مصطفی هجری:
افق پیروزی مردم بر رژیم جمهوری اسلامی نزدیکتر و روشنتر از هر زمانی دیگر است
گفتگو: علی بداغی
برگردان بە فارسی: سروش
مقدمە: جمهوری اسلامی ایران در ٢٢ بهمن ماه امسال، چهل و پنجمین سال حکمرانی خود را سپری کرد و قصد دارد ١١ اسفند با برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری هم مشروعیت کاذبی برای خود کسب نماید و هم با مهندسی کردن انتخابات این دو نهاد حکومتی، پایەهای حاکمیت خود را مستحکم نماید. علاوە بر بحرانهای داخلی انباشتە شدە، جمهوری اسلامی در تشنجات منطقەای سر مار توصیف شدە و بحران آفرینی‌های این رژیم بیش از هر زمانی منطقە را با آشوب و جنگ مواجە کردە است. تحلیل و ارزیابی این اوضاع از دیدگاه حزب دمکرات، مسائل سیاسی روز ایران و کوردستان و افق مبارزە و رویارویی مردم ایران علیە جمهوری اسلامی چند محور مصاحبەای با آقای مصطفی هجری، مسئول مرکز اجرایی حزب دمکرات کوردستان ایران می‌باشند.
کاک مصطفی گرامی! خوانش حزب دمکرات در خصوص اوضاع فعلی خاورمیانە، بویژە پس از رویدادهای هفت اکتبر چیست؟ ایران در کجای این معادلات قرار دارد و تأثیرات این وضعیت بر مسألەی کورد بویژە کوردستان ایران چە و چگونە خواهد بود؟
خاورمیانە دیرسالی است کە مملو از مشکل و اختلاف، منازعات طایفەای، مذهبی، فساد، خودکامگی سیاسی است و کلیەی این پدیدەها علیە منافع و مصالح ساکنان این منطقە ادامە دارند. پس از ٧ اکتبر کە با یورش حماس بە اسرائیل و عکس‌العمل اسرائیل آغاز شد و اکنون شاهدیم کە بە یک فاجعەی انسانی کشیدە شدە است، کشورهای منطقە نسبت بە اوضاع پیش آمدە بسیار نگران هستند. در واقع جامعەی جهانی خواهان پایان جنگ است و خواستار آن است اسرائیل یک کشور فلسطینی را در همسایگی خود برسمیت بشناسد و دو طرف بتواند در صلح و آرامش در جوار یکدیگر بە زندگی خود ادامە دهند، اما عوامل بسیاری وجود دارند کە مانع عملی شدن این راه حل هستند کە جمهوری اسلامی در صدر آنهاست. زیرا جمهوری اسلامی علنا معتقد است اسرائیل یک کشور جعلی است و باید نابود گردد. علاوە بر این حماس کە یکی از دست پروردەهای رژیم ایران است و سلاح و پول و امکاناتش از سوی این رژیم تأمین می‌گردد نیز اعتقاد دارد کە اسرائیل باید از میان برود. بە همین دلیل در واقع زمینەی این امر کە یک کشور مستقل فلسطینی در جوار اسرائیل تشکیل گردد تا این مشکلات برای همیشە خاتمە یابند، افق چندان نزدیکی ندارد، بویژە اگر دقت کردە باشیم در حال حاضر در اسرائیل نیز یک حکومت دست راستی بر سر کار است و آنها هم تا کنون حاضر نشدەاند بە این راه حل بپردازند. بنابراین دلایل تداوم این جنگ در اشکال گوناگون بسیار است. اینکە ایران در کجای این معادلات قرار دارد، می‌توانم بگویم کە در صدر مشکلات است. زیرا مسألەی اسرائیل و نابودی دولت اسرائیل یکی از پایەهای ایدئولوژی رژیم است و گروههای نیابتی‌ای کە تشکیل دادە و سالهای زیادی است کە آنها را تأمین می‌کند، نظیر حزب‌اللـە لبنان، حماس و حوثی‌های یمن نیز اکنون بە نحوی در جنگ علیە اسرائیل شرکت دارند. پس از گذشت چند ماه از این جنگ می‌بینیم کە شمار چشمگیری از اسرائیلی‌ها کشتە شدەاند، دهها هزار تن از مردم غزە قربانی شدەاند و شمار کثیری مجروح وجود دارد و کشوری کە ویران شدە است؛ لیکن جمهوری اسلامی ایران در واقع غیر از چند تن از فرماندهانش کە بە علت حملات اسرائیل کشتە شدەاند، آسیب چندانی ندیدە است؛ بە همین دلیل جمهوری اسلامی تا جایی کە منافعش ایجاب نماید، این جنگ را تداوم خواهد بخشید.
