اشارە: کاک مصطفی هجری، رییس کمیته اجرایی حزب دموکرات کوردستان ایران در گفت‌و‌گو با "کورد کانال"، موضع حزب دموکرات کوردستان را در مورد برخی از موضوعات روز ایران و کوردستان بیان کرد. "روزنامە کوردستان" خلاصه‌ای از این مصاحبه را برای خوانندگان خود منتشر می کند.
کاک مصطفی هم اکنون در مورد لزوم اتحاد زیاد صحبت می‌شود، این موضوع چقدر در پیشرفت مبارزات در شرق کوردستان تاثیر دارد و اساسا چرا اتحاد؟
ما به عنوان کورد و ملتی تقسیم شدە باید بدانیم که این تقسیمات سرنوشت ملتمان را به کجا رسانده است. من فکر می‌کنم روزی که کوردستان بین چهار کشور تقسیم شد، بزرگترین فاجعه تاریخ مردم کورد آغاز شد. زیرا این تقسیم باعث شد که نیروی کورد به چهار قسمت تقسیم شوند و هر کدام تحت سلطه حکومتی دیکتاتور قرار گیرند و هیچکدام از آن حکومت‌ها نیز به حقوق ملت کورد اعتقاد نداشتە و ندارند. زمانی هم کە ملت کورد تقسیم شد، قدرتش کمتر و کمتر شد و خیلی راحت‌تر توانستند بر آن مسلط و سرکوبش کنند و حتی با ایجاد تفرقە در میان ما دشمنی و جنگ براە بیاندازند. به همین دلیل است که تاریخ ما متأسفانه پر از جنگ‌های برادرکشی، تحقیر و تخریب یکدیگر، دست کم گرفتن یکدیگر و ناکارآمد جلوە دادن یکدیگر است کە متاسفانە همه این‌ها به نفع دشمن تمام شده است.
ما به عنوان کورد در جریان تجزیه کوردستان هیچ نقش و قدرتی در این زمینه نداشتیم. آن زمان کسانی کە کوردستان را تجزیە کردند، حتی یک پرسش در رابطە با تقسیم کوردستان از کوردها نکردند که آن‌ها چه فکر می کنند و کسانی که کوردستان را تجزیه کردند دیکتاتورهایی بودند که باوری بە وجود کورد و حقوق ملی و برابری حقوق نداشتند. بنابراین طبیعی است کە انتظار سرکوب، خشونت و بی عدالتی را از چنین سیستمی داشته باشیم. اما فاجعه بارتر از آن زمانی بود که خود کوردها هم شروع به تقسیمات داخلی در بین هر بخش از کوردستان کردند. یعنی اگر ما شکایتی مبنی بر تقسیم شدن خاکمان در بین چهار کشور را داریم، اما خودمان در هر قسمت نیز تحت عنوان نام قبیله، مذهب، زبان و منطقە سال‌ها با هم جنگیدیم، همدیگر را کشتیم و همدیگر را شکستیم و در برهەای از زمان کە توپ در میدان احزاب سیاسی بود کە وظیفە روشنگری مردم را بر عهدە داشتند، می‌بینیم کە به جای اتحاد، تفرقه و درگیری نیز در میان احزاب سیاسی وجود داشتە است. از این رو گفتم این فاجعه بزرگتر از فاجعه اول است، زیرا این کار را ما با دست خود انجام دادیم، در این میان نیروهای کورد هیچ موفقیتی کسب نکردە و دشمن از آن سود زیادی برده است و مردم ما نیز خسته و ناامید شدند. من معتقدم که اگرچه دیر شده است، اما باید به عنوان ملتی آگاه که حقوق خود و دشمنانمان را شناخته‌ایم، این روند را به سمت وحدت تغییر دهیم. چرا که اساساً با اتحاد و همبستگی است که ملت کورد می‌تواند همه نیروی خود را بە پتانسیل مبارزاتی برای دفاع در مقابل دشمنان ظالم تبدیل کند و به نیرویی تاثیرگذار بدل شود کە در معادلات پیش رو در هر بخش بار دیگر به حاشیه رانده نشود. به همین دلیل اتحاد ما بە موقع بود، زیرا می‌بینیم که وضعیت خاورمیانه پایدار نیست و تغییرات یکی پس از دیگری در حال وقوع است. رژیم جمهوری اسلامی در بین مردم منفور است و روزانە شاهد آنیم که در شهرهای مختلف ایران تظاهراتی علیه آن برگزار می‌شود. در منطقه هم هماهنگی‌هایی علیه جمهوری اسلامی به دلیل سیاست‌های مداخله جویانه‌اش ایجاد شدە است و این نشان می دهد که ما با تغییرات سریعی روبرو هستیم و اگر متحد نباشیم دوباره به حاشیه راندە می‌شویم. متأسفانه در ایران به جز ملت‌های ستمدیده، اعتقاد به حقوق ملی بسیار ضعیف است، بنابراین این ما هستیم که باید بسیار قوی و متحد باشیم و پتانسیل مبارزاتی خود را برای حوادثی که قابل پیشبینی است، تقویت کنیم.
