دیاکو دانا

حزب دموکرات کوردستان ایران در طول ٧٧ سال مبارزە برای احقاق حقوق ملی کورد با فراز و نشیب‌های متعددی روبرو گشتە است. اما هیچ گاە در مبارزە برای رسیدن بە خواستەهای ملی، آزادی و دموکراسی تعلل نورزیدە است. از طرفی علیرغم اینکە این حزب در طول دوران مباررزات‌اش تنها در دو برهە زمانی کوتاە یعنی سال‌های ١٣٢٤ تا ١٣٢٦ (دوران جمهوری کوردستان) و سال‌های ١٣٥٧ تا اواخر  ١٣٥٩ (نخستین سالهای پس از انقلاب خلقهای ایران) فرصت این را داشتە کە بە صورت علنی در کوردستان ایران مبارزات و فعالیت‌های خود  را داشتە باشد و بە واسطە سرکوب و جنگ افروزی حکومت مرکزی هموارە اعضای رهبری و شماری از اعضای آن خارج از کوردستان ایران فعالیت داشتە، اما محبوبیت و جایگاهش در میان مردم همچنان باقی ماندە و در اوج خود است. برای اثبات این ادعا می‌توان گفت سیاست‌های ملی- دموکراتیک این حزب کە همیشە با نماد و ارزش ملی و باورمندی عمیق بە سیستمی دموکراتیک، مدرن و هنجارهایی کە هم میان مردم و در سطح بین‌المللی نیز مورد پسند بودە، سبب شدە کە وجە و اعتبار ویژەای را برای خود کسب کند.

بە تعبیری دیگر می‌توان گفت رهبران این حزب در فرایند رشد و توسعە سیاسی‌ آن نقش بسزایی ایفا کردەاند. قاضی محمد بە عنوان نخستین رهبر و بنیان‌گذار حزب دموکرات و مؤسس جمهوری کوردستان و سپس دکتر قاسملو از برجستەترین رهبران این حزب هستند. دکتر قاسملو رهبر فرزانە حزب دموکرات و ملت کورد با پراکتیزە کردن اندیشەهای مدرن خود در رابطە با سازماندهی مدرن حزب دموکرات کوردستان ایران از طریق طرح اساسنامە و برنامە سیاسی مدرن و بعدها بە دلیل اعلام فعالیت علنی آن در ١١ اسفندماە ١٣٥٧ نقشی ویژەای در این فرایند رشد و توسعە داشت. افکار و اندیشەها و نیز راهکارهای قاسملو برای حل مسالە کوردها در ایران بە اندازەای تاثیرگذار و کارآمد بودند کە هم اکنون نیز  مقبولند و می‌توان گفت بەعنوان میراثی معنوی برای نسل کنونی باقی ماندە است.

اندیشەهای دکتر قاسملو از چند منظر دارای اهمیت می‌باشند. نخست اینکە حزب دموکرات در راستای احقاق حقوق ملی و رهایی از یوغ رژیم‌های پهلوی و جمهوری اسلامی متجاوز مبارزە کردە و در این راه قربانیان زیادی دادە است، دکتر قاسملو در این رابطە و در راستای مبارزات همیشە بر تداوم تلاشها برای احقاق حقوق ملی کوردها پیشقدم بودە و آن را در صدر تمامی مسائل قرار دادە است. دکتر قاسملو در بخشی از سخنانش در این مورد می‌گوید: در فرایند مبارزە خلقها برای آزادی مهم این نیست کە نسلی کە مشعل مبارزە را در دست دارد و قصد دارد آن را بە نسل جوان بسپارد حتما پیروز شود، بلکە مهم تحویل دادن مشعل مبارزە بە نسل بعدی است. بدون شک مشعل مبارزاتی کوردها هرگز خاموش نخواهد شد".

مسئلە دیگری کە در کنار مسالە ملی برای دکتر قاسملو حائز اهمیت است، اعتقاد عمیق وی بە دموکراسی و دیگر ارزشها و پرنسیپ‌های جهانشمول است کە حزب دموکرات از همان بدو تأسیس‌اش براساس آن‌ها بنانهادە شد و در جمهوری کوردستان این اصول در عمل تحقق یافتند. بە عبارتی دیگر دکتر قاسملو رشد و توسعە دموکراسی را چە در قالب تئوری (در اساسنامەی حزب) و چە در قالب عملی بە اوج خود رساند. از بعدی دیگر می‌توان گفت، دکتر قاسملو دموکراسی همگانی کە تمامی نیروهای سیاسی جامعە براساس اندیشە و عقاید مختص بە خود می‌توانند مشارکت داشتە باشند را در الویت قرار دادند. وی در بخشی دیگر از سخنانش در اینبارە می‌گوید:" کسی کە حقیقتا دموکرات است و  اعتقاد عمیقی بە دموکراسی دارد، باید هم‌اکنون چە در داخل حزب و چە در خارج از آن برای نظرات و اعتقادات مختلف دیگران احترام قائل باشد."

استقلال در موضع‌گیری سیاسی و اخلاق‌مداری در سیاست نیز یکی دیگر از اصولی بود کە دکتر قاسملو بدان اعتقاد داشت و هم‌اکنون نیز در میان اعضای حزب دموکرات دارای جایگاە ویژە است و از این خطی مشی پیروی می‌کنند.

در پایان، پس از گذشت ٤٤ سال از اعلام فعالیت آشکار حزب دموکرات کوردستان ایران، آنچە حائز است ماندگاری اندیشەهای دکتر قاسملو همچون دموکراسی، عدالت، برابری جنسیتی وآزادی و ...  در این شرایط و پس از سرنگونی جمهوری اسلامی برای احقاق حقوق کوردها و استقرار دموکراسی در ایران است.

این مقالە در شمارە ٨٤٢ روزنامە کوردستان منتشر شدە است.