کم نیستند استراتژیست‌ها و ناظران سیاسی‌ای کە معتقدند پس از ٧ اکتبر، نظم جهانی و نقشەی سیاسی کشورها و خاورمیانە بەعنوان ریشەی این رویدادها در مقابل تحولات اساسی قرار دارد. جنابعالی این امر را فرصتی برای مسألەی کورد بەویژە کورد در کوردستان ایران می‌بینید یا تهدید؟
در ابتدای این گمان قوت گرفت کە تحول عمیقی در راه است، اما اکنون کە حدود پنج ماه از این جنگ می‌گذرد آنچە کە هم از گفتەها و هم از عملکردهای جمهوری اسلامی و از خود اسرائیل و آمریکا بەعنوان حامی اصلی اسرائیل شنیدە و دیدەایم این است کە همەی آنها تلاش می‌کنند تا جنگ بیش از این گسترش نیافتە و کشورهای دیگری درگیر آن نشوند. اینکە در حمایت از حماس، حوثی‌ها یا تعدادی از نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در عراق با شلیک پهپاد و موشک اندک شرکتی در این جنگ داشتند، نمی‌تواند عاملی باشد جهت گسترش جنگ؛ ضربەی سنگینی متحمل شود و لذا در حال حاضر بە هیچ وجە آمادگی این جنگ و پیشبرد آنرا ندارد. البتە برای اسرائیل نیز بسیار مشکل است کە این جنگ بیش از این تداوم داشتە باشد، چرا کە نیروهایش بسیار خستە هستند و تلاش این است کە بە همین شکل باقی بماند. حتی گفتە می‌شود کە احتمالا در ماه رمضان این جنگ متوقف گردد، اما باید منتظر باشیم ببینیم کە اسرائیل در این جنگ تا چە حدودی بە شروطی کە مطرح کردە، خواهد رسید. اما بەطور کلی گسترش این جنگ بە شیوەای کە ایران کاملا در آن درگیر شود و اسرائیل جبهەی گستردەتری در این جنگ بگشاید را مشکل می‌دانم.
کاک مصطفی چند روز پیش جمهوری اسلامی ایران ٤٥مین سال حاکمیت خود را پشت سر گذاشت. در این رابطە می‌پرسم دستاوردها و زیانهای انقلاب ٥٧ برای مردم ایران چە بود؟
بنظر من دستاوردی وجود ندارد تا در مورد آن سخن بگوییم، لیکن زیانهای آن بی‌شمار هستند. بخشی از این بحران و زیانهایی کە مشاهدە می‌کنیم نیز در واقع قلەی کوه یخ است و آنچە کە معلوم نیست و حتی ممکن است تا سرنگونی رژیم نیز نە برای مردم ایران و نە برای جهان روشن نگردد کە جوانب آسیب‌هایی کە از لحاظ زیستی و انسانی بر ایران وارد شدە است چە اندازە بی‌شمار و بزرگ است. از نظر دستاورد نیز این انقلاب نە تنها دستاوردی نداشتە، بلکە اگر پیشتر مردم ایران در دوران محمدرضا شاه با تلاش و مبارزەی خود توانستە بودند دستاوردها و حقوقی را برای خود کسب نمایند، این دستاورد و حقوق را نیز از دست دادند. بەعنوان نمونە در خصوص حقوق زنان، اقلیتهای مذهبی و در عرصەهای اجتماعی بسیار دیگر، کە جمهوری اسلامی مردم را از تمامی اینها محروم کرد.
