کوردستان میدیا: خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه به عنوان فاجعهی انسانی و زیست محیطی، جان میلون‌ها نفر در ایران و همچنین کلیه جانداران و آبزیان موجود در این دریاچه را در معرض تهدید و خطر قرار داده است.
امروزه فاجعهی به هم خوردن تعادل زیست محیطی، به یکی از مهم‌ترین مسائل و دغدغه‌های جامعه‌ی بشری بدل شده است و از این رو حفاظت محیط زیست در قرن بیست و یکم به عنوان یکی از هشت هدف توسعه هزاره و یکی از سه پایهٔ توسعهٔ پایدار شناخته می‌شود.
در حالی که از دیدگاه مسئولین رژیم ایران، کاهش بارش، افزایش حرارت و به دنبال آن تشدید تبخیر آب از عوامل اصلی خشکیدن دریاچه اورمیه محسوب می‌شود اما بیشتر کارشناسان و فعالان محیط زیست بر این باورند که عوامل انسانی در خشک‌شدن این دریاچه نقش اساسی داشته است.
خانم راضیه‌لک مدیر زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران در خصوص دریاچه اورمیه گفته است: طی ۲۰ سال گذشته خشکسالی عمده‌ای دریاچه ارومیه را تهدید نکرده است.
وی بر این باور است: وضعیت دریاچه اورمیه بیش از هر چیز متاثر از فعالیت‌های انسانی صورت گرفته از سال ۱۳۷۷ به بعد است که عمده آن‌ها مربوط به سد‌سازی در مسیر رودخانه و ذخیره آب رود‌ها در پشت سدها بر می‌گردد.
خشکی دریاچه‌ی ارومیه از زمان روی کار آمدن دولت خاتمی آغاز و در دوران احمدی‌نژاد نیز شدت گرفت و شروع احداث بیش از ۴۰ سد، پس از روی کار آمدن دولت خاتمی، نکته‌ای قابل تعمق در این رابطه است.
طی ١٣ سال گذشته، سطح آب این دریاچه ٦ متر کاهش داشته و تا اواخر تیرماه سال ١٣٩٢، بیش از ٧٥% از آب دریاچه ارومیه خشک شده است.
دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی ایران و دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است و پیرامون ۳٪ مساحت کل ایران را دربر می‌گیرد و دارای یکصد و ۲ جزیره می‌باشد که همهٔ آن‌ها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیده‌اند.
علت خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه
اختصاص ۹۰% منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، احداث سدها و برداشت غیرمجاز از آبهای زیرزمینی در پی حفر چاه، اقدامات ناصحیحی چون طرح پل کلانتری، از دلایل اصلی خشک‌شدن این دریاچه می‌باشند.
كارشناسان سازمان حفاظت از محیط زیست، عوامل انسانی بویژه ساخت بی‌رویه سدها را در خشك‌شدن بخش‌های زیادی از آب دریاچه ارومیه موثر دانسته و معتقدند: ساخت سدها جریان سیلاب‌ها را كنترل كرده و آب تنظیم شده مورد بهره‌برداری قرار گرفته و وارد دریاچه ارومیه نمی‌شود.
آنان همچنین استفاده بی‌رویه از آبهای زیرزمینی برای آبیاری باغات توسعه‌یافته اطراف دریاچه ارومیه را در وضعیت آب این دریاچه تاثیرگذار می‌دانند.
به اعتقاد کارشناسان محیط زیست، چنانچه حق آبه دریاچه ارومیه از سوی وزارت نیرو تامین نشود، روند بحرانی و خشك‌شدن تدریجی این تالاب بزرگ ایران همچنان ادامه خواهد داشت.
بر اساس اعتقاد برخی اساتید دانشگاه یکی از عوامل مهم در نابودی و تغییر اکولوژی دریاچه ساخت پل کلانتری بوده است که از غرب تا شرق دریاچه خاکریزی شده است.
