در مصاحبەای کە بی‌بی‌سی فارسی در تاریخ دوم اسفند ماە با مصطفی هجری، مسئول مرکز اجرایی حزب دموکرات کوردستان ایران داشت، ایشان با صراحت تمام خط بطلانی بر پیشانی سلطنت‌طلبان و مشروطەخواهان کشید و متاکد شدند کە " ما هم تجربە نظام سطنتی را داشتە و هم جمهوری اسلامی، پس مجبور بە پذیرش این دو گزینە نیستیم و خود گزینە سوم هستیم". "کوردستان" متن کامل مصاحبەی آقای مصطفی هجری با بی‌بی‌سی را بازنشر کردە است.
در چند ماە گذشتە ایران شاهد تحولات وسیعی بودە، شما این وضعیت را چگونە ارزیابی می‌کنید؟
بە نظر من این وضعیت چندین پیام در بردارد، یکی اینکە جمهوری اسلامی کە از روز نخست روی کار آمدنش، سعی کرد بین ملیت‌های مختلف ایران تفرقە ایجاد کند و با اتهامات واهی نظیر تجزیەطلبی و وابستە بودن بە بیگانە، ضدانقلاب بودن و... خیلی روی این مسائل هزینە کرد. ولی این اتحاد کە بەوجود آمد در واقع برای جمهوری اسلامی یک "نە" قوی و پرمعنا بود. شکست بزرگی بود کە رژیم در این راە خورد. از طرف دیگر اتحاد بین ملیت‌های مختلف ایرانی، میان همە اقشار و همە شهرها و شهرک‌های ایران و مشارکتشان در این راهپیمایی‌های و تظاهرات، نشان از یکپارچگی این مردم دارد. نشان می‌دهد کە مردم از حاکمیت ٤٤ سال رژیم جمهوری اسلامی ایران، ناامید شدەاند.
اگر زمانی بەنام اصلاح‌طلب و... می‌خواستند این امید واهی را بە مردم بدهند کە جمهوری اسلامی گام بە گام، می‌تواند بە سوی دموکراسی پیش رود، معلوم شد این کاملا یک تصور باطل بودە و نشان داد جمهوری اسلامی بعد از این همە سال کە مردم ایران آن را تحمل کردەاند، هیچ امیدی برای اصلاح این رژیم باقی نماندە است. یکپارچە و متحد با انواع عقاید مذهبی و سیاسی، اجتماعی متحد شدەاند در براندازی این رژیم.
شما نقش احزابی مانند حزب دموکرات کوردستان ایران، در سازماندهی و در فراخوان‌های کە برای برگزاری اعتراضات در چند ماە گذشتە دادە شد، پس از مرگ ژینا امینی بە نظر شما تا چقدر فراخان‌های شما موثر بودە است؟
جمهوری اسلامی همیشە تبلیغ می‌‌کرد، آنان (احزاب کورد) از بین رفتەاند، نماندە و تأثیری ندارند. ولی پس از بە خاکسپاری، ژینا در شهر سقز ما مرکز همکاری احزاب کوردستان ایران کە حزب دموکرات کوردستان ایران عضوی از آن است، از مردم کوردستان خواستیم کە بعد از بە خاکسپاری ژینا اعتصاب کنند و بعد از آن هم درخواست کردیم بە خیابان‌های بیاییند کە مردم یکپارچە بە این درخواست جواب مثبت دادند، از آنجا بود کە اعتراضات و اعتصابات گسترش پیدا کرد و سراسر ایران را فرا گرفت. یعنی در واقع می‌توانم بگویم کە نطفەی شروع این خیزش کوردستان و با راهنمایی‌های احزاب کورد بود. رژیم جمهوری اسلامی برای نخستین بار اعلام کرد، بە قول خودشان (سران رژیم) این اغتشاشات از کوردستان سرچشمە گرفتە و احزاب کورد را کە آنان را ضدانقلاب می‌خوانند، پیشرو این سازماندهی بودند.
چند هفتە پس از شروع اعتراضات پایگاەهای شما، دفاتر شما، کومەلە و احزاب دیگر در کوردستان عراق هدف حملات موشک‌های و بمباران پهبادهای سپاە پاسداران قرار گرفتند، بە باور شما چرا در آن برهە این حملات بە دفاتر شما صورت گرفت کە در آخرین بار ١٣ نفر کشتە شدەاند؟
رژیم خواست بە آن بخش از مردم کە همچنان باهاش ماندەاند نشان دهد هنوز اقتدار دارد و در واقع تلافی این کار و برنامەریزی‌های کە احزاب اپوزیسیون کورد ایران انجام دادەاند را می‌کند. بدین جهت این بمباران‌های را شروع کرد، همانطور کە اشارە شد تعداد زیادی از پیشمرگان و همچنین زنان و کودکان، در این بمباران شهید شدند.
