارزە علیە جمهوری اسلامی با همبستگی و اتحادی بیشتر هم در کوردستان و هم در سراسر ایران گسترش یافت و حتی مرزهای کشور را درنوردید و در میان ایرانیان خارج از کشور و همە جهان نیز انعکاس یافتە و بسیار اثرگذار بود. میتوان گفت در سال گذشتە دستاورد سیاسی بسیار بزرگی نصیب مردم و بخصوص نصیب مردم کوردستان شد. بە دلیل اینکە بعد از تشیع جنازە ژینا در سقز، بە دلیل حضور مردم کوردستان و بنا بە درخواست حزب دموکرات و دیگر احزاب اپوزیسیون در کوردستان بود کە این خیزش و اعتصابات آغاز و همە ایران را فرا گرفتە و بە جهان گسترش یافتند، چهرە نوینی از کوردستان و مبارزات آن را بە مردم ایران و همە جهان نشان داد. چهرەای کە جمهوری اسلامی از همان آغاز بە قدرت رسیدن با طرح اتهامهای ناروای بسیار و از جملە تجزیەطلبی کوردها سعی در تحریف ماهیت آن داشتە است، اما خیزش متحد کوردستان کە موجب جذب حمایت دیگر مناطق ایران شد و نیز شعارهایی کە در حمایت از کوردستان سر دادە شدند و انعکاسی از پیشرفت، فداکاری و انقلابیگری مردم کوردستان بودند را میتوان بە عنوان دستاوردهای سیاسی بسیار بزرگ برای جنبش کوردستان در نظر گرفت.
علاوە بر این، مشکلات و بحرانهای سالیان گذشتە، نظیر بحران اقتصادی، بحران سیاست خارجی، بحران اجتماعی و بسیاری از بحرانهای دیگر کە ناشی از سیاستهای اشتباه و ناکارآمد رژیم بودند، در سال گذشتە نمایانتر و واضحتر شدند. چنانکە از محتوای جلسات مخفیانە پیداست، خود مسئولان رژیم نیز اعتراف کردەاند کە این خیزش آنها را با مشکلات بزرگی مواجە ساختە، بە طوری کە حتی در صفوف نیروهای سرکوبگر انشقاق ایجاد شدە و صدای اعتراض چهرەهای سیاسی و مراجع دینی مشهور نیز در برابر حکومت بلند شدە است. همچنین شعارهایی کە پیشتر در بسیاری از اعتراضات سر دادە میشدند و غالبا انعکاسی از مطالبات مردم در رابطە با دستمزد، اشتغال و نارضایتی نسبت بە گرانی و از این قبیل مسائل بودند، این بار تغییر یافتە و رژیم جمهوری اسلامی و مسئولان ردە بالای آن و بە ویژە شخص خامنەیی و فراتر از آن خمینی را هدف گرفتند. معتقدم با وجودآنکە آزادیخواهان ایران و مردم کوردستان قربانیان زیادی دادند و هنوز هم تعداد زیادی از مردم در زندانها هستند، اما دستاورد بسیار بزرگی هم بە دست آوردند کە نتایج و پیامدهای آنها در آیندە بیشتر نمایان خواهند شد.
حزب دموکرات کوردستان ایران در سال گذشتە و در میانە انقلاب ژینا سە بار مورد حملە موشکی واقع شد. آیا این حملات ارتباطی با خیزش مردم داشتند؟
چنانکە کە اشارە کردم، خیزش ژینا در کوردستان شعلەور شد و بنا بە درخواست احزاب اپوزیسیون کورد بود کە مردم اعتصاب کردە، در خیابانها حضور یافتە و با هم همبستە و متحد شدند و بدینگونە خیزش همە ایران را دربرگرفت، حتی رژیم جمهوری اسلامی نیز بە این حقیقت اعتراف کرد و فرماندهان نظامی و مسئولان سیاسی رژیم در بالاترین سطوح صراحتا اعلام کردند کە احزاب کورد بودند کە موجب شروع اعتراضات شدند. بدینگونە جمهوری اسلامی بە جای پاسخگویی بە مطالبات مردم و از سویی با هدف نمایش دادن قدرت نظامی خود و از سوی دیگر بە منظور فرافکنی و منتسب کردن منشاء بحرانهای دامنگیر بە ملت کورد و انتقام از آنها، بە حملە موشکی علیە ما اقدام کرد. اما از آنجا کە ما با تکیە بر حمایت مردم خود مبارزە کردە و برای رهایی آنان تلاش میکنیم و سیاست و برنامە و اهداف ما در راستای از میان بردن جمهوری اسلامی است، انتظار این را هم داریم کە جمهوری اسلامی در اندیشە ایجاد مانع و مشکل آفرینی برای ما باشد. البتە این نخستین بار نیز نبودە کە حزب دموکرات مورد تهاجم رژیم جمهوری اسلامی واقع شود، بلکە از همان آغاز بە قدرت رسیدن جمهوری اسلامی تاکنون، مبارزە ما علیە رژیم متوقف نشدە و بە موازات آن تهاجمات رژیم نیز هر بار بە شیوەای استمرار داشتەاند.
