کوردستان میدیا: خشونت علیه زنان و پیامدهای مخرب روانی و اجتماعی آن در طول تاریخ یکی از موضوعات بحثبرانگیز جوامع جهانی بخصوص کشورهای در حال توسعه و جهان سومی میباشد.
متعاقب قتل خواهران میرابال از سوی رژیم حاکم بر کشور دومنیکن در بیست و پنجم نوامبر ١٩٦٠ (٤ آذرماه سال ١٣٣٩) و بنا به درخواست جمعی از فعالین حقوق زنان که در سال ١٩٨١، در ١٧ اکتبر سال ١٩٩٩ میلادی شورای عمومی سازمان ملل متحد این روز را به عنوان روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان به تصویب رساند.
نقض حقوق و خشونت علیه زنان یکی از مهمترین و بحثبرانگیزترین مسائل مشترک در میان تمامی کشورهای جهان بەویژه کشورهای در حال توسعه و جهانسومی میباشد و فعالین این حوزه از این مقوله به عنوان شرمآورترین نوع نقض حقوق بشر یاد میکنند.
فعالین حقوق زنان، هرگونه عمل خشونتآمیز مبنی بر جنسیت علیه زنان اعم از تهدید، اعمال اجبار و منع آزادیهای فردی در حوزه اجتماعی و حتی در حوزه خصوصی، که پیامدهای جسمی، جنسی و روانی مخربی را به دنبال داشته باشد، خشونت محسوب میشود.
بر اساس آمار منتشرە از سوی یکی از نهادهای ذیربط ایالات متحده آمریکا، نزدیک به ٣٥% از زنان در سراسر جهان در طول عمر خود خشونت را تجربه میکنند که آمار قربانیان این مشکل فراگیر دنیا در برخی از کشورهای سنتی و در حال توسعه به ٧٠% میرسد.
از دیگرسو و بە استناد به آمار سازمان بهداشت جهانی، در هر ١٨ ثانیه یک زن مبنی بر جنسیت مورد خشونت قرار میگیرد و از این میان نیز از هر ١٠ قربانی زن، ٣ تن از آنان پس از اعمال خشونت جان خود را از دست میدهند.
هرچند که آمار مشخصی در زمینه خشونت علیه زنان از سوی رژیم ایران منتشر نشدە است، اما بر طبق آمارهای غیررسمی و انتشاریافته از سوی مراکز اجتماعی، ٦٦% زنان ایرانی در طول زندگی خود حداقل یک بار مورد خشونت قرار میگیرند.
در دنیای امروز، اذیت و آزار جنسی، روانی، اجتماعی و سیاسی، کتککاری، اهانت و توهین، ضرب و شتم، بیرون کردن از خانه و منع آزادیهای فردی از نمونەهای بارز خشونت مبنی بر جنسیت میباشند.
خشونت مبنی بر جنسیت علیه زنان، در درازمدت و کوتاهمدت تاثیرات و پیامدهای مخربی در زمینەهای سلامت جسمی، روانی و جنسی از جمله، ابتلا به بیماریهای واگیردار و خطرناک همچون بیماری ایدز و کورتاژ، کاهش قابلیت باروری زنان، سردردهای وخیم، شکستگی استخوانها و آسیب به مفاصل، آسیب به اندامهای داخلی، عفونت، بیماریهای التهابی، تنگی نفس و به دنبال خواهد داشت.
پیامدهای مخرب روانی خشونت علیه زنان از خطرناکترین تاثیرات این مشکل فراگیر جهان میباشد که منجر به وسواس، اختلال در خوردن، اختلال در خواب، سرزنش خود و افزایش تمایل و اقدام به خودکشی میشود.
بسیاری از کارشناسان اجتماعی بر این باورند که عدم آگاهی و آموزش زنان در این زمینه از مهمترین دلایلی میباشد که باعث میشود زنان در این باره مورد خشونت قرار بگیرند، از این رو تاکنون تاثیرگذارترین راهکاری که در راستای کاهش خشونت علیه زنان صورت گرفتە شدە است به برگزار کردن کلاسهای آموزشی در این زمینه برای مقاطع راهنمایی و دبیرستان بازمیگردد.
افزایش آگاهی عمومی، آموزش خانوادەها، تغیر اوضاع اقتصادی، ارائه خدمات اجتماعی و مشاورەای، ارتقای پایگاه اجتماعی زنان و توانمندسازی آنان، تغیر الگوهای قانونی و رفع خلأهای قانونی، اختصاص اعتبارات ویژه برای مبارزه با خشونت و به رسمیت شناختن اهمیت نقش جنبشهای زنان از دیگر راهکارهایی میباشد که کارشناسان مسائل اجتماعی برای کاهش خشونت مبنی بر جنسیت علیه زنان پیشنهاد دادەاند.
گفتگو با فعالین حقوق زنان در رابطه با خشونت علیه زنان از سوی وبسایت کردستان میدیا
به منظور بررسی دقیقتر خشونت علیه زنان در ایران و بەویژه در کردستان، وبسایت کردستان میدیا با چندین تن از فعالین حوزه زنان مصاحبه انجام دادە است و به بررسی ابعاد گوناگون خشونت علیه زنان پرداخته است. متن کامل این مصاحبەها در پی میآید.
کوردستان میدیا: در آستانەی روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان هستیم، وضعیت کنونی خشونت علیه زنان در ایران به ویژه در کردستان در چه موقعیتی قرار دارد؟
حسینی: متأسفانه هماکنون وضعیت حقوق زنان در ایران بەویژه کردستان نامناسب بوده و خشونت علیه زنان در سطح بالایی میباشد، ما روزانه شاهد انواع خشونت مبنی بر جنسیت علیه زنان هستیم.
