دیاکو دانا
مصطفی هجری مسئول مرکز اجرایی حزب دموکرات کوردستان ایران مدتی پیش طی مصاحبەای کە با شبکەی بی‌بی‌سی فارسی داشت، با صراحت اعلام کرد ما آمادە نیستیم با رضا پهلوی همکاری داشتە باشیم. سپس وی در همان مصاحبە اظهار داشتند، ما خواهان حکومتی دموکراتیک، سکولار و فدرال برای آیندە ایران هستیم کە قدرت بین تمامی مناطق و ملیت‌های ایران تقسیم و همە ملیتها در ادارە سیاسی کشور مشارکت داشتە باشند.
سخنان هجری حول محور سیاست‌های کلی حزب دموکرات است کە در آئین‌نامە داخلی این حزب بر سیستمی فدرال تاکید شدە است کە در آن تمامی ملل بتوانند بە حقوق ملی‌شان برسند. نکتەای کە در اینجا حائز اهمیت است، این است کە حزب دموکرات ٧٨ سال است کە بدون هیچ تعللی برای احقاق حقوق ملی و رهایی از ستم‌ملی کوردها مبارزە کردە و این میراثی ارزندە از پیشوا قاضی محمد رهبر ملت کورد است کە برای این حزب بە جای ماندە است.
از بعدی دیگر سیاست رژیمهای تمرکزگرا و مستبد در ایران، یعنی پادشاهی پهلوی و جمهوری اسلامی، کە بر اریکە قدرت بودەاند، همیشە بر این اساس بودە کە ملل ایران را کە دارای زبان، فرهنگ، آداب رسوم و... مختص بە خود هستند، تحت لوای یک فرهنگ، زبان، آداب و رسوم و هویت قرار دهند کە غالبا فرهنگ و هویت ملت فارس است. البتە نە پادشاهی پهلوی و نە جمهوری اسلامی تاکنون نتوانستەاند، موفقیتی در این سیاست بە دست آورند. یکی از دلایل شکست آنها بە این برمی‌گردد کە در طی بیش از یک قرن اخیر دیگر ملل و بە ویژە ملت کورد در مبارزە برای احقاق حقوق ملی خود مبارزە کردە است. این مبارزە بە شیوەی مستمر بودە است. برای مثال، پس از آنکە سمکو شکاک طی دسیسەای و بە بهانە گفتگو بر سر حل مسئلەی کورد توسط رژیم پهلوی بە شهادت رسید، این روند مبارزاتی با وقفە روبرو نگشتە و ادامە یافت.
حزب دموکرات کوردستان ایران بە عنوان میراثدار جنبشهای پیشین کوردستان و حزبی کە از همان زمان بدو تأسیس بر اساس اصول، ارزش‌ها و پرنسیپ‌های ملی بنا نهادە شد، نقش چشمگیری در این استمرار مبارزاتی داشت. بعد از تاسیس این حزب دیری نپاید کە پیشوا قاضی محمد با پشتکار و تلاش‌های خویش توانست جمهوری کوردستان را کە تحت عنوان نخستین دولت کوردی از آن یاد میشود، تأسیس کرد. پس از اشغال مجدد کوردستان توسط ارتش شاهنشاهی و فروپاشی جمهوری کوردستان و اعدام پیشوا و همراهمانش، پیروانش مشی سیاسی پیشوا را ادامە دادند. نمونە آن را می‌توان در جنبش مسلحانە سالهای ١٣٤٧-١٣٤٦ دید کە در طی آن جزیرە آرامش رژیم پهلوی متلاطم و آشفتە شدە و رهبران آن، بار دیگر نشان دادند کە بر احقاق حقوق ملی‌شان و مبارزە با کلونیالسم فارس متعهد و آمادە جانفشانی هستند. هرچند شهادت شماری از رهبران حزب دموکرات در آن برهەی زمانی رویدادی تلخ و ناخوشایند بود، اما بە یکی از برجستەترین مصادیق مقاومت در برابر استبداد و تمرکزگرایی تبدیل شد و بعدا رهبر بزرگی چون دکتور قاسملو آن را ستود.