با گذشت بیش از شش ماه از خیزش مردم، جمهوری اسلامی چنان وانمود میکند کە بر مشکلات احاطە یافتە و توانستە ثبات خود را حفظ کند. آیا شما جمهوری اسلامی را در حال حاضر بە عنوان یک حکومت باثبات میدانید؟
من فکر میکنم حکومتی میتواند ادعای اقتدار داشتە و مدعی ثبات خود و کشورش را باشد کە مردم آن کشور شاد و مرفە باشند، حقوقشان تامین شدە باشد و با مشکلات بیکاری و اقتصادی مواجە نباشند و کرامت انسانها در آن حفظ شدە و مردم امنیت و آزادی داشتە باشند؛ البتە مولفەهای بیشتری برای تشخیص حکومت باثبات و قدرتمند وجود دارند، اما رژیم جمهوری اسلامی هیچ یک از معیارهای یک رژیم باثبات و قدرتمند را ندارد و تنها قدرت آن در کشتار و آدمکشی خلاصە میشود. آن هم نە تنها مولفە قدرتمند بودن نیست، بلکە نشانە استیصال و واماندگی حکومتی است کە در مقابل مطالبات و خواستەهای مردم، بە جای اینکە بە مشکلات آنها رسیدگی کند و بە مطالباتشان گوش فرا دادە و در تامین آنها بکوشد و از زندگی مردم و امنیت و کرامت و آزادی آنها پاسداری کند، تنها بە سرکوب و کشتار و مرعوب ساختن متوسل میشود. بە باور من رژیم جمهوری اسلامی نە تنها موفق نبودە، بلکە در نتیجە رفتار و نوع مدیریتش، ضعف و کاستیهای آن نمایانتر شدەاند؛ حتی نیروهای سرکوبگر رژیم نیز بر این امر واقفند کە رژیم تا چە اندازە درماندە و واماندە است.
با توجه بە موضوعات مطرح شدە و بە منظور نتیجەگیری از آنها، در حال حاضر مهمترین مسالە برای مردم و اپوزیسیون جمهوری اسلامی را چە میدانید؟
من معتقدم ما در حال حاضر در مرحلە و هنگامەای حساس هستیم کە ضرورت دارد همە سیاستها، کار، رفتار، موضع، نوشتن و سخنانمان در راستای حفاظت از آن دستاوردهایی باشد کە در جنبش سیاسی خود بە آنها دست یافتەایم. یعنی بە مسالە اتحاد و همبستگی، حفظ چهرە انقلابیگری کوردها در ایران و جهان و بە برجستە نمودن مداوم خصائل و ارزشهای مبارزە حق طلبانەامان اهمیت بدهیم. این را از این لحاظ میگویم کە جمهوری اسلامی از همبستگی و اتحادی کە بە دستاورد سیاسی بزرگی برای مردم ایران مبدل شدە، بسیار سرخوردە و خشمگین است و بە انواع توطئەها و دسیسەها متوسل میشود برای اینکە بتواند نخست در صفوف مردم کوردستان و سپس میان مردم کورد و بقیە ملیتهای ایران شکاف ایجاد نماید. از این رو، بایستی همە ما در این رابطە بسیار هوشمندانە موضع بگیریم و نە تنها در دام رژیم جمهوری اسلامی گرفتار نشویم، بلکە بر اتحاد و همبستگی خود بیفزاییم. بزرگترین دستاورد ما حمایت مردممان است کە سرچشمە توان و کارمایە مبارزاتی ماست. رژیم جمهوری اسلامی از از قدرت مردم و همبستگی آنها هراس بسیاری دارد؛ بە همین دلیل بە توطئەهای زیادی مبادرت می ورزد؛ از این رو، باید هوشیار باشیم و از این نیز مطمئن باشیم کە استمرار این جنبش و پیروزی در آن نیازمند اتحاد و همبستگی میان مردم و نیروهای سیاسی است.