ازدیاد شمار خشونتها علیه زنان در استانهای کردنشین ایران باعث شدە است که آمار خودکشی زنان در این مناطق به شدت افزایش یافته و در ردەهای نخست ایران قرار بگیرند و این آمارها روزانه در حال افزایش باشند.
کوردستان میدیا: ادامەی روند خشونتهای جنسیتی علیه زنان در ایران بەویژه کردستان به چه چیزی برمیگردد؟
حسینی: یکی از مهمترین دلایل بقای خشونت علیه زنان و حتی افزایش آن در ایران به رژیم اسلامی حاکم بر ایران که مردسالار میباشد، بر میگردد. رژیم ایران به حکم اینکه رژیمی مردسالار میباشد از تمامی جهات حقوق زنان را به نفع مردان پایمال کرده و حتی در برابر خشونت مردان نسبت به زنان نەتنها عامل خشونت را مجازات نمیکند بلکه از آنها حمایت نیز میکند و این نیز از عوامل مساعد برای ادامەی روند روبه رشد خشونت مبنی بر جنسیت علیه زنان میباشد.
همچنین با توجه به اینکه، روشنفکری اشخاص در جامعەی کشورهای در حال توسعه همانند ایران در سطع پایینی میباشد، این نیز یکی از دلایلیست که احترام به حقوق زنان و آگاهی این افراد از حقوقهای برابر برای عموم مردم همچنان غیرقابل هضم بوده و این ناآگاهی از حقوق اشخاص یکی از دلایل مهم بقای خشونت علیه زنان است.
کوردستان میدیا: نظر شما در رابطه با خشونت پنهان (خشونت خانگی) چیست و تا چه حدی در ایران و بەویژه کردستان وجود دارد؟
کانی سیران: خشونت پنهان یکی از خطرناکترین و زیادترین انواع خشونتهای جنسیت علیه زنان میباشد که روزانه در پشت درهای بسته به نسبت شمار زیادی از زنان ایران بەویژه کردستان روی میدهد.
چندین دلیل از جمله عدم استقلال اقتصادی و مادی و از بین رفتن آبروی شخصی در پنهان ماندن این خشونت علیه زنان نقش اصلی دارند.
همچنان که اشاره کردم یکی از مشکلات و کابوسهایی که زنان را از انجام هر اقدامی در راستای آشکار کردن خشونت پنهان بازمیدارد، وابستگی اقتصادی میباشد، زیرا زنان با توجه به اینکه از لحاظ اقتصادی به شوهر خود وابسته میباشند در صورت ایجاد هرگونه مشکلی در وحلەی اول خانه و سرپناه خود را از دست خواهند داد.
همچنین با توجه به سنتی بودن جامعەی ما، بسیاری از زنانی نیز که از لحاظ جنسی مرد خشونت قرار میگیرند از ترس رفتن آبروی خود، ترد از سوی جامعە و حتی خانوادەی خود و همچنین تهدید مستقیم و خشونتآمیز مبنی بر عدم آشکار کردن اعمال صورت گرفته از آشکار کردن این نوع خشونتها خودداری میکنند و این نیز در پنهان ماندن، ادامە و افزایش خشونتها نقش بسزایی دارد.
کوردستان میدیا: خطرناکترین نوع خشونت علیه زنان کدام نوع میباشد؟
کانی سیران: هر نوع خشونتی علیه زنان از جملی، خشونت جسمی، جنسی و دیگر نوعهای خشونت که کرامت و شخصیت اشخاص را هدف قرار میدهد در نوع خود خطرناک هستند، اما خطرناکترین این خشونتها، آنهایی میباشند که همانند قتلهای ناموسی منجر به از دست دادن جان یک شخص میشوند.
به دلیل پایین بودن سطح فرهنگی و آگاهی اشخاص جامعەی ما، روزانه در این جامعه شاهد قتلهای ناموسی و خودکشیهای زیادی هستیم که اکثریت آنها به خشونت علیه زنان برمیگردند.
کوردستان میدیا: با توجه به روند روبەرشد و ادمەی خشونتهای مبنی بر جنسیت علیه زنان در ایرن و بەویژه کردستان، به نظر شما به عنوان یک فعال حقوق زنان، این خشونتها تا چه حد به ناآگاهی زنان برمیگردد؟
کانی سیران: بله، متأسفانه علیرغم روند رو بەرشد سطح روشنفکری جامعه، اما خشونت علیه زنان همچنان نەتنها کاهش نیافتە است بلکه در حال افزایش نیز میباشد. پیشتر نیز این مشکلات و خشونتها علیه زنان وجود داشت اما به حکم اینکه شبکههای تلوزیونی و وبسایتها و شبکههای اجتماعی کمتر بودند این مسائل رسانەای نمیشدند و تنها در سطح محلی انعکاس مییافتند، اما هماکنون با افزایش وبسایتها و خبرگزاریها و همچنین شبکههای تلوزیونی و تاسیس سازمانهای مدافع حقوق زنان، روزانه شاهد انعکاس و انتشار اخبار مربوط به حوزه زنان میباشیم.