اما جنابعالی قبول دارید کە شاید تنها دستاورد این انقلاب سرنگونی رژیم پادشاهی بود، اما بە اهداف انقلاب کە تأمین مجموعەای از حقوق بود، نرسید؟
من شخصا بە نام و عناوین حکومت‌ها چندان اهمیت نمی‌دهم، مهم محتوای آن است. حکومت پادشاهی می‌تواند دمکراتیک یا دیکتوتوری باشد، این امر را در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان می‌بینیم. جمهوری نیز بە همین شکل است. جمهوری اسلامی ایران خود را یک حکومت جمهوری می‌داند، لیکن هیچ نشانەای از جمهوریت، از ارادەی مردم و شرکت مردم در این حکومت را نمی‌بینیم. بە همین دلیل تنها این امر کە حکومت شاه سرنگون شد و حکومتی بە اسم جمهوری جایگزین آن شد را دستاورد نمی‌دانم. درست است کە رژیم پهلوی آزادی‌ها را محدود کردە بود و آزادیخواهان را سرکوب می‌کرد و در حقیقت مردم ایران اشتباه نکردند کە انقلاب کردند، اما هدف از سرنگونی رژیم پهلوی این نبود کە حکومتی نظیر آنکە کە اکنون وجود دارد، بر سر کار بیاید. بدیهی است اگر پس از پیروزی انقلاب و طی بە اصطلاح رفراندومی کە برگزار شد مردم رای بە تشکیل حکومت جمهوری اسلامی دادند ، اما واقعیت این است کە هیچکس تجربەای از آن نداشت. شاید تنها دستاورد این انقلاب این باشد مردم ایران کە حکومت پادشاهی را دیدە بودند، حکومت اسلامی را نیز تجربە کردەاند و می‌توانم بگویم کە از این پس دیگر شاهد حکومت‌های ایدئولوژیک در ایران نخواهیم بود.
سهم کورد در ایران در ٤٥ سال حاکمیت جمهوری اسلامی چە بودە است؟
در واقع با برسر کار آمدن جمهوری اسلامی همەی مردم ایران زیان دیدەاند، اما زیانی کە بر کورد وارد شدە و قربانی دادن مردم کورد در روند مبارزە علیە رژیم جمهوری اسلامی بسیار بیشتر از دیگر بخشهای ایران است. بەعنوان نمونە تنها در نخستین سال جنبش ژینا دستکم ٤٩٧ نفر از معترضین کشتە شدەاند کە ١٤٨ تن از آنها کورد بودند کە این تعداد از کشتەشدگان کورد با توجە بە جمعیت کورد در ایران آمار بسیار بالایی است. بازداشت و شکنجە و سرکوب مردم، محروم کردن آنها از بودجەی عمومی، عقب نگه داشتن کوردستان از عمران و آبادانی و توسعەی اقتصادی، تبعیضاتی کە بە گونەی بسیار آشکاری نە تنها آنهایی کە در قانون اساسی برسمیت شناختە شدەاند، حتی بیش از آن، تبعیضاتی کە بە شیوەی فراقانونی میان کورد و دیگر ملتها رواداشتە می‌شود؛ طبق فاکتورهای بسیار کورد بیشترین سهم را از زیانها و خسارتهای برسرکار آمدن جمهوری اسلامی بردە است. البتە دلیل آنرا نیز بە این امر بازمی‌گردانم کە از ابتدای برسرکار آمدن جمهوری اسلامی تا کنون کورد بە شیوەای پیگیر و بدون هیچگونە تردیدی علیە رژیم مبارزە کردە و آنرا ادامە دادە است. بیاد داریم در زمانی شماری از مردم ایران چهرەی خمینی را در ماه می‌دیدند و یک تقدس آسمانی برای او قائل بودند و آنگونە کە اعلام شد در رفراندوم تعیین رژیم ٩٨ درصد مردم ایران بە جمهوری اسلامی ایران رأی دادند. اما کورد بە این رژیم رأی نداد و سنگر مبارزە را انتخاب کرد، زیرا می‌دانست رژیمی با این ماهیت نمی‌تواند آزادی خلقهای ایران و حقوق انسانی آنها را تأمین نماید. بە همین دلیل در مبارزەی خود ثابت قدم بود و روز بروز نیز این مبارزە هم آگاهی و هشیاری فزونتری کسب کردە و هم رادیکالتر گشتە است کە این امر را در جنبش ژینا مشاهدە کردیم.
