رحمان سلیمی
در تاریخ مبارزات ملت كورد در راستای تحقق حقوق سیاسی و ملی در شرق كردستان، رخدادهای زیادی میتوان یافت كه حاوی پیامی واضح و حامل معنایی ویژه هستند. با نگاهی به روزشمار این تاریخ، به حوادثی برمیخوریم كه از سویی به بخشی از حافظه جمعی مردم كوردستان بدل شده و از سوی دیگر همچون میراثی غنی طی مرحل مختلف مبارزه، روح مقاومت را در كالبد جنبش آزادیخواه و رهایی طلب كوردستان دمیده است. چه بسا رخدادهای تاریخی كه مؤید این واقعیتند كه جنیش كرد در ایران در آزمودن طرق مختلف مبارزه و مقاومت علیه دشمنان حقوق و آزادیهای ملت كورد, راهی طولانی پیموده است.
با وجود اینكه لحظات تاریخی فراموش نشدنی بسیاری در قرن گذشته در راستای تقویت هویت ملی كوردها ثبت شده‌اند، ولی در این مقالە كوتاه تنها اشاره‌ای كوتاه به مهمترین رخدادهای پس از انقلاب 57 و بویژه اعتصاب فراگیر و گسترده مردم كردستان در 21ی شهریور سال 1397 خواهیم داشت.
از همان آغاز قدرت گیری جمهوری اسلامی و آشكار شدن خواست خمینی و اطرافیانش مبنی بر سركوب ملت كورد و پایمال كردن حقوق بنیادین انسانی و قانونی این ملت، شاهد ظهور مقاومت ملت كورد در برابر زیاده‌خواهیهای رژیم در اقصا نقاط كوردستان بودیم. همبستگی ملی كوردها در مناطق مختلف كوردستان كه برآمده از جنبش حق‌طلبانه و قیامهای ملت كورد بود، چنان ویژگی‌ای به كوردستان داده بود كه در دیگر مناطق ایران و حتی در بین سایر ملل تحت ستم ایران قابل ردیابی نبود. تثبیت فرهنگ تحزب و فعالیتهای سازمانی، محصول خودآگاهی ملی و حق طلبانه طبقات و اصناف مختلف جامعه كوردستان بود و همین واقعیت، كوردستان را در سالهای آغازین انقلاب 57 به سنگر آزادیخواهی در ایران بدل كرده بود.
ملت كورد باوجود تبعیض سیستماتیك، سركوب گسترده توسط رژیمهای شاهنشاهی و جمهوری اسلامی، تحمیل فضای سنگین میلیتاریستی بر كوردستان و در عین حال عدم وجود حامی و پشتیبان در معادلات منطقه‌ای و بین المللی و تنها با اتكا به ارزشهای نهادینه شده ملی و انسانی، استاندارد بالایی از بسیج ملی را در مراحل مختلف به نمایش گذاشته است. اهمیت این بسیج ملی صلح طلبانه زمانی بیشتر آشكار میشود كه به این واقعیت واقف باشیم كه در تاریخ معاصر ایران همواره رژیمهای دیكتاتور بر ایران حكومت كرده و در فضای اختناق سیاسی عملا فرصتی برای ظهور و بروز فعالیتهای سیاسی و سازمانی وجود نداشته است.
مهاجرت تاریخی مردم مریوان در اوایل قدرت گیری جمهوری اسلامی بعنوان موضعی انقلابی علیه حملات تعرض آمیز و اشغالگرانه به كوردستان، عدم مشاركت همه‌جانبه ی مردم كوردستان در رفراندوم كذایی و تمسخرآمیز خمینی جهت تعیین نظام سیاسی آتی ایران، موضعگیری در برابر ترور رهبران ملت كورد و حزب دمكرات با وجود تحمیل فشای پلیسی و ترس و خفقان و ... و بالاخره اعتصاب شكوهمند 21 شهریور 1397 را میتوان از مصادیق بارز توسعه سیاسی در شرق كوردستان برشمرد. جهت دهی اراده جمعی و تعهد مردم در برابر مسائل سیاسی و اجتماعی بعنوان پارادایم اصلی توسعه سیاسی، از ویژگیهای بارز جنبش كورد به شمار میروند. نهادمندی جامعه كوردستان از طریق سازماندهی اقشار مختلف همچون دانشجویان، معلمان، مدافعان محیط زیست و ... بستری مناسب جهت برگزاری اعتصابات و اعتراضات مدنی و غالبا رادیكال فراهم كرده است. نباید فراموش كرد كلیه مطالبات صنفی مردم با تم قدرتمند ملی و سیاسی عجین شده و همین مهم, بسیج سریع توده‌های مردم برای شكلگیری اعتراضات را ممكن كرده است. این اعتراضات یا از جانب جریانات سیاسی مؤثر كوردستان مدیریت و رهبری میشوند و یا خود مردم بصورت خودجوش ابتكار عمل را در دست میگیرند.
اعتصاب 21 شهریور 97 اعتصابی فراگیر بود كه مردم كوردستان در پاسخ به حمله موشكی به قلعه دمكرات و اعدام 3 فعال سیاسی كورد - كه در تاریخ 17 شهریور توسط سپاه پاسداران انجام شد – در حمایت و پشتیبانی از فرزندان خود و البته در دفاع از قضیه سیاسی و ملی خود علیه حاكمیت كوردستیز تهران فریاد سردادند. تحلیل و تفسیر و انگشت گژاشتن بر ابعاد مختلف این اعتصاب و كسب تجربه از ێن و در عین حال یادێوری بردوام ێن در محافل و مجامع داخلی و بین المللی میتواند نقش مهمی در ێینده جنبش سیاسی ملت كورد و پیشبرد ێن ایفا كند. این اعتصاب گسترده حاوی پیامها و دلالتهای مهمی بود كه میتوان از آن بعنوان میراث معنوی مهم در مراحل آتی جنبش مردم كوردستان به آن اتكا نمود.