شما بە درستی بە این نکتە اشارە کردید کە این جنبش از کوردستان آغاز و اتحاد و همبستگی مردم کوردستان و مداومت و حق طلبی آنها موجب گسترش این خیزش بە دیگر مناطق ایران نیز شد. در حال حاضر نیز تلاشها در راستای ایجاد ائتلاف بە منظور گذار از جمهوری اسلامی بە بحث سیاسی روز در ایران و کوردستان تبدیل شدە و تاکنون نیز چندین منشور منتشر شدەاند. دیدگاە شما نسبت بە این موارد چیست؟ و اصولا کوردها در کجای این معادلە قرار دارند؟
من فکر میکنم با تحولات پیش آمدە و با چهرەای کە کوردها از مبارزە و حق طلبی در ایران دارند، میتوانند نقشی بسیار اساسی در ایجاد ائتلافی قدرتمند داشتە باشند. درست بە همین دلیل است کە ما بە عنوان مرکز همکاری احزاب کوردستان ایران در تلاش برای ایجاد ائتلافی با احزاب و جریانات و سازمانهای سیاسی اپوزیسیون جمهوری اسلامی هستیم. درست است کە جمهوری اسلامی در آستانە سقوط است و مردم چشم انتظار تغییرات بسیار دیگری هستند، اما با این حال، ما بە عنوان حزب دموکرات بر این اعتقاد هستیم کە ائتلاف قدرتمند برای گذار از جمهوری اسلامی باید بر اساس آن خواست و مطالبات مردمی بنیاد نهادە شود کە در این مدت آنها را در خیابانها و بە شیوەهای متنوع ابراز داشتەاند. ائتلاف بایستی پاسخگوی خواست و مطالبات مردم باشد و ما هم در این راستا تلاش نمودەایم.
حزب دموکرات کوردستان ایران در گردهمایی جورج تاون مشارکت نکرد، اما در میتینگ تورنتو خطوط کلی سیاسی خود را بە بحث گذاشت. ارزیابی شما از این گردهماییها چیست و چە تاثیراتی میتوانند داشتە باشند؟
من برگزاری این میتینگها و گردهماییها را نشانەای از پیشرفت انقلاب مردم ایران در مقابل رژیم جمهوری اسلامی میدانم. ساختار جمعیتی ایران متشکل از از گروههای فکری، ملی و دینی متنوع است. وجود تفاوت در خواست و مطالبات آنها امری کاملا طبیعی است. به همین دلیل است کە هر گروهی خواست و مطالبات خود را تعیین و بە مردم اعلام مینماید و هر گروهی نیز در پی آن است کە کە بگوید ایران آیندە پسا جمهوری اسلامی باید چگونە مدیریت و ادارە شود؟ من این تلاشها را مثبت میدانم، اما بایستی همە ما بە این نکتە نیز توجە داشتە باشیم کە هیچ یک از آن گروهها نە بە تنهایی قادر بە فروپاشی رژیم هستند و نە قادر بە استقرار حکومتی کە بر مبنای خواست و مطالبات آنها تاسیس شدە باشد، بلکە در نهایت، همبستگی و اتحادی میان آن گروهها بە ویژە در رابطە با فروپاشی جمهوری اسلامی ضروری است. زیرا تا زمانی کە رژیم جمهوری اسلامی بر مسند قدرت باشد، هیچ یک از آمال و آرزوهای مردم محقق نخواهند شد.
بە این نکتە اشارە داشتید کە مرکز همکاریهای احزاب در حال حاضر طرحی ابتکاری یا منشوری تدوین نمودە و آن را در اختیار چندین حزب و جریان سیاسی دیگر نیز قرار دادە است، آیا باید این طرح را بە مثابە نقشەراە کوردها برای گذار از جمهوری اسلامی در نظر بگیریم یا ابتکاری فراتر از آن است؟
پیداست کە ما آن طرح ابتکاری را در مرکز همکاری احزاب کوردستان ایران آمادە کردە و آن را با همپیمانان خود نیز کە غالبا احزاب ملل ایران (یعنی ملل تحت ستم) هستند، مطرح نمودە و آنها نیز نظرات خود را با ما در میان گذاشتند. هماکنون در مرکز همکاری در حال تجدیدنظر در آن طرح بە منظور گنجاندن مطالبات و پیشنهادات آن احزاب نیز در آن هستیم. معتقدم این طرح ابتکاری خواست و مطالبات غالب اقشار و طبقات مردم ایران و بە ویژە مطالبات ملتهای تحت ستم در ایران را کە رنج و آزار و ستم مشابهی را از رژیم تمرکزگرای جمهوری اسلامی و حکومت پهلوی متحمل شدە و بە شیوەای همسان آزادیهایمان سلب شدە و هویتمان نادیدە گرفتە شدە و با مشکلات بسیار دیگری روبرو شدەایم کە در اینجا مجال پرداختن بە آنها نیست، در خود جای خواهد داد.