طی چند روز آیندە جمهوری اسلامی ایران انتخابات مجلس شورا و مجلس خبرگان رهبری را برگزار می‌نماید. اهمیت این انتخابات برای جمهوری اسلامی در چیست؟ آیا آن اندازە کە این انتخابات برای رژیم مهم است، نزد مردم موضوعیتی دارد؟
خیر، این انتخابات برای مردم از اهمیتی برخوردار نیست، زیرا اکنون شکاف میان رژیم و مردم آنقدر بزرگ شدە است و شرایطی پیش آمدە کە هرچە در راستای منافع و مصالح رژیم باشد با مصالح مردم ایران در تضاد است و عکس آن نیز درست است. اینکە جمهوری اسلامی تلاش می‌کند یک نمایش انتخاباتی برگزار نماید در واقع تنها بە دلیل حفظ ظاهری است کە آنرا جمهوری می‌نامد، قصد دارد بەویژە بە جامعەی جهانی بگوید کە در ایران انتخابات برگزار می‌شود و مردم نمایندگان خود را انتخاب می‌کنند و رژیم حمایت مردم را در پشت سرخود دارد. می‌خواهد شماری از مردم برسر صندوقهای رأی حاضر شوند، تنها بخاطر آنکە در برابر دوربین نشان دهد کە مردم بە این حکومت مشروعیت دادە و در انتخابات شرکت می‌کنند وگرنە طبق ایدئولوژی دینی خودشان یک حکومت آسمانی برسرکار است و مردم تنها مؤظف بە اطاعت از آن هستند. این دم و دستگاهی را هم کە تأسیس کردەاند از جملە مجلس، در واقع فقط برای آنست کە بە تصمیماتی کە در صدر مجلس شورای اسلامی بەویژە از سوی شخص ولی فقیە اتخاذ می‌گردند، رسمیت ببخشد و تنها برای آن است کە تصمیمات آنها جنبەی قانونی پیدا کردە و بر مردم تحمیل گردد. لذا این انتخابات نمایشی بیش نبودە و انتخابات مد نظر مردم نیست، بلکە انتخابات حکومت است. حکومت نمایندەی خود را انتخاب می‌کند و نمایندگان خویش را نیز ابتدا در مرکز دیگری بنام شورای نگهبان انتخاب کردە و در مقابل مردم قراردادە تا مردم از میان آنها انتخاب نمایند و همەی آنهایی کە انتخاب می‌‌شوند نە منتخب مردم، بلکە منتخبین نظام سیاسی هستند. از سوی دیگر مسئولان بلندپایەی نظام هیچگاه کتمان نکردەاند کە رأی مردم برای آنها اهمیتی ندارد. بیاد داریم کە مدتی پیش کە بحث رفراندوم مطرح شدە بود، خامنەای در نشستی بە صراحت اعلام کرد کە مگر مردم ایران آنقدر آگاهی و قدرت تحلیل دارند کە در رفراندوم شرکت نمایند؟ پیشتر نیز بەعنوان نمونە هنگامیکە احمدی نژاد در دور دوم با تقلب در پست خود ابقا شد و مردم بە خیابان ریختند، مردم "خس و خاشاک" نامیدە شدند! اتن رژیم معتقد است کە منتخب الهی بودە و مردم فقط باید اطاعت نمایند، بە همین دلیل مردم نباید در این انتخابات شرکت نمایند، زیرا در صورت شرکت در آن بە پیشبرد این ایدئولوژی کمک کردە و عمر فجایعی کە تا کنون تحت نظارت اینگونە مجلس و این شورای نگهبان و دیگر دم و دستگاهها رخ دادەاند را طولانی‌تر می‌کنند. البتە باید بە این نکتە نیز توجە داشت کە این انتخابات برای رژیم از این لحاظ کە در مقایسە با انتخابات پیشین شمار بیشتری از مردم در انتخابات شرکت کنند مهمتر است. زیرا در جنبش ژینا مردم روی سخن خود را کاملا متوجە مرکز تصمیم‌گیری در ایران یعنی خامنەای ساختە و شعار سرنگونی رژیم جمهوری اسلامی را سر دادند. بە همین دلیل برای جمهوری اسلامی مهم است کە بە شیوەای ثابت کند کە مشروعیت حاکمیتش بقوت خود باقی است و از این امر نیز کاملا هراس دارند و می‌دانند کە شرکت مردم بسیار حداقلی خواهد بود.