یکی از اساتید دانشگاه که نخواسته نامش فاش شود در گفتگو با همشهری آنلاین عنوان کرده بود: سیزده سال پیش برای توجیه طرح پل کلانتری سمیناری برگزار شد که در آن از بسیاری از مدیران طرح‌هایی که روی دریاچه‌های بزرگ آب شور در دنیا کار کرده بودند دعوت شده بود تا نظراتشان را در مورد این پل ارائه دهند. در آن سیمنار، مدیر ارشد طرح‌های دریاچه بزرگ نمک آمریکا شروع به سخنرانی کرد و در مورد پل کلانتری گفته است: امیدوارم اشتباهی را که ما ٥٠ سال پیش در آمریکا با ایجاد پل روی دریاچه نمک کردیم، شما دوباره در دریاچه ارومیه تکرار نکنید. این قسمت از سخنرانی او برای حاضران در جلسه ترجمه نشد و تنها کسانی که مسلط به زبان انگلیسی بودند موضوع را فهمیدند.
پیامدهای ناشی از خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه
١- انسانی: چندی پیش یکی از نمابندگان ارومیه در مجلس رژیم عنوان کرده بود، با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه، ٣ میلیون نفر مجبور به مهاجرت از منطقه می‌شوند.
این نمایندهی رژیم عنوان کرده بود، خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه لطمه‌زیادی به خانواده‌های منطقه وارد می‌کند و برای ساختمان‌سازی در دیگر استان‌ها بودجه میلیاردی مورد نیاز می‌باشد.
در همین رابطه پیشتر نیز، نمایندهی ارومیه در مجلس شورای اسلامی رژیم عنوان کرده بود، بر اساس بررسی‌های انجام شده، حدود ۵۰ روستای اطراف دریاچه‌ی ارومیه خالی از سکنه شده است.
همچنین و بر اساس برخی گزارش‌ها در صورت خشکی دریاچه‌ی ارومیه، زندگی ١٣ میلیون نفر به طور مستقیم تحت تأثیر این فاجعه زیست محیطی قرار می‌گیرد.
٢- زیست محیطی: روز سه‌شنبه مورخه‌ی دوازدهم شهریورماه خبرگزاری فارس طی گزارشی منتشر کرده بود که شمارش معکوس برای انقراض مجودات این دریاچه آغاز شده است.
هم‌اکنون در دریاچه‌ی ارومیه، ٢٧ گونه پستاندار، ٢١٢ گونه پرنده، ٤١ گونه خزنده، ٧ گونه دوزیست و ٢٦ گونه ماهی حیات وحش زندگی می‌کنند و خشکی این دریاچه آنان را تهدید و در خطر انقراض قرار داده است.
پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود.
از دیگر پیامدهای فاجعه‌بار خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه می‌توان به افزایش نمک موجود در حد فوق اشباع ،کویرزایی در حاشیه پارک ملی دریاچه ارومیه ،مشکلات شدید مدیریتی و حفاظتی حیات وحش جزایر دریاچه، تهدید جمعیتی حیات وحش، عدم امکان جابجایی شناورها و در نتیجه عدم امکان دسترسی به جزایر، تهدید اراضی کشاورزی و باغات حتی جوامع سکونتگاهی در اطراف دریاچه و کاهش شدید ذخایر ارتمیا در سطح دریاچه، برهم‌خوردن سیمای طبیعی حواشی دریاچه ارومیه و از دست رفتن ارزش‌های گردشگری سنتی، پدیدار شدن گنبدهای نمکی در سطح دریاچه و مشکلات تردد شناورها، کاهش آبدهی چشمه‌های آب شیرین موجود در جزایر و لزوم آبرسانی به جزایر، ملحق‌شدن خشکی‌های داخل دریاچه به یکدیگر و از دست رفتن ارزش‌های زیستی اشاره کرد.
٣- اقلیمی: کارشناسان بر این باورند در صورت خشک‌شدن دریاچه ارومیه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد و پیش‌بینی می‌شود در صورت خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه شاهد بارش باران نمک در بسیاری از استان‌های همجوار باشیم.