با توجه به رهنمودهای شما اکنون چه می‌توان کرد که این اتحاد بە نقطه عطفی برای تقویت حزب دموکرات و مبارزه در کوردستان ایران تبدیل شود؟
ما یک مرحله از اتحاد را پشت سر گذاشتەایم، اما این همه خواسته و هدف ما نیست، بلکه هدف اساسی تقویت و تداوم این اتحاد است. دستیابی بە این هدف هم مستلزم آن است کە به طور کلی چە در جامعه حزبی و بالاتر از آن در جامعه کوردستان ایران همه بە عنوان افراد آن جامعە به پذیرش نکتە نظرات، انتقادات و پیشنهادات یکدیگر باور داشتە باشیم. آن دورانی کە یک فرد یا یک حزب باور داشت کە هر چه او می‌گوید درست است و احترامی برای تفاوت‌ها قائل نمی‌شد بە پایان رسیده است این همە با هم هستند کە حقیقت و واقعیت را می‌آفرینند. بنابراین باید نظرات متفاوتی وجود داشته باشد و همه ما باید بهترین، زیباترین و واقع بینانه‌ترین تصمیمات و سیاست‌ها را در رابطه با تغییرات پیش‌رو اتخاذ کنیم.
دیگر نباید به دنبال این باشیم که چون در درون حزب ناراضی هستیم یا در مورد چیزی به توافق نمی‌رسیم، پس جدا می‌شویم! زیرا اگر گروه دیگری هم تشکیل شود، اختلاف نظر در درون آن هم وجود دارد. زمانی که ما به عنوان یک حزب دموکراتیک مبارزه می کنیم، یکی از ویژگی‌های اساسی دموکراسی وجود نظرات مختلف است، بنابراین دیدگاە و نظرات مختلف همیشه در کار و برنامه‌ی ما شکل می گیرد. با این حال، این نظرات متفاوت باید مدیریت شوند و بتوانیم از طریق گفت‌وگوی دموکراتیک، زمینه‌های مشترک را پیدا کنیم و تصمیم‌گیری کنیم، سیاست‌گذاری کنیم و کار و برنامه خود را هدایت کنیم. به عنوان کوردها به طور عام و به عنوان حزب دموکرات به طور خاص، باید به خاطر داشته باشیم که هیچ یک از جدایی‌ها موفقیت‌آمیز نبود و هیچ کدام نتوانست مبارزات کوردها را تقویت کند. اما به خوبی توانستند مردم را خسته، ناامید کنند و توانستند وقت و انرژی احزاب را به خود اختصاص دهند. بنابراین راه حل در انشعاب نیست، زمانی می‌توانیم این وحدت را نقطه عطفی قرار دهیم که تجربیات گذشته را فراموش نکنیم. اغلب می‌گویند کوردها کم حافظه هستند و مسائل تاریخی را زود فراموش می‌کنند، بنابراین ما نباید تاریخ را فراموش کنیم. نباید فراموش کنیم تا آن روزهای تلخ برای مردم‌مان تکرار نشود. امیدوارم این آرزو محقق شود، زیرا مردم کورد در داخل کشور بسیار آگاه هستند و دوستان و دشمنان خود را به خوبی می‌شناسند و می‌دانند که چگونه وحدت می‌تواند راه حل آن‌ها باشد. به عنوان مثال، اگرچه حزب دموکرات دچار انشعاب شد، اما مردم متحد باقی ماندند. بدیهی است که ما به عنوان حزب دموکرات باید تلاش کنیم و این وحدت را هم از نظر فکری و هم از نظر عملی به مردم خود نشان دهیم. از نظر فکری، ما