این مسأله به نسبت زیادی به ناآگاهی زنان نیز برمیگردد، چون هر کسی که به حقوق خود علم کامل داشته باشد، اجازەی نقض حقوق خود و خشونت را به هیچ کسی نخواهد داد. در بسیاری از مواقع ما میبینیم
کوردستان میدیا: در پارەای از مواقع ما شاهد این هستیم که خود زنان از عوامل نقض حقوق خود میباشند و از بسیاری از حقوق برحق خود چشمپوشی کرده و این را نیز به فرهنگ و سنتی بودن جامعه برمیگرداند، نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟
کانی سیران: این مسأله نیز همچون بسیاری دیگر، به نبود آگاهی و علم به حقوق خود از سوی زنان بازمیگردد. فرهنگ و سنتی و مذهبی بودن جامعه نیز در این راستا نقش بسزایی دارند. در جامعەی ما از زمانهای قدیم و در طول تاریخ به کودکان دختر خود گفتەایم که باید در آینده و پس از تشکیل زندگی مشترک از شوهر خود فرمانبرداری کنند. ما نمیتوانیم زنان را از عوامل خشونت علیه خود به حساب بیاوریم زیرا هر کس دیگری نیز که در چهارچوبی محدود و مشخص قرار بگیرد و از آگاه شدن و رفت و آمد اجتماعی و وارد شدن به اجتماع ممانعت به عمل آید، همچنان بر اسا فکریت گذشتگان پرورده خواهد شد و نباید از وی انتظار دفاع و آگاهی کامل به حقوق خود را داشت.
کوردستان میدیا: شما به عنوان کسی که با وجود اینکه از فعالین حقوق زنان میباشید، تا چه حد خشونت علیه زنان را به خودشان بر میگردانید؟
یاراحمدی: من شخصا بر این باورم کە این, تنها مشکل زنان نیست و در واقع مشکل جامعە و بخصوص مردان ما است کە زنان را بە این وضعیت انداختە و خشونت علیە زنان را بە امری روزانە مبدل کردەاند.
کوردستان میدیا: آیا به نظر شما با برگزاری سمینار، نشست و تجمع اعتراضی از خشونتهای روزانه علیه زنان کاسته خواهد شد؟
یاراحمدی: یقینا تاثیرات خود را خواهد داشت. این نوع از فعالیتها شاید اکنون کمارزش جلوە کنند اما مطمانا در دراز مدت تاثیرات مثبتی را روی اشخاص نهادە و با بالا بردن سطح آگاهی افراد و بخصوص بر روی افکار نسل جدید، در کاهش و کمرنگ کردن خشونت علیه زنان نقش بسزایی خواهند داشت.
کوردستان میدیا: خشونت علیه زنان تا چه حد به عدم استقلال مادی مرتبط است؟
یاراحمدی: به نظر من، مستقل نبودن زنان از لحاظ اقتصادی تنها یکی از دلایل خشونت علیە زنان است و نمیتواند دلیل اصلی باشد. من بر این باور هستم کە قانون و حاکمیت اصلیترین عامل خشونت علیە زنان هستند. زیرا اگر قانون از زنان حمایت کند میتواند بر تمامی انواع خشونت علیە زنان مانند اقتصادی، فیزیکی، روانی، سکسی و ...، تاثیر و در کاهش و کمرنگ کردن آنها نقش مثبتی داشتە باشد.
اما اگر زنی از لحاظ اقتصادی هم مستقل باشد باز هم مورد خشونت قرار خواهد گرفت، حق ندارد در خواست طلاق نماید، بدون رضایت پسر یا همسر نمیتواند بە خارج از شور سفر کند،نمیتواند ریس جمهور شود و دهها مادە دیگر کە در قانون اساسی و قانون مدنی کشور ایران دیدە میشوند و در واقع نوعی خشونت علیە زنان بە شمار میآیند و میتوانم بگویم کە قوانین ایران خود منشا تبعیض و خشونت علیە زنان هستند.
کوردستان میدیا: در رابطه با روند روبەرشد و ادمەی خشونتها علیه زنان، شما این مسأله را تا چه حد به ناآگاه بودن زنان بازمیگردانید و راهکار پیشنهادی شما برای کاهش و در نهایت ریشهکن کردن خشونت علیه زنان چیست؟
یاراحمدی: در واقع اکنون بیشتر زنان بە حقوق خود آگاه بودە و میتوانم ادعا کنم، این نا آگاهی و یا آگاه بودن و چشم پوشی آگاهانە مردان است کە تداوم خشونت علیە زنان را بە دنبال داشتە است. هماکنون تعداد دختران تحصلیل کردە کرد افزایش چشمگیری داشتە و از این لحاظ میتوان گفت بالاتر از پسران قرار گرفتەاند.
دربارە قسمت دوم سوالتان باید بگویم این نوع از خشونتها کە علاوە بر خشونتهایی کە از سوی قانون و حاکمیت کە با تاثیرپذیری از دین و سنن و همچنین تاثیرپذیری از حاکمیتهای مردسالار کە طی چند سدە اخیر بر جامعە ما حاکم بودەاند علیە زنان روا داشتە میشود، یک روزە بە وجود نیامدەاند تا بتوان بە سرعت آن ریشە کن کنیم، بلکە در این راه باید زنان و مردان برابریخواه فعالیت و تلاش نمودە و در مقابل مشکلات و سختیهای این راه مقدس زانو نزدە و یقین داشتە باشند کە مبارزەشان روزی بە نتیجە خواهد رسید.