همچنین این احتمال وجود دارد که در انجام خشک‌شدن آب دریاچه ارومیه، طوفان نمک برپا شود. در همین رابطه رحیمی معاون اول رئیس‌جمهور سابق رژیم ایران به خبرگزاری مهر گفته بود، در اثر این طوفان احتمالی، کشورهای همسایه به صورت چشمگیری دچار ضرر و زیان می‌شوند.
همچنین، سال گذشته نخستین طوفان نمک دریاچه‌ی ارومیه اتفاق افتاد و بخشی از روستاهای اطراف این دریاچه را در برگرفت و شهروندان را سراسیمه و پریشان کرد.
واکنش شهروندان در رابطه با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه
شهروندان استان ارومیه در رابطه با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه سکوت اختیار نکرده و طی چند سال اخبر تجمع‌هایی را برگزار کرده‌اند و در پی آن صدها نفر بازداشت شد‌ه‌اند.
تجمع‌های اعتراضی سیزدهم فروردین ۱۳۸۹ در جوار دریاچه‌ی ارومیه و بازداشت دهها تن، اعتراضات سیزدهم فروردین ۱۳۹۰ در شهرهای تبریز و ارومیه و بازداشت مجدد دهها تن و در نهایت وقایع سه هفته‌ی اول شهریورماه ۱۳۹۰ از جمله اعتراضات شهروندان طی سالیان اخیر به شمار می‌روند که به عقیده‌ی بسیاری از فعالان محیط زیست این اولین اعتراضات زیست محیطی در تاریخ خاورمیانه بوده است.
در همین رابطه، رژیم ایران از هر گونه اجتماع مردم به شکل سازماندهی‌شده یا خودجوش به شدت در هراس است و هر جرقه‌ای را زمینه‌ساز شعله‌ور شدن آتش زیر خاکستر و زنده‌شدن جنبش اجتماعی می‌بیند.
مساله‌ی دریاچه‌ی ارومیه مانند دیگر موضوعات اجتماعی دیگر به یک موضوع امنیتی و سیاسی تبدیل شده است و با مردمی که نگران خشک‌شدن دریاچه هستند مانند فعالان سیاسی برخورد می‌شود و رسانه‌های وابسته به رژیم، همچون همیشه، کشورهای خارجی را در این سلسله اعتراضات موثر و عامل اصلی این مخالفت‌ها می‌دانند .
واکنش مسئولین رژیم ایران نسبت به تجمع‌های اعتراضی شهروندان در رابطه با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه در حالی است که رحیمی معاون اول رئیس‌جمهور سابق رژیم ایران گفته بود: اگر به شیوه‌ی برنامه‌ریزی‌شده راه‌حلی برای بحران دریاچه ارومیه پیدا نشود، این دریاچه به کلی از بین خواهد رفت.
رژیم ایران در رابطه با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه مرتکب جنایت بین‌المللی شده است
در سال ١٩٧۶ طرحی به تصویب اکثریت اعضای کمسیون حقوق بین‌الملل رسید که به موجب ماده‌ی ١٩ آن، چنانچه هر دولت، تعهدی را که کل جامعه‌ی بین‌المللی برای حفظ منافع اساسی خود حیاتی تلقی می‌کند نقض نماید، مرتکب جنایت بین‌المللی شده است.
بر اساس این ماده، نابودنمودن محیط زیست در صورتی که اولا نقض شدید تعهد صورت گرفته باشد و ثانیا تعهد بین‌المللی نقض‌شده دارای اهمیت اساسی برای حفاظت از محیط زیست باشد، جنایت بین‌المللی قلمداد می‌شود.
راهکارهای نجات دریاچه‌ی ارومیه از بحران و نظر پدر علم کویرشناسی ایران در این رابطه
انتقال آب از نقاط دیگر به ویژه رود ارس و شهرستان پیرانشهر به دریاچه‌ی ارومیه، مسدود کردن چاه‌های عمیق غیرقانونی کشاورزی، تغییر روش‌های آبیاری سنتی، صرفه‌جویی در مصرف آب، بارورکردن ابرها و رهاکردن آب بعضی رودخانه‌ها از پشت سدها از جمله راهکارهای حل بحران دریاچه‌ی ارومیه می‌باشد که تاکنون ارائه شده است.