باید با هم در مورد مسائل متضاد گفت‌وگوی دموکراتیک داشته باشیم و راه دیگری نرویم، زیرا راه دیگری برای موفقیت وجود ندارد و صد سال است که این راەها را امتحان می‌کنیم. عملاً اقدامات ما در حزب دموکرات کوردستان ایران باید برای افراد یکسان باشد، در انشعاب فلانی با من بود یا علیه من باید کنار گذاشتە شود. ما باید این رفتارها را به تاریخ بسپاریم، یک تاریخ بد و ناموفق. روز جدید ما از روز اتحاد آغاز می‌شود و آن روز جدید باید عبرت گرفتن از گذشته باشد. ما اختلاف نظر داشتیم، مشکلات داشتیم و آن‌ها را به تاریخ واگذار کردیم، حالا همه با هم برای یک هدف مشترک به عنوان اعضایی که در حزب حقوق یکسانی دارند مبارزە می‌کنیم، چه کسانی کە پیشتر در حزب دموکرات کوردستان ایران بودند و چه در حزب دموکرات کوردستان، زیرا هر دو طرف برای یک هدف در طول جدایی مبارزه کرده‌اند. این می‌تواند نقطه عطفی باشد و من این ظرفیت و آگاهی لازم برای این هدف در میان اعضای حزب دموکرات، کادرها، پیشمرگان و رهبری حزب دموکرات به ویژه و مردم کوردستان ایران به طور کلی سراغ دارم.
کاک مصطفی، به غیر از حزب دموکرات، وضعیت کنونی ایران را چگونه می بینید؟ همانطور که اشاره کردید اعتراضات تاکنون بی نتیجه بوده است، پس وضعیت سیاسی ایران به کجا می رود؟
معتقدم رژیم جمهوری اسلامی ایران در بدترین وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود در چهل سال گذشته قرار دارد، اما این بدان معنا نیست که قدرت سرکوب از بین رفته است، بلکه قدرت سرکوب را تقویت کرده است و این بە معنی تقویت حکومت نیست، بلکه از ضعف و ترس آن است. زیرا رژیم جمهوری اسلامی می‌داند که در بین مردم خودش پایگاە اجتماعی ندارد و مردم چقدر با آن مخالفند. چند ماه پیش، یک آژانس نظرسنجی گزارش داد که بیش از نیمی از مردم سابقاً مذهبی ایران، علیه رژیم جمهوری اسلامی ضد دین شده‌اند. این نشان می‌دهد که از نظر مشروعیت دینی هم در ضعیف‌ترین حالت خود قرار دارد. از نظر اقتصادی هیچ کاری برای مردم نمی‌کند و آنچه دارد برای نیروهای نیابتی، نهادهای مذهبی و سپاه پاسداران است آن‌هم برای سرکوب مردم است. به نظر من، این وضعیت نمی‌تواند زیاد دوام بیاورد، به ویژه اینکه مردم ایران عموماً آگاه هستند و می‌دانند کە این رژیم جمهوری اسلامی که در ابتدا با آن بیعت کردند و برایش کشتە دادند، امروز چە بر سرشان آوردە است. بنابراین می‌بینیم که مردم در داخل کاملا از رژیم ناراضی هستند و معادلات جهانی هم به نفع رژیم نیستند. بنابراین، اگرچه رژیم همچنان قدرت سرکوب را دارد و می‌تواند با اتکا به سپاه پاسداران و نیروهای سرکوبگر برای مدتی به حکومت خود ادامه دهد، اما این مدت طولانی نخواهد بود.