جنایت ضدانسانی حمله موشكی به قلعه دمكرات و شهادت 16 تن از رهبران و كادر و پیشمرگان حزب دمكرات توسط سپاه تروریستی پاسداران، منجر به بروز شرایط اضطراری در كوردستان گردید. گستردگی و كم نظیر بودن این جنایت بویژه در شرایطی كه رهبران نظام به زعم خود جریانات مبارز و انقلابی كوردستان و بویژه حزب دمكرات را منزوی و منحله قلمداد كرده و ادعا میكردند روح مقاومت در كوردستان به خاموشی گراییده است، منجر به برانگیختن افكار عمومی شده و حماسه 21 شهریور را آفرید. سپاه پاسداران بعنوان مجری این جنایت ضد انسانی – كه نقض آشكار قواعد اساسی قوانین بین المللی بود – قصد داشت با از میان برداشتن رهبران حزب دمكرات ادعای خود مبنی بر انحلال كامل حزب دمكرات و به تاریخ سپرده شدن آن را ثابت كند. در حالیكه غافل از این واقعیت بودند كه ریشه‌دار بودن حزب دمكرات در میان مردم شرق كردستان بعنوان صاحبان اصلی و مؤسسان این حزب و غنای فرهنگ حق طلبی و انقلابی مردم، همواره زمینه ناآسودگی خاطر رهبران تهران را در خود نهفته داراست.
این اعتصاب حامل پیام انفكاك ناپذیری حزب دمكرات و ملت كورد در شرق كوردستان بود. نباید فراموش كرد كه این اعتصاب در پی فراخوان مركز همكاری احزاب كوردستان ایران و البته فعالان سیاسی و مدنی در داخل كوردستان اتفاق افتاد.
جمهوری اسلامی بویژه در دو دهه گذشته تلاش كرده به افكار عمومی در داخل و خارج ایران این مساله را القا كند كه كوردها در ایران تحت سلطه آنها، هیچ مشكلی نداشته و این ایادی دشمنان خارجی ایران است كه قصد دارند وانمود كنند كه جمهوری اسلامی قادر به تحمیل هژمونی خود بر مناطق كوردنشین نیست و حتی فراتر از آن خود را حامی و پشتیبان كوردهای دیگر بخشهای كوردستان نیزمعرفی میكنند.
اعتصاب معنادار 21 شهریور، با به تصویر كشیدن سیمایی هویت خواهانه و البته در راستای تخطیط مرزهای ملی و موضعگیری در برابر دیگری، در پی اثبات این واقعیت برآمد كه ملت كورد دارای مطالبه‌ای ملی و پتانسیلی در حال گسترش جهت دستیابی به این مطالبه است. در واقع این اعتصاب، امتداد فرهنگ نهادينه شده مردم كوردستان بود كه در مناسبتهای مختلف و برای موضوعات متفاوت به منصه ظهور رسانده است.
حساسیت مردم كوردستان به مسائل عمومی جامعه و سازماندهی خودجوش متكی به زمینه مبارزاتی ملت كورد، بویژه در سالهای گذشته تأثیر عمیقی بر توسعه سیاسی و ملی كوردها گذاشته است. حوادث طبیعی اسفبار استانهای جنوبی شرق كوردستان، موج گسترده‌ای از همبستگی و همكاری بدنبال داشت كه در نوع خود كم نظیر بود. چنانچه این بسیج عمومی برای همیاری و همدردی مناطق مختلف كوردستان با قربانیان سیل و زلزله، از ابعادی انسانی و ملی برخوردار بود، بدون تردید حماسه 21 شهریور از ابعاد انسانی، ملی و سیاسی برخوردار بود. حمایت از حزب دمكرات و جنبش سیاسی- ملی كورد، از بارزترین پیامهای اعتصاب بود. جمهوری اسلامی با حمله موشكی به قلعه دمكرات و به شهادت رساندن رهبران و كارد و پیشمرگان حزب دمكرات به دنبال محدود كردن میدان مانور حزب دمكرات بود كه تنها پس از گذشت 4 روز از این جنایت غیرانسانی، خود را در مقابل جبهه‌ای به وسعت كوردستان یافت كه یارای هیچ واكنشی غیر از تعجب و نگرانی در مواجهه با آن نبود. هزینه حمله موشكی به حزب دمكرات، از دست دادن شماری از وفادارترین و ارزشمندترین فرزندان حزب بود، در صورتی كه هزینه این حمله برای جمهوری اسلامی بسیار گسترده‌تر و دردناكتر بود و پیامد آن رسوایی رژیمی بود كه سالها ادعای منحله بودن حزب دمكرات و پایان مطالبات ملی كوردها در ایران را میكرد. برنده واقعی حوادث 17 و 21 شهریور حزب دمكرات و ملت كرد بودند و آنچه این حملات برای سپاه پاسداران و جمهوری اسلامی به ارمغان آورد رسواییشان در داخل ایران و البته در جامعه بین الملل بود.