علی رغم آنکه بیشتر مسئولان رژیم و فعالان محیط زیست به فکر بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه و دوباره زنده کردن آن هستند، پدر علم کویرشناسی ایران، خشک شدن این دریاچه را در شرایط فعلی به نفع مردم و محیط زیست منطقه می‌داند و معتقد است: در شرایطی که دریاچه ارومیه را کشته‌ایم و چاره‌ای برای دوباره زنده‌کردن آن نداریم، لااقل می‌توانیم از آسیب بیشتر به محیط زیست و زمین‌های کشاورزی جلوگیری کنیم.
استاد پرویز کردوانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه تمامی راه‌های بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه به دلیل پایین رفتن سطح آب زیرزمینی دشت‌های اطراف دریاچه و شور شدن این آب‌ها منتفی است، توضیح داده است: مسئولان یا باید زنده کردن موقتی دریاچه را انتخاب کنند و یا هزاران هکتار زمین‌های کشاورزی را که محل درآمد و معاش مردم منطقه است.
وی با تأکید بر اینکه تمامی راه‌های موجود برای بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه موقتی است و به زندگی دوباره این دریاچه منجر نمی‌شود، خاطرنشان کرده است: دریاچه ارومیه هم‌اکنون با ایجاد گرد و غبار از سطح و شور کردن آبهای زیرزمینی از عمق، به آلودگی محیط زیست می‌افزاید. اگر قرار باشد این دریاچه را به صورت ظاهری و فقط برای مدت محدود زنده نگه داریم به کشاورزی و محیط زیست خیانت کرده‌ایم.
پدر علم کویرشناسی ایران با اشاره به این که دریاچه ارومیه از ۱۴ سال قبل شروع به خشک‌شدن کرده است، اظهار داشت: در تمام این سال‌ها میلیارد‌ها تومان برای جلوگیری از خشک‌شدن دریاچه هزینه شده است. من ۱۱ سال پیش مطرح کرده بودم که دریاچه دیگر راهی برای تامین آب مورد نیاز خود ندارد، اما به آن توجهی نشد.
کردوانی درباره‌ی طرح‌های ارائه شده برای جلوگیری از خشک‌شدن دریاچه ارومیه نیز گفت: عنوان شده است که می‌توان از رود ارس برای دریاچه ارومیه آب گرفت اما این عملا امکان‌پذیر نیست چرا که هم فاصله زیاد است و هم کشورهای دیگر حاضر نمی‌شوند سهم بیشتری به ایران برای برداشت از رود ارس بدهند.
وی درباره‌طرح باروری ابرها نیز گفته است: این طرح در مناطقی که زیر دو هزار و ۵۰۰ میلی‌متر بارندگی در سال دارند اقتصادی نیست، ضمن اینکه تنها در سه ماه زمستان می‌توان چنین طرحی را اجرا کرد. باروری ابرها تنها ۱۰ درصد به میزان بارندگی می‌افزاید که به دلیل کم‌بودن بارندگی در جو بالای دریاچه، دردی را از کم‌آبی منطقه دوا نمی‌کند.
کردوانی پدر علم کویرشناسی ایران درباره گرفتن آب سد برای دریاچه به ایسنا گفته است: چنین طرحی امکان‌پذیر نیست، چرا که نمی‌توان آب تبریز را قطع کرد و گرفتن آب از رود ارس برای این شهر نیز طول خواهد کشید، بنابراین عملا چنین طرحی پس از مرگ قطعی دریاچه عملی خواهد شد.
کردوانی با اشاره به این موضوع که در علم اکولوژی هر موجود زنده‌ای روزی خواهد مرد، عنوان کرده است: ما دریاچه ارومیه را کشته‌ایم و هم‌اکنون نیز چاره‌ای برای دوباره زنده‌کردن آن نداریم، اما می‌توانیم از آسیب بیشتر محیط زیست و زمین‌های کشاورزی جلوگیری کنیم.