همین چند هفتە پیش بود کە انفجاری در مجتمع صنایع دفاع ایران رخ داد، وزارت اطلاعات مدعی شد کە احزاب مخالف جمهوری اسلامی کە در کوردستان عراق هستند، برای یک سازمان جاسوسی این عملیات را انجام دادەاند، احتمالا منظورشان شما یا کومەلە و احزاب دیگر بودە، آیا حزب دموکرات کوردستان ایران هیچ عملیاتی داشتە در خاک ایران مستقلا یا برای یک کشور خارجی موساد یا آمریکا یا هر کشور دیگر؟
این هم جز اتهاماتی است کە جمهوری اسلامی از همان آغاز این اتهامات کلیشەای را تکرار کردە است. ما در بیانیەای این ادعاها را رد کردەایم، اینجا می‌خواهم تأکید کنم کە حزب دموکرات کوردستان ایران و هم‌پیمانان ما در میان اپوزیسیون کورد ایرانی بە هیچ وجە هیچ عملیاتی و هیچ حرکتی را بنا بە خواست هیچ طرفی انجام ندادەایم. آن فعالیت‌های کە انجام می‌دهیم خواست مردم کورد در کوردستان ایران است، برای آزادی ایران و آزادی کوردستان ایران است. ما فعالیت‌هایمان در راستای براندازی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.
آیا شما توانایی انجام این گونە عملیات‌های کە شما بە آن متهم شدەاید دارید، اگر قصد داشتە باشید، در تهران در شیراز، در اصفهان قادر هستید، بە یک مرکز نظامی، مجتمع پتروشیمی، یا چیز دیگر حملە کنید؟
نە ما بە هیچ وجە این توانایی را نداریم.
سوالی کە پیش می‌آید و خیلی‌های می‌پرسند، مدام مورد حملات سپاە پاسداران بودید، تهدید شدید حتی بە حملات زمینی شدەاید، اما شما حاضر بە جواب دادند نیستند جامعەی کوردها این سوال را مطرح کردند، چرا در بحرانی‌ترین وضعیتی کە خیلی از شهرها می‌توانستند سقوط کنند، می‌توانستند نیروهای جمهوری اسلامی، سپاە پاسداران، را از آنجا بیرون برانند و بتواند نقطە امیدی را برای سایر شهرهای ایران ایجاد کرد، من از افراد زیادی کە اهل سایر شهرهای ایران بودند، این سوال را شنیدم کە می‌گفتند احزاب کورد کە یکی از آن‌ها حزب شما است، نیروهای کە دارند چرا در این جریان مداخلە نکردند و بە نیروهای امنیتی حکومت جمهوری اسلامی حملە نکردەاند؟
استدلال ما در این مورد این بود کە اگر نیروهای ما بە طور مسلحانە وارد این بازی می‌شدند، بهانەی خوبی برای جمهوری اسلامی بە دست می‌آمد کە کشتاری را کە در کوردستان مرتکب شدە خیلی شدیدتر خواهد کرد و مردم صدمات بیشتری بە مردم وارد می‌آمد. همچنین ممکن بود بخش‌های از کوردستان ویران شود. بە همین جهت ما نخواستیم این بهانە را بە رژیم دهیم. مردم بودند بە خیابان آمدند و با دست خالی این کار را کردند. مردم از ما خواستند کە نیروهایمان را بە کمک آنان بفرستیم ولی ما با راهنمایی‌ها، پیام‌ها، حتی خود من پیام دادم، سعی کنند از خشونت پرهیز کنند. زیرا جمهوری اسلامی خواستار این است، می‌خواهد یک چهرەی خشونت‌بار از کوردستان، از مبارزەی کوردستان، بە مردم ایران و بە دنیا نشان بدهد. این حقانیت را بە خودش در رابطە با سرکوب شدیدتر مردم کورد بە دست آورد. ما این بهانە را از دست رژیم گرفتیم و فکر می‌کنم، یکی از موفقیت‌های سیاسی، احزاب کورد در کوردستان ایران این مسئلە بود کە توانستند از مبارزە خشونت‌آمیز خوداری کنند.