کاک مصطفی صحبت‌های زیادی در مورد احتمال توافق ایران و آمریکا و احیای توافق نامه برجام می‌شود، اگر این اتفاق بیفتد یا برعکس چه تاثیری بر مبارزات ملت کورد در کوردستان ایران خواهد داشت؟
پیشتر گفتیم که در رژیم جمهوری اسلامی ایران، با برجام یا بدون برجام، در اتحاد با فلان کشور یا در مخالفت با فلان کشور، مردم چیزی به دست نمی‌آورند. زیرا تمام کارهایی که رژیم جمهوری اسلامی ایران انجام می‌دهد در ضدیت با منافع مردم است، و برعکس به نفع خودش است، زیرا می‌خواهد خود را تقویت کند تا حکومت استبدادی خود را برای مدت بیشتری ادامه دهد. بنابراین، من شخصاً معتقدم که حتی اگر برجام احیا شود و همه طرف‌ها آن را امضا کنند و رژیم ایران به تعهدات خود بازگردد، دستاوردی برای مردم نخواهد داشت. درست است که رژیم جمهوری اسلامی پول زیادی به دست می آورد و این تعبیر می‌شود که اگر مذاکرات به نتیجه برسد، رژیم جمهوری اسلامی ایران در عرض ١٥-٢٠ سال حدود یک تریلیون دلار سود خواهد برد، اما رژیم جمهوری اسلامی برای صدور انقلاب اسلامی هر چه داشتە باشد به نیروهای نیابتی‌اش می‌دهد. یا آن را به نهادهای مذهبی و تبلیغاتی خود و سپاه پاسداران می‌دهد و بیشتر آن به جیب حکومت فاسدی می رود که اکنون در جهان به فساد معروف است. بنابراین، من فکر می‌کنم که مردم در ایران به طور عام و کوردستان به طور خاص نباید امیدوار باشند که در صورت اجرایی شدن این توافق، بهبودی حاصل شود. زیرا قبل از لغو توافق برجام توسط ترامپ، شاهد بودیم که ایران درآمد زیادی داشت و بانک‌های آن دیگر تحریم نبودند، اما جامعه همچنان فقیر بود و مردم این را تجربه کردند. اما معتقدم علیرغم اختلافات و طولانی شدن مسئلە، در نهایت مذاکرات به نتیجه خواهد رسید، زیرا هم رژیم ایران برای نفس کشیدن اقتصادی نیاز به احیای برجام دارد و هم کشورهای دارای منافع مشترک در توافق، به ویژه ایالات متحده و اروپا، بسیار علاقه‌مندند کە رژیم جمهوری اسلامی به زودی سلاح هسته‌ای را به دست نیاورد و این قرارداد دست این رژیم را برای به دست آوردن سلاح هسته‌ای کوتاه می‌کند. بنابراین فکر می‌کنم چون هر دو به این توافق نیاز دارند، در نهایت با یکدیگر به توافق خواهند رسید.
این توافق چه تاثیری بر مبارزات کوردستان ایران خواهد داشت؟
فکر نمی‌کنم تاثیر منفی نداشته باشد، جز اینکه گفتەام نیروهای سرکوبگر ممکن است منابع بیشتری داشته باشند و بتوانند مردم را بیشتر سرکوب کنند. اما این بدان معنا نیست که مردم با سرکوب شدیدتر از اهداف و خواسته‌های خود عقب نشینی کنند. همانطور که رژیم جمهوری اسلامی مدام ما را ترور، موشک باران کرده است، اما حزب ما نه تنها منحل نشدە و عقب نشینی نکرده است، بلکه اکنون بسیار قدرتمندتر شده و در بین مردم و جامعه جهانی جایگاه دیگری دارد. اما در رابطه با این که مردم چشم‌انتظار یک نیروی خارجی برای رهایی باشند، یکی از پیام‌های "ڕاسان ڕۆژهەڵات" این بود که ملت کورد باید خود ناجی خود شوند، جز خودشان کسی نیست که آن‌ها را نجات دهد و نباید به دیگری تکیه کنند، بنابراین باید به فکر نجات خود باشند، ما به عنوان حزب دموکرات و سایر نیروهای سیاسی پشتیبان و خود بخشی از این مردم هستیم. آنچه در این زمینه بر دوش ما بیفتد، آن را دوباره مانند گذشته انجام خواهیم داد و مردم باید کاملا امیدی بە نیروی خارجی نداشتە باشند و بر سازماندهی بهتر و پیشبرد مبارزات متمرکز شوند.