گزارش/اسماعیل زورمند
امروزه فاجعهی به هم خوردن تعادل زیست محیطی، به یکی از مهم‌ترین مسائل و دغدغه‌های جامعه‌ی بشری بدل شده است و از این رو حفاظت محیط زیست در قرن بیست و یکم به عنوان یکی از هشت هدف توسعه هزاره و یکی از سه پایهٔ توسعهٔ پایدار شناخته می‌شود.
در حالی که از دیدگاه مسئولین رژیم ایران، کاهش بارش، افزایش حرارت و به دنبال آن تشدید تبخیر آب از عوامل اصلی خشکیدن دریاچه اورمیه محسوب می‌شود اما بیشتر کارشناسان و فعالان محیط زیست بر این باورند که عوامل انسانی در خشک‌شدن این دریاچه نقش اساسی داشته است.
خانم راضیه‌لک مدیر زمین‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران در خصوص دریاچه اورمیه گفته است: طی ۲۰ سال گذشته خشکسالی عمده‌ای دریاچه ارومیه را تهدید نکرده است.
وی بر این باور است: وضعیت دریاچه اورمیه بیش از هر چیز متاثر از فعالیت‌های انسانی صورت گرفته از سال ۱۳۷۷ به بعد است که عمده آن‌ها مربوط به سد‌سازی در مسیر رودخانه و ذخیره آب رود‌ها در پشت سدها بر می‌گردد.
خشکی دریاچه‌ی ارومیه از زمان روی کار آمدن دولت خاتمی آغاز و در دوران احمدی‌نژاد نیز شدت گرفت و شروع احداث بیش از ۴۰ سد، پس از روی کار آمدن دولت خاتمی، نکته‌ای قابل تعمق در این رابطه است.
طی ١٣ سال گذشته، سطح آب این دریاچه ٦ متر کاهش داشته و تا اواخر تیرماه سال ١٣٩٢، بیش از ٧٥% از آب دریاچه ارومیه خشک شده است.
دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی ایران و دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است و پیرامون ۳٪ مساحت کل ایران را دربر می‌گیرد و دارای یکصد و ۲ جزیره می‌باشد که همهٔ آن‌ها از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیده‌اند.
علت خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه
اختصاص ۹۰% منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، احداث سدها و برداشت غیرمجاز از آبهای زیرزمینی در پی حفر چاه، اقدامات ناصحیحی چون طرح پل کلانتری، از دلایل اصلی خشک‌شدن این دریاچه می‌باشند.
كارشناسان سازمان حفاظت از محیط زیست، عوامل انسانی بویژه ساخت بی‌رویه سدها را در خشك‌شدن بخش‌های زیادی از آب دریاچه ارومیه موثر دانسته و معتقدند: ساخت سدها جریان سیلاب‌ها را كنترل كرده و آب تنظیم شده مورد بهره‌برداری قرار گرفته و وارد دریاچه ارومیه نمی‌شود.
آنان همچنین استفاده بی‌رویه از آبهای زیرزمینی برای آبیاری باغات توسعه‌یافته اطراف دریاچه ارومیه را در وضعیت آب این دریاچه تاثیرگذار می‌دانند.
به اعتقاد کارشناسان محیط زیست، چنانچه حق آبه دریاچه ارومیه از سوی وزارت نیرو تامین نشود، روند بحرانی و خشك‌شدن تدریجی این تالاب بزرگ ایران همچنان ادامه خواهد داشت.
بر اساس اعتقاد برخی اساتید دانشگاه یکی از عوامل مهم در نابودی و تغییر اکولوژی دریاچه ساخت پل کلانتری بوده است که از غرب تا شرق دریاچه خاکریزی شده است.