پس از انقلاب سال ١٣٥٧ و سرنگونی رژیم پادشاهی، حزب دموکرات بار دیگر اما قدرتمندتر از قبل بە عرصە سیاست بازگشت. قدرتمندتر از این لحاظ کە اینبار حزب دموکرات تحت رهبری دکتر قاسملو بە عنوان رهبری ملی‌گرا و مدرن بود کە توانست مبارزە ملی _ دموکراتیک در کوردستان ایران را بە اوج خود برساند. دکتر قاسملو کە هم سابقە فعالیت سیاسی داشت و هم سالیان درازی از عمر خود را در خارج از کوردستان و اروپا سپری کردە بود، از این رو توانستە بود با شخصیتها و احزاب سیاسی روابط برقرار کند، در مطرح کردن مسئلە کورد در سطح بین‌المللی و تلاش برای حل آن بە روشی مسالمتآمیز نقش بسزایی داشت. این تلاشها را می‌توان در قالب پایبندی حزب دموکرات بە اهداف ملی _ دموکراتیک ملت کورد تلقی کرد. از بعدی دیگر پس از آنکە، در ٢٨ مردادماە سال ١٣٥٨ خمینی فتوای جهاد علیە کوردستان را صادر کرد، حزب دموکرات در برابر تجاوزگری و جنگ‌افروزهای رژیم آخوندی و در راستای مبارزە برای احقاق حقوق ملی دریغ نورزید و می‌بینیم در سالهای پس از انقلاب و دهە شصت و نیمە دهەی ٧٠ کە اوج مبارزات مسلحانە و پیشمرگانە بود، بار دیگر بە رژیم مرکزگرا کە اینبار دارای وجەی ایرانی_اسلامی بود، نشان دادند کە انکار ملت کورد کە دارای همە ویژگی‌های یک ملت می‌باشد، را نخواهند پذیرفت.
در برهەی کنونی نیز سطلنت‌طلبان پس از انقلاب ژینا بار دیگر می‌خواهند در عرصە سیاست نقشآفرینی کردە و پس از جمهوری اسلامی بار دیگر زمام امور را در دست گیرند. آنان کە امروزە علی الظاهر از دموکراسی و آزادی سخن بە میان می‌آورند و گذشتە خود را بە باد فراموشی سپردەاند، این حقیقت را بە پردە پوش کردەاند کە خود یا پدرانشان برای ماندگاری رژیم پادشاهی مرتکب چە جنایت بیشماری شدند. آنها هم اکنون نیز از دیگر ملل ایرانی تحت عنوان قوم، طوایف و عشایر یاد میکنند. اما این بار نیز حزب دموکرات کوردستان با تاکید مصرانە بر احقاق حقوق کوردها و ضرورت مشارکت سیاسی کوردها با همە ملل در ساختار سیاسی آیندە، در برابر هرگونە جریان سیاسی انحصارطلب و بە ویژە در برابر سلطنتطلبها ایستادە و اجازە انکار حقوق ملی کوردها را ندادە و نخواهد داد. حزب دموکرات اعلام کردە با وجود آنکە خواستار بە میان آمدن یک آلترناتیو و نزدیکی همە گروهها و جریانات است و برای گفتگو هیچ خط قرمزی ندارد، اما خط قرمز توافق با دیگر جریانات بە رسمیت شناختن حقوق ملی کوردها است. این بدان معنا است کە حزب دموکرات از ورود بە هرگونە هم‌پیمانی و ائتلاف با هر جریانی کە در آن حداقل حقوق ملی کوردها تامین نشود، امتناع کردە و این نیز بە معنای پایبندی بە اهداف و منافع ملی ملت کورد است.