بسیاری از افراد غیرکورد می‌پرسند، افرادی کە در بخش‌های ایران فعال سیاسی یا کنشگر بودند، می‌پرسند احزابی مثل حزب دموکرات، کومەلە، حزب دموکرات با بیش از ٧٥ سال سابقە مبارزاتی کە دارند، مانیفست دارید، شما چرا خودتان را بە کوردستان محدود کردید، چرا در بخش‌های دیگر ایران نتوانستید موقعیت خودتان را بە عنوان یک آلترناتیو مطرح کنید، در بحث‌های شما این موضوع است کە اسلحە را کنار بگذارید بیاید فعالیت سیاسی را آغاز کنید بە همین شیوەای کە بودە در بخش‌های دیگر ایران؟
این بحثی است کە در داخل حزب بە طور پراکندە مطرح می‌شود و مردم و افراد صاحب‌نظر در کوردستان این مسائل را مطرح می‌کنند ولی ما فکر می‌کنیم در داخل کوردستان ایران فعالیتمان را ادامە دهیم، در مرحلە کنونی این بهتر است، زیرا هنوز حزب دموکرات کوردستان ایران و مبارزاتش، آنطور کە شاید و باید در بخش‌های دیگر ایران شناختە نشدەاست.
یک نمونەای کە ما داریم حزب دموکراتیک خلق‌های در ترکیە بود، هرچند الان بە خاطر شرایط نظامی اختلافات و پ.ک.ک با حکومت، خیلی بە عقب برگرداندە شدە، ولی توانستد رای بسیاری از ترک‌های را جذب کنند کە با برنامەهای آنان بەخصوص زنان موافق بود، آیا شما همچون مدلی را نمی‌بینید برای احزاب کورد ایرانی هم کە با ارائە برنامەهای کە می‌تواند با آلترناتیو خیلی پیشرفتە باشد و بتواند بخشی از رای جامعەی ایران آنان را کسب کند اگر زمانی یک انتخابات آزاد وجود داشتە باشد؟
ما باید موقعیت متفاوت سیاسی را کە در ترکیە وجود دارد با ایران مقایسە نکنیم. در ترکیە دموکراسی تا حدودی وجود دارد. بە همین جهت حزب HDP توانست از این آزادی، از این دموکراسی استفادە کند و بە اصطلاح جنبش مدنی خودش را پیش ببرد و با یکی دو حزب دیگر هم‌پیمان شود. در انتخابات آزادی کە آنجا وجود دارد، توانست تعداد زیادی نمایندە در پارلمان داشتە باشد. ولی در رژیم جمهوری اسلامی، این ظرفیت سیاسی نە تنها برای مردم کورد وجود ندارد، بلکە برای همەی ملیت‌های ایرانی این محدودیت کاملا وجود دارد کە انتخابات آزاد نیست.
اخیرا در خارج از کشور و خیلی از صداهای کە در داخل ایران از فعالین سیاسی، از شخصیت‌ها و احزاب مخالف رژیم ایران وجود دارد، کە می‌خواهند یک صدا متحد شوند در یک کارزار برای سرنگونی جمهوری اسلامی و برای فردای جمهوری اسلامی، آیا شما بە عنوان رهبر حزب دموکرات کوردستان ایران، هیچ نشست، مکالمە و گفتگوی با افراد و شخصیت‌ها ایرانی از جملە رضا پهلوی داشتید؟
ما با بعضی از شخصیت‌های سیاسی ایرانی در خارج از کشور تماس داشتیم، نشست داشتیم، در مرحلەای ما با خود رضا پهلوی نشست داشتیم، ولی در مرحلە کنونی این اتحاد بین احزاب خیلی مشکل است، متأسفانە این یک نقطە ضعف برای جنبش آزادیخواهی در ایران است. سیاست حزب دموکرات کوردستان ایران، دیالوگ و تبادل‌نظر با همەی شخصیت‌ها با هر فکر و عقیدەای جایز می‌دانیم، ولی وقتی مسئلە هم‌پیمانی پیش می‌آید، آنزمان بعضی از شرایط و درخواست‌های ما مطرح می‌شوند کە هنوز بە طور کامل با آن‌های موافقت نشدە است.
اساسا شما حاضر هستید با شخصی مثل شاهزادە رضا پهلوی همکاری کنید؟
نە. ما بەعنوان حزب دموکرات کوردستان ایران، مردم کورد در کوردستان ایران، بە هیج وجە آمادە نیستیم با ایشان همکاری کنیم.