یکی از اساتید دانشگاه که نخواسته نامش فاش شود در گفتگو با همشهری آنلاین عنوان کرده بود: سیزده سال پیش برای توجیه طرح پل کلانتری سمیناری برگزار شد که در آن از بسیاری از مدیران طرح‌هایی که روی دریاچه‌های بزرگ آب شور در دنیا کار کرده بودند دعوت شده بود تا نظراتشان را در مورد این پل ارائه دهند. در آن سیمنار، مدیر ارشد طرح‌های دریاچه بزرگ نمک آمریکا شروع به سخنرانی کرد و در مورد پل کلانتری گفته است: امیدوارم اشتباهی را که ما ٥٠ سال پیش در آمریکا با ایجاد پل روی دریاچه نمک کردیم، شما دوباره در دریاچه ارومیه تکرار نکنید. این قسمت از سخنرانی او برای حاضران در جلسه ترجمه نشد و تنها کسانی که مسلط به زبان انگلیسی بودند موضوع را فهمیدند.
پیامدهای ناشی از خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه
١- انسانی: چندی پیش یکی از نمابندگان ارومیه در مجلس رژیم عنوان کرده بود، با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه، ٣ میلیون نفر مجبور به مهاجرت از منطقه می‌شوند.
این نمایندهی رژیم عنوان کرده بود، خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه لطمه‌زیادی به خانواده‌های منطقه وارد می‌کند و برای ساختمان‌سازی در دیگر استان‌ها بودجه میلیاردی مورد نیاز می‌باشد.
در همین رابطه پیشتر نیز، نمایندهی ارومیه در مجلس شورای اسلامی رژیم عنوان کرده بود، بر اساس بررسی‌های انجام شده، حدود ۵۰ روستای اطراف دریاچه‌ی ارومیه خالی از سکنه شده است.
همچنین و بر اساس برخی گزارش‌ها در صورت خشکی دریاچه‌ی ارومیه، زندگی ١٣ میلیون نفر به طور مستقیم تحت تأثیر این فاجعه زیست محیطی قرار می‌گیرد.
٢- زیست محیطی: روز سه‌شنبه مورخه‌ی دوازدهم شهریورماه خبرگزاری فارس طی گزارشی منتشر کرده بود که شمارش معکوس برای انقراض مجودات این دریاچه آغاز شده است.
هم‌اکنون در دریاچه‌ی ارومیه، ٢٧ گونه پستاندار، ٢١٢ گونه پرنده، ٤١ گونه خزنده، ٧ گونه دوزیست و ٢٦ گونه ماهی حیات وحش زندگی می‌کنند و خشکی این دریاچه آنان را تهدید و در خطر انقراض قرار داده است.
پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود.
از دیگر پیامدهای فاجعه‌بار خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه می‌توان به افزایش نمک موجود در حد فوق اشباع ،کویرزایی در حاشیه پارک ملی دریاچه ارومیه ،مشکلات شدید مدیریتی و حفاظتی حیات وحش جزایر دریاچه، تهدید جمعیتی حیات وحش، عدم امکان جابجایی شناورها و در نتیجه عدم امکان دسترسی به جزایر، تهدید اراضی کشاورزی و باغات حتی جوامع سکونتگاهی در اطراف دریاچه و کاهش شدید ذخایر ارتمیا در سطح دریاچه، برهم‌خوردن سیمای طبیعی حواشی دریاچه ارومیه و از دست رفتن ارزش‌های گردشگری سنتی، پدیدار شدن گنبدهای نمکی در سطح دریاچه و مشکلات تردد شناورها، کاهش آبدهی چشمه‌های آب شیرین موجود در جزایر و لزوم آبرسانی به جزایر، ملحق‌شدن خشکی‌های داخل دریاچه به یکدیگر و از دست رفتن ارزش‌های زیستی اشاره کرد.
٣- اقلیمی: کارشناسان بر این باورند در صورت خشک‌شدن دریاچه ارومیه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد و پیش‌بینی می‌شود در صورت خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه شاهد بارش باران نمک در بسیاری از استان‌های همجوار باشیم.
همچنین این احتمال وجود دارد که در انجام خشک‌شدن آب دریاچه ارومیه، طوفان نمک برپا شود. در همین رابطه رحیمی معاون اول رئیس‌جمهور سابق رژیم ایران به خبرگزاری مهر گفته بود، در اثر این طوفان احتمالی، کشورهای همسایه به صورت چشمگیری دچار ضرر و زیان می‌شوند.