کوردستان میدیا: تفکیک جنسیتی در دانشگاههای ایران که به گفتەی مسئولین رژیم ایران برای کاهش خشونت علیه زنان و عدم نقض حقوق زنان میباشد، تا چه حد از این منظورهای مسئولین رژیم ایران را به جای آورده و خشونت را کاهش داده است؟
صادقی: قبل از هر چیز خود واژە تفکیک برای جنسیتها نوعی خشونت برای هر دو جنس محسوب میشود، خود تفکیک، گرفتن حق با هم بودن است. پس تفکیک جنسیتی جدا کردن ناخواستە و با توسل بەزور است، و این ظالمانەترین نوع خشونت اول بر کل جامعە و بعد بر زنان و دختران ان جامعە است. و در جواب سوال شما هم باید گفت امار قابل دسترسی وجود ندارد کە برمبنای آن کاهش یا افضایش خشونت علیە زنان را نشان داد، ولی کلیتر باید گفت کە همانگونە کە جامعە تک جنسیتی فاقد تمامی مفاهیم است، بەهمان اندازە هم محیط اموزشی تک جنسیتی بی روح و غیر قابل تصور از لحاظ علمی-انسانی است. برای موشکافی این قضیە تنها پاسخ این سوال کە ایا میتوان علوم انسانی را تک جنسیتی در فضای دانشگاهها درک کرد؟ کافی است. و از لحاظ اجتماعی- اسلامی هم ایا میتوان راههای ارتباط بیرون از دانشگاهها را از دختران و پسران دانشجو بست؟ بدون شک پاسخ هر دو اینها خیر و محال است. ولی با مشخص بودن پاسخ این سوالها هم چرا نظام اسلامی ایران تاکید بر تفکیک جنسیتی دانشگاهها دارد؟ خود خوانشهای خود را میطلبد، و مهمترین انها هم این است کە میخواهند خواستە رهبر جمهوری اسلامی ایران برای اسلامی کردن دانشگاهها را مستجاب کنند، و همە گواهیم بر اینکە با هم بودن دختر و پسر در فضا و اتاق بستە از مکروههای نزدیک بەواجب اسلامی است، و دلیلشان هم تحریک شدن ذکر!! میدانند. و این هم خود نوعی خشونت در دیدگاە نسبت بە هر دو جنس میباشد.
کوردستان میدیا: چرا در کشورهای سنتی و مذهبی، خشونت علیه زنان در اوج قرار دارد و حتی بسیاری از قوانین اینگونه کشورها خود اجازەی خشونت علیه زنان را دادهاند و حتی با تغییر حکومت نیز، زنان در این جوامع بازندەهای دوباره هستند؟
صادقی: میتوان گفت جواب بخش اول از سوالتان در بخش دوم سوال نهفتە است، چونکە اصولا نبود قوانین انسانی یکسان برای همە مبدا همە خشونتهای است، کە بر زنان اعمال میشود. برای همین هم باید دنبال منشا قوانین کشورهای باشیم کە خشونت علیە زنان در انها بە یک پدیدە همیشەای تبدیل شدە است، و بر همین اساس هم باید گفت تمامی قوانین نا دمکراتیک کە حقوق یکسان برای زنان را نمیپزیرند، منشای مذهبی دارد، و غلظت اسلام بەمراتب در این مورد بیشتر از ادیان دیگر است. وبەهیچ وجە با تغییر حکومتها و حتی با تغیر رویکردهای سیاسی هم نمیتوان انتظار تغیرات اجتماعی داشت، چونکە همە بندهای قانون اساسی کشوری اسلامی ریشە عمیق در باورهای دینی دارند، و باورهای دینی هم بر مبنای کتاب و احکام اسمانی قداست انتزاعی نامتغیری پیدا کردەاند.
راهکار و شاید تنها راه گریز مبارزە برای برکرسی نشاندن قانون اساسی است کە منطبق با منشورهای حقوق بشر ، و موازی با ان تمرین دموکراسی در سطوح پایین جامعە و آموزش یکسان نگری جنسیتی از سنین اولیە فرزندانمان است.
کوردستان میدیا: آیا تنها آگاهی دادن به زنان میتوان خشونت را کاهش دهد؟
صادقی: از یک منظر و با توضیحی کوتاە میتوان گفت بلە. آگاهی بەخودی خود تنها انباشتن یک سری اطلاعات عمومی یا آشنا شدن با بعضی تئوریهای آگاهیبخش است، ولی در نگاهی دیگر آگاهی دادن بردوش گذاشتن یا بر دوش گرفتن مسولیت است، مثلا کسی کە بە حقوق خود آگاه است، باید برای احقاقشان مبارزە کند، اگر ما زنان با این دیدگاە بە آگاە شدنمان بنگریم، بدون شک میتوانیم نوع مبارزەمان برای رسیدن بە حقوقمان را تعریف کنیم. پس میتوان گفت زنان باید آگاه شوند تا راه مبارزەشان را پیدا کنند، و حتما در دراز مدت نتیجە خواهند گرفت.
کوردستان میدیا: در پایان هرگونه راهکاری برای کاهش انواع خشونتها علیه زنان و در نهایت ریشەکن کردن این خشونتها دارید عرض فرمایید.
صادقی: بەباور من قبل از هر چیز نگاه ما زنان اول بەخودمان، بعد بە اطرافمان باید تغیری ریشەای یابد، شاید خواندن و تفکر برای تغیر دیدگاە امری نخبوی باشد، کە هست، ولی تاثیر زیادی بر جامعە خواهد گذاشت. راهکار بعدی آگاهی دادن و موازی با آن مبارزە برای احقاق حقوق انسانی زنان است، کە این حقوق بدون شک حاوی مسولیتهای بیشماری هم هست، کە ندیدن این مسولیتها هم نوعی خود کمبینی و خشونت بر خود زنان است. و سوای همە اینها هم آموزش و پرورش و استقلال اقتصادی زنان هم قدرت مانور بیشتری بەزنان میدهد. و از همە مهمتر زنان کورد باید قبول مسولیت کورد بودن و زن بودن را موازی با هم بکنند، و هرگز هراسی نداشتە باشند کە نمیتوانند صرفا بر مبارزە یکسانی جنسیتی تمرکز کنند، و این امری کاملا طبیعی است، چون در جبهە دیگر برای دستیابی به حقوق ملی – جغرافیایی هم مبارزە میکنند، و چشم پوشیدن بر این واقعیت مبنای انسان محوری و حقوق بشری مبارزات زنان کرد را زیر سوال خواهد برد.