- چرا؟
دلیل‌اش بر می‌گردد بە اینکە ما در آغاز بر سرکار آمدن جمهوری اسلامی ایران، مردم ایران در رفراندمی شرکت کردند کە در واقع جمهوری اسلامی فقط دو گزینە را بە مردم ایران پیشنهاد کرد، یا رژیم شاهنشاهی یا جمهوری اسلامی. مردم آنزمان، رژیم شاهنشاهی را آزمایش کردە بودند، تجربەی تلخی از آن رژیم داشتند و متحدا این رژیم را برانداختند. ولی رژیم جمهوری اسلامی را نمی‌شناختند و بە همین جهت بە جمهوری اسلامی رای دادند. هر چند آنزمان ما در این رفراندم شرکت نکردیم. ولی ما الان هم تجربە دوران شاە را و هم تجربە جمهوری اسلامی را داریم. بنابراین ما مجبور نیستیم از این دو گزینە یکی را انتخاب کنیم.
شما چە گزینەای را پیشنهاد می‌کنید؟
ما گزینەای را کە انتخاب کردیم، بارها اعلام کردیم، پیشنهاد می‌کنیم. "حکومت دموکراتیک، سکولار، فدرال" کە این حکومت در واقع تقسیم قدرت را بین همە مناطق و ملیت‌های ایرانی انجام دهد و بە نحوی کە همەی مردم ایران آن را مال خودشان بدانند و در ادارەی ایران و مناطق خودشان مطابق قانون اساسی مشارکت داشتە باشند.
اگر شما شخص شاهزادە رضا پهلوی را قبول ندارید چرا اساسا از اول با او نشستید و صحبت کردید؟
آخرین سخنانی را کە ایشان اظهار کردند، مسئلەی تجزیەطلبی و اینجور بحث‌ها و بحث‌های کلیشەای و توخالی را مطرح کرد. یک خط‌کشی کرد کە در واقع اشارە بە مواضع کلیشەای جمهوری اسلامی و دوران شاە بود. بەطور غیرمستقیم خطابش بە ملت کورد و سایر ملیت‌های تحت ستم در ایران بود. همین مواضع بحث و تبادل‌نظر را با ایشان سخت و مشکل کردە است.
اگر در یک ایران آزاد یک انتخابات برگزار گردد، مردم رای بدهند کە شاهزادە رضا پهلوی بە عنوان پادشاە ایران، یک پادشاهی مشروطە یا هر چیز دیگرانتخاب شوند، شما حاضر خواهید بود در آن سناریو با ایشان همکاری کنید؟
این یک فرض نزدیک بە محال است. چون مردم ایران در این تظاهرات چهارماە اخیر بارها اعلام کردند کە شاە و شیخ را نمی‌خواهند. ما خودمان کوردها هم رژیم پادشاهی نمی‌خواهیم. ولی اگر بە فرض محال یک روزی چنین اتفاقی در ایران بە هر دلیلی افتاد، طبیعتا مردم ایران هستند رای آخر را می‌دهند. ولی این بە معنای این نیست ما آنزمان هم از خواستەهای خودمان هم صرف‌نظر کنیم.
حامد اسماعیلیون سخنگوی و دبیر جانباختگان پرواز ٧٥٢ بە عنوان یکی از اشخاصی کە مطرح شدە، می‌تواند خیلی‌ها را با هم جمع کند و در گذشتە هم می‌دیدیم ثابت کردە، فراخوان‌های کە دادە چە در تورنتو چە در آلمان دەها هزار نفر جمع شدند در تاریخ ایرانیان خارج از کشور بی‌سابقە بودە، آیا شما با ایشان هیچ ارتباطی داشتید، صحبتی کردید تشویقش کردید بە میدان بیاید؟
ما بە عنوان حزب دموکرات با ایشان نشستی نداشتیم. ولی هم‌پیمانان ما با ایشان نشست داشتند، با ایشان صحبت کردند، ما هم درصدد هستیم کە با ایشان تماس بگیریم.
شما اگر سە انتخاب داشتە باشید، بگوید شما حاضر هستید با شاهزادە رضا پهلوی، حامد اسماعلیون، مسیح علینژاد بیایند این حرکت را رهبری کنند، با کدام یک از آنان شانس بیشتری است کە بتوانید دیدگاەهای خواستەها و مطالب کورد با آنان کنار بیاید؟
احتمال همکاری ما با این گروە بە جز آقای رضای پهلوی و مشروطەطلبان از همە بیشتر است. زیرا در بحث‌ها و سخنانی کە اعلام کردەاند، بە نحوی تمایل نشان دادەاند و حقوق ملیت‌های تحت ستم و از جملە کوردها.