ارزیابی شما در مورد فاکتور خارجی یا بە عبارتی سیاست جامعە جهانی در قبال وضعیت کنونی جنبش چیست؟
من همیشە گفتەام زمانی کە ما، چە بە عنوان خلق کورد و چ بە عنوان مردم ایران بە طور کلی، در میدان باشیم و مبارزە کنیم، جهان نیز حامی ماست. بنابراین، نباید چشم انتظار حمایت دنیا از خود باشیم، بلکە بایستی خودمان در میدان حی و حاضر باشیم، آنگاه جهان نیز از ما حمایت خواهد کرد. در جریان خیزش کنونی نیز ما همین دیدگاه را داشتەایم و حمایتی کە از سوی جامعە جهانی و بخصوص جهان غرب از این خیزش شد، حمایتی بسیار گستردە و موثر و کم نظیر بود و از زمان سر کار آمدن جمهوری اسلامی بە این میزان نبودە است. اما این نیز تعیین کنندە نهایی نیست. این مردم هستند کە تصمیم نهایی را در رابطە با پیروزی خود در مقابل رژیم خواهند گرفت. در اینجا دو مسالە بسیار مهم هستند. نخست اینکە، لازم است مردم همچنان در میدان باشند و بر حق طلبی خود پافشاری کنند. ایرانیان خارج از کشور نیز همچنان بە گردهماییها و اعتراضات در کشورهای مختلف ادامە دهند. فکر میکنم در این حالت کشورهای غربی پیش از پیش بە صحنە آمدە و کمک و حمایت بیشتری از مردم ایران خواهند کرد.
احتمالا مهمترین رخداد اواخر سال گذشتە، توافق میان ایران و عربستان با میانجیگری چین بعد از ٧ سال قطع روابط بودە باشد. ارزیابی شما در مورد دیپلماسی و بازیهای سیاسی کنونی ایران در منطقە چیست و بە نظر شما این چە تاثیری در روند تحولات و رویدادهای داخل کشور خواهند داشت؟
یکی از دلایل اساسی این توافق پیش از آنکە بە عربستان و ایران ربط داشتە باشد، بە چین مربوط است. چین با ایران قرارداد ٢٠ سالە امضاء نمودە و با عربستان نیز در این اواخر چندین توافقنامە امضاء کرد و طبق برنامەریزی خود در نظر دارد با دیگر کشورهای منطقە خلیج نیز بە توافقاتی اقتصادی برسد؛ حفظ این منافع را نیز در ثبات منطقە میبیند. مسالە اساسی نیز عبارت بود از تیرگی روابط میان ایران و عربستان و جنگهای نیابتی میان آن دو کشور کە این موجب شد چین واسطەگری کردە و بر جمهوری اسلامی برای عادیسازی روابط با عربستان فشار آورد. رژیم جمهوری اسلامی نیز ناگزیر تسلیم این خواست چین شد. اگرچە آنها خواستند این توافق را بە مثابە یک دستاورد سیاسی بزرگ بە رخ رقبا بکشند، اما در اساس بە دلیل ضعف خود در مقابل چین بدان گردن نهادند.