گزارش و مصاحبه/ هیبت کامرانیپور
خواهران میرابال (پاتریا مرسدس، ماریا آرژانتینا و آنتونیا ماریا ترسا میرابال)
متعاقب قتل خواهران میرابال از سوی رژیم حاکم بر کشور دومنیکن در بیست و پنجم نوامبر ١٩٦٠ (٤ آذرماه سال ١٣٣٩) و بنا به درخواست جمعی از فعالین حقوق زنان که در سال ١٩٨١، در ١٧ اکتبر سال ١٩٩٩ میلادی شورای عمومی سازمان ملل متحد این روز را به عنوان روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان به تصویب رساند.
نقض حقوق و خشونت علیه زنان یکی از مهمترین و بحثبرانگیزترین مسائل مشترک در میان تمامی کشورهای جهان بەویژه کشورهای در حال توسعه و جهانسومی میباشد و فعالین این حوزه از این مقوله به عنوان شرمآورترین نوع نقض حقوق بشر یاد میکنند.
فعالین حقوق زنان، هرگونه عمل خشونتآمیز مبنی بر جنسیت علیه زنان اعم از تهدید، اعمال اجبار و منع آزادیهای فردی در حوزه اجتماعی و حتی در حوزه خصوصی، که پیامدهای جسمی، جنسی و روانی مخربی را به دنبال داشته باشد، خشونت محسوب میشود.
بر اساس آمار منتشرە از سوی یکی از نهادهای ذیربط ایالات متحده آمریکا، نزدیک به ٣٥% از زنان در سراسر جهان در طول عمر خود خشونت را تجربه میکنند که آمار قربانیان این مشکل فراگیر دنیا در برخی از کشورهای سنتی و در حال توسعه به ٧٠% میرسد.
از دیگرسو و بە استناد به آمار سازمان بهداشت جهانی، در هر ١٨ ثانیه یک زن مبنی بر جنسیت مورد خشونت قرار میگیرد و از این میان نیز از هر ١٠ قربانی زن، ٣ تن از آنان پس از اعمال خشونت جان خود را از دست میدهند.
هرچند که آمار مشخصی در زمینه خشونت علیه زنان از سوی رژیم ایران منتشر نشدە است، اما بر طبق آمارهای غیررسمی و انتشاریافته از سوی مراکز اجتماعی، ٦٦% زنان ایرانی در طول زندگی خود حداقل یک بار مورد خشونت قرار میگیرند.
در دنیای امروز، اذیت و آزار جنسی، روانی، اجتماعی و سیاسی، کتککاری، اهانت و توهین، ضرب و شتم، بیرون کردن از خانه و منع آزادیهای فردی از نمونەهای بارز خشونت مبنی بر جنسیت میباشند.
خشونت مبنی بر جنسیت علیه زنان، در درازمدت و کوتاهمدت تاثیرات و پیامدهای مخربی در زمینەهای سلامت جسمی، روانی و جنسی از جمله، ابتلا به بیماریهای واگیردار و خطرناک همچون بیماری ایدز و کورتاژ، کاهش قابلیت باروری زنان، سردردهای وخیم، شکستگی استخوانها و آسیب به مفاصل، آسیب به اندامهای داخلی، عفونت، بیماریهای التهابی، تنگی نفس و به دنبال خواهد داشت.
پیامدهای مخرب روانی خشونت علیه زنان از خطرناکترین تاثیرات این مشکل فراگیر جهان میباشد که منجر به وسواس، اختلال در خوردن، اختلال در خواب، سرزنش خود و افزایش تمایل و اقدام به خودکشی میشود.
بسیاری از کارشناسان اجتماعی بر این باورند که عدم آگاهی و آموزش زنان در این زمینه از مهمترین دلایلی میباشد که باعث میشود زنان در این باره مورد خشونت قرار بگیرند، از این رو تاکنون تاثیرگذارترین راهکاری که در راستای کاهش خشونت علیه زنان صورت گرفتە شدە است به برگزار کردن کلاسهای آموزشی در این زمینه برای مقاطع راهنمایی و دبیرستان بازمیگردد.
افزایش آگاهی عمومی، آموزش خانوادەها، تغیر اوضاع اقتصادی، ارائه خدمات اجتماعی و مشاورەای، ارتقای پایگاه اجتماعی زنان و توانمندسازی آنان، تغیر الگوهای قانونی و رفع خلأهای قانونی، اختصاص اعتبارات ویژه برای مبارزه با خشونت و به رسمیت شناختن اهمیت نقش جنبشهای زنان از دیگر راهکارهایی میباشد که کارشناسان مسائل اجتماعی برای کاهش خشونت مبنی بر جنسیت علیه زنان پیشنهاد دادەاند.
گفتگو با فعالین حقوق زنان در رابطه با خشونت علیه زنان از سوی وبسایت کردستان میدیا
به منظور بررسی دقیقتر خشونت علیه زنان در ایران و بەویژه در کردستان، وبسایت کردستان میدیا با چندین تن از فعالین حوزه زنان مصاحبه انجام دادە است و به بررسی ابعاد گوناگون خشونت علیه زنان پرداخته است. متن کامل این مصاحبەها در پی میآید.
محبوبه حسینی، فعال حقوق زنان ــ آمریکا
کوردستان میدیا: در آستانەی روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان هستیم، وضعیت کنونی خشونت علیه زنان در ایران به ویژه در کردستان در چه موقعیتی قرار دارد؟
حسینی: متأسفانه هماکنون وضعیت حقوق زنان در ایران بەویژه کردستان نامناسب بوده و خشونت علیه زنان در سطح بالایی میباشد، ما روزانه شاهد انواع خشونت مبنی بر جنسیت علیه زنان هستیم.
ازدیاد شمار خشونتها علیه زنان در استانهای کردنشین ایران باعث شدە است که آمار خودکشی زنان در این مناطق به شدت افزایش یافته و در ردەهای نخست ایران قرار بگیرند و این آمارها روزانه در حال افزایش باشند.