در چند ماە گذشتە ما مرتب دیدم از طرف فرماندهان سپاە، تهدید بە حملە زمینی یعنی وارد خاک کوردستان ایران شوند و احزاب کورد را در آنجا بە قول خودشان بیرون برانند، از دولت عراق خواستەاند شما را بیرون کنند، بە حکومت اقلیم کوردستان فشار وارد کردەاند، وضعیت الان چگونە است، من بە پایگاە شما رفتم بە یکی از دفاتر شما تقریبا خالی است کە هدف بمباران هوایی بودە است؟
در صورتی کە از طرف نیروهای ایران بە ما حملە شود، ما از خودمان دفاع می‌کنیم و آنچە را کە در توان داریم بە کار می‌بریم. از طرف دیگر ما فکر می‌کنیم کە جمهوری اسلامی ایران در وضعیت قرار ندارد کە بتواند حملە زمینی انجام دهد.
بعد از این تظاهرات‌های وسیعی کە برگزار شدە توجە جامعە جهانی را بە خودش جذب کردە، آیا شما نشستی با گروەها و دولت‌ها بە خصوص آمریکا اخیر داشتید؟
بلە ما با آمریکایی‌ها و کشورهای اروپایی با تعداد خیلی زیادشان در ارتباط بودیم و الان هم در ارتباط هستیم.
این جنبش کە بە زن، زندگی، آزادی شهرت پیدا کردە شما چە می‌بینید و چە فکر می‌کنید، بە کجا خواهد رسید؟
این جنبش ممکن است فراز و نشیب داشتە باشد، ولی تعطیل بردار نیست. این جنبش زن، زندگی، آزادی در واقع موجب شد کە ترس مردم از رژیم جمهوری اسلامی فروریزد. مشروعیت رژیم از نظر مذهبی، از نظر سیاست بین‌الملل و منطقەای کاملا مخدوش شود. از نظر اقتصادی ضربە سنگینی بە جمهوری اسلامی وارد شدەاست.
چند ماە پیش دو بخش از حزب دموکرات کوردستان ایران، پس از چندین سال انشعاب، دوبارە یکی شدند، آیا کنگرە برگزار می‌شود برای شورای رهبری آیندە، بە چە صورتی این ائتلاف پیش می‌رود و رهبری بە چە صورتی خواهد بود؟
الان یکی شدیم. ارگان‌های حزبی، پیشمرگان، کادرها کاملا یکی شدند و با هم کار می‌کنیم. این پروسە خیلی خوب دارد پیش می‌رود و ما برنامە داریم بر همین نقاطی کە روی آن‌ها توافق کردیم، کنگرە را حداکثر بعد از یکسال از این اتحاد مجدد بگیریم. بە این شکل کە از مجموعەی کادرها، پیشمرگان و اعضای حزب کنگرە مشترک خواهیم گرفت، در آنجا کنگرە رهبری جدید را انتخاب خواهد کرد.
شما تصمیم داریم برای یک دورە بعد خودتان را کاندید کنید؟
هنوز زود است، الان نمی‌توانم بگویم.
ما می‌بینیم کومەلە هم سە بخش بود، دو بخشش دوبارە یکی شد. ما دیدیم، مرکز همکاری احزاب کوردستان فراخوان داد، پژاک هم بعد از شما هماهنگ بود، آیا تلاشی شدە خارج از این مرکز همکاری احزاب کورد، کە دو بخش کومەلە و شما بودید، با پژاک هم نشست داشتە باشید با هم هماهنگ شوید؟
این ایدە را خیلی وقت است داشتیم و آنزمان اصولا اتحاد مجدد شاخەهای حزب دموکرات کوردستان ایران، براین اصل آغاز شد کە ما پیش‌بینی وضعیت را در ایران کردە بودیم و فکر می‌کردیم بایستی برای اینکە مردم کورد بە حقوق خودشان برسند باید متحد و نیرومند شویم، این نیرومندی از اتحاد سرچمشە می‌گیرد. بە همین جهت ما بە طور عملی وعدەای را کە بە مردم کوردستان دادە بودیم را عملی کردیم، ولی نە تنها فقط بین حزب دموکرات کوردستان ایران و حتی کومەلە، بلکە با نیروهای دیگری کە در کوردستان ایران در واقع وجود دارند و قابل توجە هستند ما با آنان نشست داریم. از جملە با پژاک نشست داشتیم. خوشبختانە اکنون هیچ تنشی میان این احزاب وجود ندارد، با همدیگر کارها را پیش می‌بریم.