حزب دمکرات کوردستان انتخابات را بایکوت کردە است؟ چرا معتقد هستید کە بەویژە مردم کوردستان نباید در این انتخابات شرکت نمایند؟
همانگونە کە پیشتر نیز گفتم این انتخابات، انتخاب نمایندگان مردم نیست، بلکە انتخاب افرادی است کە در مجلس تصمیمات رژیم را بر مردم تحمیل می‌نمایند. بە همین دلیل هنگامیکە انتخاب نمایندەی مردم نیست، مردم نیز نباید در آن شرکت نمایند. بە علاوە اساسا مردم در این سیستم هیچ تأثیری ندارند و مردم نیز این نکتە را دریافتەاند و معتقدند کە نباید در آن شرکت نمایند. بە همین دلیل مردم نباید در این انتخابات شرکت نمایند، حتی اگر قرار باشد رأی سفید نیز بدهند، باز هم نباید بر سر صندوقهای رأی حاضر شوند برای اینکە بە ابزار تبلیغات برای رژیم و نمایش‌اش تبدیل نشوند.
کاک مصطفی اگر از موضوع انتخابات بگذریم، انقلاب ژینا بەعنوان نقطە عطفی در تاریخ اعتراضات علیە جمهوری اسلامی چە آیندەای را در مقابل احزاب سیاسی قرار دادە است؟
بدیهی است از همان ابتدای برسرکار آمدن جمهوری اسلامی تا کنون مردم گام بە گام بە ماهیت این رژیم پی بردە و بتدریج از آن فاصلە گرفتە و دور شدەاند. اگر تا زمان جنبش ژینا نیز شماری از افراد بودند کە می‌پنداشتند در درون این رژیم امکان اصلاح وجود دارد، یا هنگامیکە رژیم میان طیفهای خود دو قطبی ایجاد می‌کرد تا مردم را بپای صندوقهای رأی بکشاند، یا در نقاطی کە جمعیتشان از ملتهای گوناگون تشکیل شدە، موضوعات دیگری را برای تشویق مردم جهت شرکت در انتخابات علم می‌کردند، این مسألە اکنون خاتمە یافتە است. می‌توانم بگویم در مدت چندین سال گذشتە روزانە در چندین شهر ایران تظاهرات برپا شدە است، مردم از همەی صنفهای گوناگون ناراضی هستند. اما یکی از ویژگی‌های انقلاب ژینا عبارت بود از اینکە جنبش مردم را از توهمات اصلاح طلبی خارج ساخت. مردم را یکدست و یکپارچە کرد و این پیام را رساند کە همەی این بحرانها و فجایعی کە بر سر مردم ایران آمدە است، تنها با نابودی رژیم جمهوری اسلامی خاتمە خواهند یافت. بە همین دلیل مردم رأس هرم را هدف قرار دادند و دیدیم کە در جنبش ژینا سمبل‌های رژیم را بە پایین کشیدند و شکستند و آتش زدند. مسألە اینست کە اگر پیش از جنبش ژینا مردم در دل خود مخالف رژیم بودند و با این صراحت و روشنی در مورد سرنگونی رژیم و خامنەای سخن نمی‌گفتند، در جنبش ژینا این پل‌ها دیگر فرو ریخت. جنبش ژینا هم برای مردم ایران و هم برای مردم جهان ثابت کرد کە تنها در صورت نابودی رژیم ایران تحولی بە سود مردم تحقق خواهد یافت.