کوردستان میدیا: ادامەی روند خشونتهای جنسیتی علیه زنان در ایران بەویژه کردستان به چه چیزی برمیگردد؟
حسینی: یکی از مهمترین دلایل بقای خشونت علیه زنان و حتی افزایش آن در ایران به رژیم اسلامی حاکم بر ایران که مردسالار میباشد، بر میگردد. رژیم ایران به حکم اینکه رژیمی مردسالار میباشد از تمامی جهات حقوق زنان را به نفع مردان پایمال کرده و حتی در برابر خشونت مردان نسبت به زنان نەتنها عامل خشونت را مجازات نمیکند بلکه از آنها حمایت نیز میکند و این نیز از عوامل مساعد برای ادامەی روند روبه رشد خشونت مبنی بر جنسیت علیه زنان میباشد.
همچنین با توجه به اینکه، روشنفکری اشخاص در جامعەی کشورهای در حال توسعه همانند ایران در سطع پایینی میباشد، این نیز یکی از دلایلیست که احترام به حقوق زنان و آگاهی این افراد از حقوقهای برابر برای عموم مردم همچنان غیرقابل هضم بوده و این ناآگاهی از حقوق اشخاص یکی از دلایل مهم بقای خشونت علیه زنان است.
منیره کانی سیران، فعال حقوق زنان ــ کویسنجق
کوردستان میدیا: نظر شما در رابطه با خشونت پنهان (خشونت خانگی) چیست و تا چه حدی در ایران و بەویژه کردستان وجود دارد؟
کانی سیران: خشونت پنهان یکی از خطرناکترین و زیادترین انواع خشونتهای جنسیت علیه زنان میباشد که روزانه در پشت درهای بسته به نسبت شمار زیادی از زنان ایران بەویژه کردستان روی میدهد.
چندین دلیل از جمله عدم استقلال اقتصادی و مادی و از بین رفتن آبروی شخصی در پنهان ماندن این خشونت علیه زنان نقش اصلی دارند.
همچنان که اشاره کردم یکی از مشکلات و کابوسهایی که زنان را از انجام هر اقدامی در راستای آشکار کردن خشونت پنهان بازمیدارد، وابستگی اقتصادی میباشد، زیرا زنان با توجه به اینکه از لحاظ اقتصادی به شوهر خود وابسته میباشند در صورت ایجاد هرگونه مشکلی در وحلەی اول خانه و سرپناه خود را از دست خواهند داد.
همچنین با توجه به سنتی بودن جامعەی ما، بسیاری از زنانی نیز که از لحاظ جنسی مرد خشونت قرار میگیرند از ترس رفتن آبروی خود، ترد از سوی جامعە و حتی خانوادەی خود و همچنین تهدید مستقیم و خشونتآمیز مبنی بر عدم آشکار کردن اعمال صورت گرفته از آشکار کردن این نوع خشونتها خودداری میکنند و این نیز در پنهان ماندن، ادامە و افزایش خشونتها نقش بسزایی دارد.
کوردستان میدیا: خطرناکترین نوع خشونت علیه زنان کدام نوع میباشد؟
کانی سیران: هر نوع خشونتی علیه زنان از جملی، خشونت جسمی، جنسی و دیگر نوعهای خشونت که کرامت و شخصیت اشخاص را هدف قرار میدهد در نوع خود خطرناک هستند، اما خطرناکترین این خشونتها، آنهایی میباشند که همانند قتلهای ناموسی منجر به از دست دادن جان یک شخص میشوند.
به دلیل پایین بودن سطح فرهنگی و آگاهی اشخاص جامعەی ما، روزانه در این جامعه شاهد قتلهای ناموسی و خودکشیهای زیادی هستیم که اکثریت آنها به خشونت علیه زنان برمیگردند.
کوردستان میدیا: با توجه به روند روبەرشد و ادمەی خشونتهای مبنی بر جنسیت علیه زنان در ایرن و بەویژه کردستان، به نظر شما به عنوان یک فعال حقوق زنان، این خشونتها تا چه حد به ناآگاهی زنان برمیگردد؟
کانی سیران: بله، متأسفانه علیرغم روند رو بەرشد سطح روشنفکری جامعه، اما خشونت علیه زنان همچنان نەتنها کاهش نیافتە است بلکه در حال افزایش نیز میباشد. پیشتر نیز این مشکلات و خشونتها علیه زنان وجود داشت اما به حکم اینکه شبکههای تلوزیونی و وبسایتها و شبکههای اجتماعی کمتر بودند این مسائل رسانەای نمیشدند و تنها در سطح محلی انعکاس مییافتند، اما هماکنون با افزایش وبسایتها و خبرگزاریها و همچنین شبکههای تلوزیونی و تاسیس سازمانهای مدافع حقوق زنان، روزانه شاهد انعکاس و انتشار اخبار مربوط به حوزه زنان میباشیم.