همچنین، سال گذشته نخستین طوفان نمک دریاچه‌ی ارومیه اتفاق افتاد و بخشی از روستاهای اطراف این دریاچه را در برگرفت و شهروندان را سراسیمه و پریشان کرد.
واکنش شهروندان در رابطه با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه
شهروندان استان ارومیه در رابطه با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه سکوت اختیار نکرده و طی چند سال اخبر تجمع‌هایی را برگزار کرده‌اند و در پی آن صدها نفر بازداشت شد‌ه‌اند.
تجمع‌های اعتراضی سیزدهم فروردین ۱۳۸۹ در جوار دریاچه‌ی ارومیه و بازداشت دهها تن، اعتراضات سیزدهم فروردین ۱۳۹۰ در شهرهای تبریز و ارومیه و بازداشت مجدد دهها تن و در نهایت وقایع سه هفته‌ی اول شهریورماه ۱۳۹۰ از جمله اعتراضات شهروندان طی سالیان اخیر به شمار می‌روند که به عقیده‌ی بسیاری از فعالان محیط زیست این اولین اعتراضات زیست محیطی در تاریخ خاورمیانه بوده است.
در همین رابطه، رژیم ایران از هر گونه اجتماع مردم به شکل سازماندهی‌شده یا خودجوش به شدت در هراس است و هر جرقه‌ای را زمینه‌ساز شعله‌ور شدن آتش زیر خاکستر و زنده‌شدن جنبش اجتماعی می‌بیند.
مساله‌ی دریاچه‌ی ارومیه مانند دیگر موضوعات اجتماعی دیگر به یک موضوع امنیتی و سیاسی تبدیل شده است و با مردمی که نگران خشک‌شدن دریاچه هستند مانند فعالان سیاسی برخورد می‌شود و رسانه‌های وابسته به رژیم، همچون همیشه، کشورهای خارجی را در این سلسله اعتراضات موثر و عامل اصلی این مخالفت‌ها می‌دانند .
واکنش مسئولین رژیم ایران نسبت به تجمع‌های اعتراضی شهروندان در رابطه با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه در حالی است که رحیمی معاون اول رئیس‌جمهور سابق رژیم ایران گفته بود: اگر به شیوه‌ی برنامه‌ریزی‌شده راه‌حلی برای بحران دریاچه ارومیه پیدا نشود، این دریاچه به کلی از بین خواهد رفت.
رژیم ایران در رابطه با خشک‌شدن دریاچه‌ی ارومیه مرتکب جنایت بین‌المللی شده است
در سال ١٩٧۶ طرحی به تصویب اکثریت اعضای کمسیون حقوق بین‌الملل رسید که به موجب ماده‌ی ١٩ آن، چنانچه هر دولت، تعهدی را که کل جامعه‌ی بین‌المللی برای حفظ منافع اساسی خود حیاتی تلقی می‌کند نقض نماید، مرتکب جنایت بین‌المللی شده است.
بر اساس این ماده، نابودنمودن محیط زیست در صورتی که اولا نقض شدید تعهد صورت گرفته باشد و ثانیا تعهد بین‌المللی نقض‌شده دارای اهمیت اساسی برای حفاظت از محیط زیست باشد، جنایت بین‌المللی قلمداد می‌شود.
راهکارهای نجات دریاچه‌ی ارومیه از بحران و نظر پدر علم کویرشناسی ایران در این رابطه
انتقال آب از نقاط دیگر به ویژه رود ارس و شهرستان پیرانشهر به دریاچه‌ی ارومیه، مسدود کردن چاه‌های عمیق غیرقانونی کشاورزی، تغییر روش‌های آبیاری سنتی، صرفه‌جویی در مصرف آب، بارورکردن ابرها و رهاکردن آب بعضی رودخانه‌ها از پشت سدها از جمله راهکارهای حل بحران دریاچه‌ی ارومیه می‌باشد که تاکنون ارائه شده است.