کاک مصطفی، با در نظر گرفتن همه عوامل، وضعیت کنونی ایران، جهان، مبارزات کوردها در کوردستان ایران را چگونه می‌بینید؟
اکنون وضعیت سیاسی مردم در کوردستان ایران بسیار بهتر است. زیرا اگر در ابتدا کسانی بودند که امیدشان به رژیم جمهوری اسلامی بود و آن را نمی‌شناختند و تحت تأثیر شعارهای این رژیم فکر می‌کردند که ایران را برایشان بە بهشت تبدیل می‌کند، یا عده‌ای از نظر دینی به آن امیدوار بودند، اما با گذشت زمان همه دروغ‌های جمهوری اسلامی برملا شد. بنابراین، می‌گویم که مردم کورد در کوردستان ایران در بهترین وضعیت سیاسی هستند، به ویژه اکنون که متحد هستند و آن وحدت در سال‌های اخیر پس از سیل در لرستان و زلزله در کرماشان، یا در کشتار محیط بانان و دستگیری زندانیان سیاسی به ویژه حمله موشکی به قلعه دموکرات، آشکار شد و دیدیم مردم چگونه به کمک یکدیگر می‌آیند که این نشان از نهایت هوشیاری آنان است. نسل کنونی شاید اتفاقات بعد از انقلاب ١٣٥٧ را به خاطر نداشته باشد کە در آن زمان مردم کرماشان و ایلام مردم مهاباد و موکریان را نمی شناختند و یا مردم مناطق شمالی به ندرت مردم سنە و کامیاران و شهرهای دیگر را می‌شناختند، اما اکنون یک وحدت حاصل شده و این دستاورد بزرگی است که ملت کورد در کوردستان ایران با فداکاری‌ها و هزینه‌های فراوان به آن دست یافته‌اند. من معتقدم هر ملتی که حقوق خود، دوستان و دشمنان خود را به خوبی بشناسد و در عین حال متحد باشد، پیروزی آن تضمین شده است و کوردستان اکنون در آن مرحله است.
در مراسم اتحاد که شما و کاک خالد عزیزی صحبت کردید، کاک خالد خطاب به مردم کورد گفت: که ما پاسخ شما را دادیم و متحد شدیم و اکنون از شما مردم کوردستان ایران انتظار داریم. سوال این است که انتظار شما از مردم کوردستان ایران به ویژه فعالان سیاسی آن چیست و از این ببعد آن‌ها متحمل چه وظایفی هستند؟
به نظر من، نخبگان کورد در هر کجا که باشند، به ویژه فعالان سیاسی و مدنی در داخل کوردستان، همگی سازوکاری برای مبارزه با رژیم جمهوری اسلامی و برای یک هدف تشکیل می‌دهند و آن هدف نیز آزادی ملت کورد است. آن‌ها باید متحد باشند و مراقب باشند که رژیم جمهوری اسلامی نتواند با توطئه‌های خود بین آن‌ها فاصله ایجاد کند. اسلامی‌ها، کمونیست‌ها، بی دین‌ها، دموکرات‌ها، با هر عقیده و مذاهبی که دارند باید برای رسیدن به آزادی خود متحد شوند، زیرا ما اکنون حکومتی نداریم کە حفظ کرامت انسانی آن‌ها را تضمین کند و هرآنچە کە داریم تحت استعمار رژیم ایران است. آیا با چنین وضعیتی اکنون زمان حل مشکلات عقیدتی و ایدئولوژیک است؟ ما ابتدا باید خود را به عنوان یک ملت نجات دهیم و اگر این مبارزه را انجام دادیم و این وضعیت را تغییر دادیم، رقابت در کشور آزاد ما ادامه خواهد داشت. مبارزه برای انسان تا سر حد مرگ ادامه دارد و انسان بدون مبارزه، انسانی مرده است. آن زمان در کشور آزاد خود، در یک چارچوب دموکراتیک نظرات متفاوت خود را بیان می‌کنیم و همه ما حق اظهار نظر خواهیم داشت و مردم نیز قضاوت خواهند کرد. بنابراین من تاکید دارم که هر چه بیشتر متحد باشیم، به پیروزی نزدیک‌تر خواهیم شد. به ویژه به مبارزان مدنی که در این مدت جان باختند و یا فداکاری‌های زیادی کردند، من خود را مدیون مبارزه آنان می‌دانم که هر لحظه در زیر ظلم و ستم رژیم ایران در حال مقاومت بودەاند. من از آن‌ها می‌خواهم که خلاء‌ها را پر کنند و هر جا خلاء وجود دارد، یک سازمان مدنی تشکیل دهند و مردم را بە دور خود جمع کنند، از پراکندگی مردم پیشگیری کردە و آنان را متحد کنند، این می تواند ما را به اهدافمان برساند.
در سؤالات قبلی به طور بسیار دقیق به ضرورت وحدت و پرهیز از بحث بیهوده در جامعه سیاسی کوردستان ایران پرداختید. چند وقت پیش مصاحبه‌ای با بخش فارسی شبکه بی بی سی داشتید و بخشی از آن بحثی در مورد جنگ حزب دموکرات و کومه‌له بود. برداشت‌های متفاوتی از پاسخ شما شد، می‌خواهم در اینجا تکرار کنم که چگونه باید به این تاریخ نگاه کنیم؟
معتقدم که ما باید در قبال تاریخ پاسخگو و مسئول باشیم. حق نداریم تاریخ را دست‌کاری کنیم یا حتی فراموش کنیم. جنگ حزب دموکرات و کومه‌له مرحله ناخوشایند و تلخ حیات سیاسی ما در کوردستان ایران است و بزرگترین ضربه را به وحدت این مردم وارد کرده است. در آن مصاحبە اشاره کردم که این موضوع نیاز به توضیح زیادی دارد، اما زمانی خبرنگار از من سوال می‌پرسد که نمی‌توانم منکر این موضوع شوم. اما این بدان معنا نیست که چون در گذشتە با هم در جنگ بودیم بر اتحاد و همکاری حال حاضر ما تأثیرات منفی بگذارد. ما اکنون مرحله دیگری را آغاز کرده‌ایم و این بخشی از تاریخ حزب دموکرات و کومه‌له به عنوان بخش امیدوار کنندە است. هدف من آن نبودە کە بگویم چون در برهەای از زمان با حزب و یا گروهی جنگ و مشکل داشتیم، هم اکنون نیز در آن برهە از زمان ماندیم، اکنون ما در مرحلەای دیگر هستیم. در مرحله جنگ از جنگ و در مرحله وحدت از وحدت صحبت می‌کنیم و اکنون با خوشحالی تمام باید بگویم ما با دوستان کوملە روابط و همکاری‌های تنگاتنگی داریم. این گویای این واقعیت است که ما آن مرحله را به تاریخ واگذار کردیم و اکنون باب جدیدی را نه در دعوا و توهین به یکدیگر، بلکه در دوستی، اتحاد و مبارزه مشترک باز کرده‌ایم.
ممنون از اینکه برای این مصاحبه وقت گذاشتید.
با تشکر از شما. این اولین مصاحبه من با "کورد کانال"، کانال رسمی حزب دموکرات کوردستان ایران است و خوشحالم که اکنون در "کورد کانال" صحبت می کنم، زیرا "کورد کانال" را تلویزیون خود می‌دانم.