این مسأله به نسبت زیادی به ناآگاهی زنان نیز برمیگردد، چون هر کسی که به حقوق خود علم کامل داشته باشد، اجازەی نقض حقوق خود و خشونت را به هیچ کسی نخواهد داد. در بسیاری از مواقع ما میبینیم
کوردستان میدیا: در پارەای از مواقع ما شاهد این هستیم که خود زنان از عوامل نقض حقوق خود میباشند و از بسیاری از حقوق برحق خود چشمپوشی کرده و این را نیز به فرهنگ و سنتی بودن جامعه برمیگرداند، نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟
کانی سیران: این مسأله نیز همچون بسیاری دیگر، به نبود آگاهی و علم به حقوق خود از سوی زنان بازمیگردد. فرهنگ و سنتی و مذهبی بودن جامعه نیز در این راستا نقش بسزایی دارند. در جامعەی ما از زمانهای قدیم و در طول تاریخ به کودکان دختر خود گفتەایم که باید در آینده و پس از تشکیل زندگی مشترک از شوهر خود فرمانبرداری کنند. ما نمیتوانیم زنان را از عوامل خشونت علیه خود به حساب بیاوریم زیرا هر کس دیگری نیز که در چهارچوبی محدود و مشخص قرار بگیرد و از آگاه شدن و رفت و آمد اجتماعی و وارد شدن به اجتماع ممانعت به عمل آید، همچنان بر اسا فکریت گذشتگان پرورده خواهد شد و نباید از وی انتظار دفاع و آگاهی کامل به حقوق خود را داشت.
ارسلان یاراحمدی، فعال حقوق زنان ــ کویسنجق
کوردستان میدیا: شما به عنوان کسی که با وجود اینکه از فعالین حقوق زنان میباشید، تا چه حد خشونت علیه زنان را به خودشان بر میگردانید؟
یاراحمدی: من شخصا بر این باورم کە این, تنها مشکل زنان نیست و در واقع مشکل جامعە و بخصوص مردان ما است کە زنان را بە این وضعیت انداختە و خشونت علیە زنان را بە امری روزانە مبدل کردەاند.
کوردستان میدیا: آیا به نظر شما با برگزاری سمینار، نشست و تجمع اعتراضی از خشونتهای روزانه علیه زنان کاسته خواهد شد؟
یاراحمدی: یقینا تاثیرات خود را خواهد داشت. این نوع از فعالیتها شاید اکنون کمارزش جلوە کنند اما مطمانا در دراز مدت تاثیرات مثبتی را روی اشخاص نهادە و با بالا بردن سطح آگاهی افراد و بخصوص بر روی افکار نسل جدید، در کاهش و کمرنگ کردن خشونت علیه زنان نقش بسزایی خواهند داشت.
کوردستان میدیا: خشونت علیه زنان تا چه حد به عدم استقلال مادی مرتبط است؟
یاراحمدی: به نظر من، مستقل نبودن زنان از لحاظ اقتصادی تنها یکی از دلایل خشونت علیە زنان است و نمیتواند دلیل اصلی باشد. من بر این باور هستم کە قانون و حاکمیت اصلیترین عامل خشونت علیە زنان هستند. زیرا اگر قانون از زنان حمایت کند میتواند بر تمامی انواع خشونت علیە زنان مانند اقتصادی، فیزیکی، روانی، سکسی و ...، تاثیر و در کاهش و کمرنگ کردن آنها نقش مثبتی داشتە باشد.
اما اگر زنی از لحاظ اقتصادی هم مستقل باشد باز هم مورد خشونت قرار خواهد گرفت، حق ندارد در خواست طلاق نماید، بدون رضایت پسر یا همسر نمیتواند بە خارج از شور سفر کند،نمیتواند ریس جمهور شود و دهها مادە دیگر کە در قانون اساسی و قانون مدنی کشور ایران دیدە میشوند و در واقع نوعی خشونت علیە زنان بە شمار میآیند و میتوانم بگویم کە قوانین ایران خود منشا تبعیض و خشونت علیە زنان هستند.
کوردستان میدیا: در رابطه با روند روبەرشد و ادمەی خشونتها علیه زنان، شما این مسأله را تا چه حد به ناآگاه بودن زنان بازمیگردانید و راهکار پیشنهادی شما برای کاهش و در نهایت ریشهکن کردن خشونت علیه زنان چیست؟
یاراحمدی: در واقع اکنون بیشتر زنان بە حقوق خود آگاه بودە و میتوانم ادعا کنم، این نا آگاهی و یا آگاه بودن و چشم پوشی آگاهانە مردان است کە تداوم خشونت علیە زنان را بە دنبال داشتە است. هماکنون تعداد دختران تحصلیل کردە کرد افزایش چشمگیری داشتە و از این لحاظ میتوان گفت بالاتر از پسران قرار گرفتەاند.
دربارە قسمت دوم سوالتان باید بگویم این نوع از خشونتها کە علاوە بر خشونتهایی کە از سوی قانون و حاکمیت کە با تاثیرپذیری از دین و سنن و همچنین تاثیرپذیری از حاکمیتهای مردسالار کە طی چند سدە اخیر بر جامعە ما حاکم بودەاند علیە زنان روا داشتە میشود، یک روزە بە وجود نیامدەاند تا بتوان بە سرعت آن ریشە کن کنیم، بلکە در این راه باید زنان و مردان برابریخواه فعالیت و تلاش نمودە و در مقابل مشکلات و سختیهای این راه مقدس زانو نزدە و یقین داشتە باشند کە مبارزەشان روزی بە نتیجە خواهد رسید.