از دیگر دلایل مهم این توافق، وضعیت داخلی ایران بعد از انقلاب ژینا بود. جمهوری اسلامی بعد از این خیزش بر همە ضعفهای خود واقف است و آگاه است کە نمیتواند هم با مردم ایران بجنگد و در خارج از مرزها نیز جبهە دیگری بگشاید. بنابراین، قصد عادی سازی روابط خود با برخی از کشورهای منطقە را دارد، با این هدف کە در صورت آغاز موج نوین خیزش با آسودگی خاطر بیشتری بە سرکوب مردم اقدام نماید. این بدان معناست کە سازش و مصالحە ایران با رقبای خارجی با هدف سرکوب بیشتر مردم در داخل کشور انجام میگیرد. البتە اینکە این توافق چە مدت زمانی ادامە یافتە و اجرا میشود، مسالەای است کە در آیندە مشخص خواهد شد. زیرا بر اساس تجربیات جمهوری اسلامی و اصول ایدئولوژیک آن، احتمال میرود این توافق نیز دوام چندانی نداشتە باشد. نکتە مهم در اینجا این است کە جمهوری اسلامی بە جای آشتی با مردم خود و تلاش برای پر کردن شکاف بیاعتمادی میان مردم و حکومت، بە امتیازدهی بە کشورهای خارجی بە منظور تسهیل سرکوب مردم خود مبادرت میورزد. رژیم در جبهەای دیگر نیز قصد دارد گفتوگوهای برجام را از سر بگیرد، اگرچە طرفهای غربی گفتەاند کە در حال حاضر برجام اولویت آنها نیست، اما رژیم تلاش دارد با چنین سازشی دست بە سرکوب بیشتری بزند.
در پرتو نقطەنظرات شما و تحولات فوق، پیشبینی شما برای مبارزات و فعالیتهای مردم و نیز جایگاه و وضعیت جمهوری اسلامی در منطقە و جهان در سال نو (سال پیش رو) چیست؟
همە میدانیم کە رژیم جمهوری اسلامی با وعدە و وعید دروغ و فریب دادن مردم بر سر کار آمد. از همان روزهای نخستین نیز کە نتوانست بە وعدەهای خود جامە عمل بپوشاند، در پاسخ بە مردم گزینە خشونت و سرکوب را برگزید. تا اینکە بحرانها بە دلیل سیاستهای ناکارامد رژیم روز بە روز افزایش یافتند و اعتراضات مردمی گسترش یافتە و بە تبع آن، سرکوب نیز بیشتر شد.
در حال حاضر نیز دلیلی برای عدول رژیم جمهوری اسلامی از سیاستهایش وجود ندارد، زیرا این خود ایدئولوژی رژیم است کە بر مبنای سیاست صدور انقلاب بنیان نهادە شدە است. صدور انقلاب نیز بە معنی مداخلە در امور کشورهای همسایە و جهان، گسترش ترور و قانونشکنی و همە آن اقداماتی است کە خلاف حقوق بین الملل انجام میدهد. از این رو، میتوان گفت کە رژیم در سال جاری نیز سیاستهای خود را ادامە دادە و در عین حال بحرانهای پیش روی آن نیز فزونتر خواهند شد.
اکنون ما در مرحلەای هستیم کە در موازنە میان مردم و قدرت رژیم، قدرت جبهە مردمی بر قدرت دولت میچربد و در صورت استمرار این وضعیت، رژیم بە زانو درخواهد آمد. اما مجددا بر این نکتە تاکید میکنم کە همە اینها بە همبستگی مردم و خستگی ناپذیری و پافشاری آنها بر مبارزات خود وابستە است. چرا کە رژیمی استبدادی و دیکتاتور نظیر رژیم جمهوری اسلامی بە این آسانی دست از سرکوب و خشونت برنخواهد داشت، بنابراین لازم است مردم مقاوم باشند و هیچ تردیدی ندارم کە در نهایت مردم طرف پیروز معادلە هستند.
برنامە حزب دموکرات کوردستان ایران برای سال جاری، برای مبارزە و فعالیت در سال نو و در همە عرصەهای تشکیلاتی و در سطح کوردستان، ایران و بین الملل چیست؟
بخشی از مبارزە ما کوردها بە طور کلی و حزب دموکرات کوردستان ایران بە طور خاص، تابعی از تحولات در سطح ایران و منطقە است. اما بە طور کلی حزب دموکرات کوردستان ایران مبارزە خود را بە هر طریقی کە امکان داشتە باشد و آن را ضروری بیابد، ادامە خواهد داد. در همین ارتباط، مجددا از مردم آزادیخواە کوردستان درخواست میکنم همچون گذشتە پشتیبان و حامی حزب دموکرات کوردستان ایران و بقیە نیروهای مبارز کورد باشند. با وجود آنکە ما در این مبارزە قربانیان زیادی دادە و متقبل هزینەهای هنگفتی شدەایم، اما اکنون بە مراحل نهایی نزدیک شدەایم کە منجر بە آزادی مردممان و فروپاشی رژیم جمهوری اسلامی خواهد شد. امیدوارم این مرحلە بە درازا نکشد.
بسیار متشکریم کە برای این گفتوگو وقت گذاشتید.
من نیز از شما سپاسگزارم و بە شما خستە نباشید میگویم.