علی رغم آنکه بیشتر مسئولان رژیم و فعالان محیط زیست به فکر بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه و دوباره زنده کردن آن هستند، پدر علم کویرشناسی ایران، خشک شدن این دریاچه را در شرایط فعلی به نفع مردم و محیط زیست منطقه می‌داند و معتقد است: در شرایطی که دریاچه ارومیه را کشته‌ایم و چاره‌ای برای دوباره زنده‌کردن آن نداریم، لااقل می‌توانیم از آسیب بیشتر به محیط زیست و زمین‌های کشاورزی جلوگیری کنیم.
استاد پرویز کردوانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان اینکه تمامی راه‌های بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه به دلیل پایین رفتن سطح آب زیرزمینی دشت‌های اطراف دریاچه و شور شدن این آب‌ها منتفی است، توضیح داده است: مسئولان یا باید زنده کردن موقتی دریاچه را انتخاب کنند و یا هزاران هکتار زمین‌های کشاورزی را که محل درآمد و معاش مردم منطقه است.
وی با تأکید بر اینکه تمامی راه‌های موجود برای بازگرداندن آب به دریاچه ارومیه موقتی است و به زندگی دوباره این دریاچه منجر نمی‌شود، خاطرنشان کرده است: دریاچه ارومیه هم‌اکنون با ایجاد گرد و غبار از سطح و شور کردن آبهای زیرزمینی از عمق، به آلودگی محیط زیست می‌افزاید. اگر قرار باشد این دریاچه را به صورت ظاهری و فقط برای مدت محدود زنده نگه داریم به کشاورزی و محیط زیست خیانت کرده‌ایم.
پدر علم کویرشناسی ایران با اشاره به این که دریاچه ارومیه از ۱۴ سال قبل شروع به خشک‌شدن کرده است، اظهار داشت: در تمام این سال‌ها میلیارد‌ها تومان برای جلوگیری از خشک‌شدن دریاچه هزینه شده است. من ۱۱ سال پیش مطرح کرده بودم که دریاچه دیگر راهی برای تامین آب مورد نیاز خود ندارد، اما به آن توجهی نشد.
کردوانی درباره‌ی طرح‌های ارائه شده برای جلوگیری از خشک‌شدن دریاچه ارومیه نیز گفت: عنوان شده است که می‌توان از رود ارس برای دریاچه ارومیه آب گرفت اما این عملا امکان‌پذیر نیست چرا که هم فاصله زیاد است و هم کشورهای دیگر حاضر نمی‌شوند سهم بیشتری به ایران برای برداشت از رود ارس بدهند.
وی درباره‌طرح باروری ابرها نیز گفته است: این طرح در مناطقی که زیر دو هزار و ۵۰۰ میلی‌متر بارندگی در سال دارند اقتصادی نیست، ضمن اینکه تنها در سه ماه زمستان می‌توان چنین طرحی را اجرا کرد. باروری ابرها تنها ۱۰ درصد به میزان بارندگی می‌افزاید که به دلیل کم‌بودن بارندگی در جو بالای دریاچه، دردی را از کم‌آبی منطقه دوا نمی‌کند.
کردوانی پدر علم کویرشناسی ایران درباره گرفتن آب سد برای دریاچه به ایسنا گفته است: چنین طرحی امکان‌پذیر نیست، چرا که نمی‌توان آب تبریز را قطع کرد و گرفتن آب از رود ارس برای این شهر نیز طول خواهد کشید، بنابراین عملا چنین طرحی پس از مرگ قطعی دریاچه عملی خواهد شد.
کردوانی با اشاره به این موضوع که در علم اکولوژی هر موجود زنده‌ای روزی خواهد مرد، عنوان کرده است: ما دریاچه ارومیه را کشته‌ایم و هم‌اکنون نیز چاره‌ای برای دوباره زنده‌کردن آن نداریم، اما می‌توانیم از آسیب بیشتر محیط زیست و زمین‌های کشاورزی جلوگیری کنیم.
گزارش/اسماعیل زورمند