کاک مصطفی تحلیل شما در خصوص این فرم از مبارزەی داخل کوردستان چیست؟ اینکە ما در تشییع جنازەی سە کوهنورد نقدە و ورزشکار اهل سقز مشاهدە کردیم یا آنچە کە روزانە در فعالیت فعالان سیاسی، مدنی و اجتماعی می‌بینیم؟
بە نظر من ضمن آنکە این شیوە از مبارزە ریشەدار بودە و پیشتر نیز در داخل کوردستان شکل گرفتە بود، اما جنبش ژینا این را نیرومندتر ساخت، بدین معنا کە بە مردم نشان داد کە در همەی رویدادها یکپارچە و یکصدا باشند. مردم بە این نتیجە رسیدند کە تنها خودشان هستند کە باید بە فریاد خودشان برسند و پیش از آنکە بە کشورهای خارجی چشم بدوزند تا آزادشان کنند یا هر نیروی دیگری یاری رسان آنها باشد، باید خودشان متحد باشند. ما امسال این موضوع را در کوردستان هم در این چند رویدادی کە بە آن اشارە کردید، مشاهدە کردیم کە پیشتر نیز نمونەی آنرا بەعنوان مثال در زلزلەی کرماشان یا رویدادهای زیست محیطی دیدە بودیم. بە نظر من ارزشمندترین درس و تجربەای بود کە مردم آموختند. این راه جدیدی است کە بە مردم نشان داد از این بە بعد نیز برای رسیدن بە اهداف خویش این راه را رها نکنند و پیوند میان خود را روز بە روز نیرومندتر و توانمندتر سازند.
در مقام جمع بندی بحثمان و آخرین سوال، کاک مصطفی بفرمایید در شرایط فعلی و در فاز جدید مبارزە و رویارویی با جمهوری اسلامی وظیفەی مردم، سازمانها و احزاب سیاسی یا بطور کلی نقشەی راه مبارزەی فعلی و آیندەمان چیست؟
همچنانکە گفتم اکنون پس از ٤٥ سال مبارزە علیە جمهوری اسلامی، مردم ایران از این توهم و دو دلی خارج شدەاند کە رژیم جمهوری اسلامی در درون خود اصلاح پذیر بودە و بە سود مردم دچار تحول شود. اکنون مردم یکصدا می‌گویند کە این رژیم باید برود و جمهوری اسلامی نیز این پیام را دریافت کردە است. بە همین دلیل آنقدر از مبارزەی مردم در داخل کشور بە وحشت افتادە است کە بە هر شیوەای مشغول سرکوب آن است. ما بازداشتها، شکنجە کردنها و انواع سرکوبها کە تنها بە مخیلەی ناقص جمهوری اسلامی خطور می‌کند کە علیە مردم مرتکب شود را می‌بینیم، نظیر آنچە کە در جنبش ژینا مشاهدە کردیم کە دانش‌آموزان را مسموم می‌کرد و مسائل بسیار دیگر کە من دوبارە بە آنها نمی‌پردازم. موضوع این است کە مردم این راه را در پیش گرفتەاند و این راه را باید ادامە دهند و نباید تسلیم شوند.
اگر اکنون تمام افتخارات رژیم این است کە دارای موشک می‌باشد و بدین وسیلە همسایگان خود را مرعوب می‌سازد، می‌خواهم این پیام را بە مردم ایران بەویژە مردم عزیز و مبارز کوردستان بدهم کە این بە هیچ وجە نشانەی قدرت و توانمندی رژیم نیستند، بلکە همەی اینها ناشی از ترس است و جمهوری اسلامی بە نفس نفس و آخرین دست و پا زدنهای خود افتادە است. رهبران رژیم بە خوبی می‌دانند کە تا چە اندازە ضعیف هستند و فقط در مقابل مردم است کە با توسل بە سرکوب خود را قدرتمند می‌نمایانند. زیرا اکنون جمهوری اسلامی با وجود آنچە کە اسرائیل در غزە انجام می‌دهد و می‌رود تا یکی از نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ایران را نابود نماید، اما جمهوری اسلامی در چنین شرایطی نیز این جرأت را بخود نمی‌دهد کە بە شیوەی مستقیم وارد این جنگ شود، زیرا می‌داند کە توان این کار را نداشتە و از حمایت مردم کشور برخوردار نیست، بە همین دلیل من با وجود تمامی فجایعی کە بر سر مردم ایران آمدە است و زندگی ناخوشایندی کە مردم ایران در سایەی جمهوری اسلامی از آن برخورداراند، اکنون افق پیروزی مردم بر رژیم جمهوری اسلامی را نزدیکتر از هر زمانی می‌دانم.