تروسکه صادقی، فعال حقوق زنان
کوردستان میدیا: تفکیک جنسیتی در دانشگاههای ایران که به گفتەی مسئولین رژیم ایران برای کاهش خشونت علیه زنان و عدم نقض حقوق زنان میباشد، تا چه حد از این منظورهای مسئولین رژیم ایران را به جای آورده و خشونت را کاهش داده است؟
صادقی: قبل از هر چیز خود واژە تفکیک برای جنسیتها نوعی خشونت برای هر دو جنس محسوب میشود، خود تفکیک، گرفتن حق با هم بودن است. پس تفکیک جنسیتی جدا کردن ناخواستە و با توسل بەزور است، و این ظالمانەترین نوع خشونت اول بر کل جامعە و بعد بر زنان و دختران ان جامعە است. و در جواب سوال شما هم باید گفت امار قابل دسترسی وجود ندارد کە برمبنای آن کاهش یا افضایش خشونت علیە زنان را نشان داد، ولی کلیتر باید گفت کە همانگونە کە جامعە تک جنسیتی فاقد تمامی مفاهیم است، بەهمان اندازە هم محیط اموزشی تک جنسیتی بی روح و غیر قابل تصور از لحاظ علمی-انسانی است. برای موشکافی این قضیە تنها پاسخ این سوال کە ایا میتوان علوم انسانی را تک جنسیتی در فضای دانشگاهها درک کرد؟ کافی است. و از لحاظ اجتماعی- اسلامی هم ایا میتوان راههای ارتباط بیرون از دانشگاهها را از دختران و پسران دانشجو بست؟ بدون شک پاسخ هر دو اینها خیر و محال است. ولی با مشخص بودن پاسخ این سوالها هم چرا نظام اسلامی ایران تاکید بر تفکیک جنسیتی دانشگاهها دارد؟ خود خوانشهای خود را میطلبد، و مهمترین انها هم این است کە میخواهند خواستە رهبر جمهوری اسلامی ایران برای اسلامی کردن دانشگاهها را مستجاب کنند، و همە گواهیم بر اینکە با هم بودن دختر و پسر در فضا و اتاق بستە از مکروههای نزدیک بەواجب اسلامی است، و دلیلشان هم تحریک شدن ذکر!! میدانند. و این هم خود نوعی خشونت در دیدگاە نسبت بە هر دو جنس میباشد.
کوردستان میدیا: چرا در کشورهای سنتی و مذهبی، خشونت علیه زنان در اوج قرار دارد و حتی بسیاری از قوانین اینگونه کشورها خود اجازەی خشونت علیه زنان را دادهاند و حتی با تغییر حکومت نیز، زنان در این جوامع بازندەهای دوباره هستند؟
صادقی: میتوان گفت جواب بخش اول از سوالتان در بخش دوم سوال نهفتە است، چونکە اصولا نبود قوانین انسانی یکسان برای همە مبدا همە خشونتهای است، کە بر زنان اعمال میشود. برای همین هم باید دنبال منشا قوانین کشورهای باشیم کە خشونت علیە زنان در انها بە یک پدیدە همیشەای تبدیل شدە است، و بر همین اساس هم باید گفت تمامی قوانین نا دمکراتیک کە حقوق یکسان برای زنان را نمیپزیرند، منشای مذهبی دارد، و غلظت اسلام بەمراتب در این مورد بیشتر از ادیان دیگر است. وبەهیچ وجە با تغییر حکومتها و حتی با تغیر رویکردهای سیاسی هم نمیتوان انتظار تغیرات اجتماعی داشت، چونکە همە بندهای قانون اساسی کشوری اسلامی ریشە عمیق در باورهای دینی دارند، و باورهای دینی هم بر مبنای کتاب و احکام اسمانی قداست انتزاعی نامتغیری پیدا کردەاند.
راهکار و شاید تنها راه گریز مبارزە برای برکرسی نشاندن قانون اساسی است کە منطبق با منشورهای حقوق بشر ، و موازی با ان تمرین دموکراسی در سطوح پایین جامعە و آموزش یکسان نگری جنسیتی از سنین اولیە فرزندانمان است.
کوردستان میدیا: آیا تنها آگاهی دادن به زنان میتوان خشونت را کاهش دهد؟
صادقی: از یک منظر و با توضیحی کوتاە میتوان گفت بلە. آگاهی بەخودی خود تنها انباشتن یک سری اطلاعات عمومی یا آشنا شدن با بعضی تئوریهای آگاهیبخش است، ولی در نگاهی دیگر آگاهی دادن بردوش گذاشتن یا بر دوش گرفتن مسولیت است، مثلا کسی کە بە حقوق خود آگاه است، باید برای احقاقشان مبارزە کند، اگر ما زنان با این دیدگاە بە آگاە شدنمان بنگریم، بدون شک میتوانیم نوع مبارزەمان برای رسیدن بە حقوقمان را تعریف کنیم. پس میتوان گفت زنان باید آگاه شوند تا راه مبارزەشان را پیدا کنند، و حتما در دراز مدت نتیجە خواهند گرفت.
کوردستان میدیا: در پایان هرگونه راهکاری برای کاهش انواع خشونتها علیه زنان و در نهایت ریشەکن کردن این خشونتها دارید عرض فرمایید.
صادقی: بەباور من قبل از هر چیز نگاه ما زنان اول بەخودمان، بعد بە اطرافمان باید تغیری ریشەای یابد، شاید خواندن و تفکر برای تغیر دیدگاە امری نخبوی باشد، کە هست، ولی تاثیر زیادی بر جامعە خواهد گذاشت. راهکار بعدی آگاهی دادن و موازی با آن مبارزە برای احقاق حقوق انسانی زنان است، کە این حقوق بدون شک حاوی مسولیتهای بیشماری هم هست، کە ندیدن این مسولیتها هم نوعی خود کمبینی و خشونت بر خود زنان است. و سوای همە اینها هم آموزش و پرورش و استقلال اقتصادی زنان هم قدرت مانور بیشتری بەزنان میدهد. و از همە مهمتر زنان کورد باید قبول مسولیت کورد بودن و زن بودن را موازی با هم بکنند، و هرگز هراسی نداشتە باشند کە نمیتوانند صرفا بر مبارزە یکسانی جنسیتی تمرکز کنند، و این امری کاملا طبیعی است، چون در جبهە دیگر برای دستیابی به حقوق ملی – جغرافیایی هم مبارزە میکنند، و چشم پوشیدن بر این واقعیت مبنای انسان محوری و حقوق بشری مبارزات زنان کرد را زیر سوال خواهد برد.
گزارش و مصاحبه/ هیبت کامرانیپور