کوردستان میدیا

سایت مرکزی حزب دمکرات کوردستان ایران

قاضی محمد: اصالت و گذار از زندەمانی بە زندگانی

23:14 - 16 فروردین 1402

آرمان حسینی

اصالت (authenticity) در این نوشتە بە معانی نژاد اصیل و مسائل نژادپرستی و اشرافیت و خانوادە اصیل نیست. بلکە نگارندە اصالت را در معنای چیزی "غیر از نگاە عموم بە مسئلە" بە کار می­گیرد. تعریف ما از انسان اصیل بر اساس واقعیت وجودی شخص است، معتقدیم کە انسان اصیل کسی است کە روش و شیوەی زندگانی خویش را خود انتخاب می‌کند. بە تعبیری دیگر سرنوشتش را خود رقم می‌زند.

با این مقدمە، این نوشتار تلاشی است در راستای شرح گذار از زندەمانی یا زیستن افقی از تولد تا گور بە زندگی کردن یا زندگانی با معانی و تامل. بدون تردید هر انسانی کە بە دنیا می‌آید، زمان مشخصی نیز می­زید. یک انسان می‌تواند دورانهای کودکی، نوجوانی و بزرگ سالی و نهایتا مرگ را تجربە کند یا برخی از آنها را. اما آیا می‌توان صرف زندە بودن را زندگانی نامید؟ برخی بە این سوال پاسخ مثبت ندادەاند؛ در این رابطە، ارسطو گفتە کە: زندگی تامل نشدە، زندگی‌ای شایستە انسان نیست. ارسطو معتقد است کە ما برای خوردن و آشامیدن و زیستن همچون حیوانات بە دنیا نیامدەایم، بلکە تفاوت انسان با دیگر موجودات این است کە در مورد زندگی خود تامل و تفکر بە خرج بدهد و پرسشگر و شکاک بە مسائل و همە چیز باشد. بە بیانی دیگر، زندگی شایستە انسان سیر و گذار از فطرت اولی بە فطرت ثانویە است. فطرت ثانویە نیز معنایی جز تفکر و تامل در مورد خود و پیرامون ندارد، پس کسانی کە بە این سطح می‌رسند نسبت بە خود و پیرامون خود بی­تفاوت نبودە و رسالت خود را در تفکر تعبیر می‌کنند.

با تعریفی کە این فیلسوف نامی از انسان ارائە دادە، دیواری میان انسان‌ها می‌کشد. انسان‌های کە دنبال جواب چرایی زندگی می‌گردند و دیگرانی کە آمدەاند تا پیر شوند و نهایتا بمیرند. بە تعبیری دیگر اکثر انسان‌ها در سطح اولیە کە می­توان آن را زیست یا زندگی روزمرە نامید ماندەاند و اندک انسان‌هایی نیز هستند کە وارد سطح ثانویە می‌شوند.

در این میان، یکی از مصداق‌های عینی انسان اصیل در معنایی کە ما بە کار بردەایم  پیشوا قاضی محمد است. شخصیتی کە با تفکر و تامل در مورد زندگانی، جهان­بینی ملت کورد را دگرگون کرد و بە میلیون‌ها انسان کورد آموخت کە ما برای این بە دنیا آمدەایم تا زندگانی را تجربە کنیم. (در حالی کە قاضی محمد می‌توانست در رفاە و آسایش عمر خود را بە پایان برساند، اما با تامل و تفکر در مورد خود و زندگی، دریافتند کە زندگانی معانی دیگر دارد و برای کشف این معانی نو راهی را انتخاب کرد کە نشات گرفتە از درک و فهم ایشان بود). زندگی­ای کە هر چند ممکن است از لحاظ زمانی و تعداد سالهای عمر چندان طولانی نباشد و همچنان کە دیدەایم بسیاری از پیشمرگان در اوایل جوانی جانشان را در راە درک و ساخت زندگیشان از دست دادند. اما مطمئنا با وجود سن و سال کم اما ایام کوتاه عمر را زندگی کردند. زندگانی‌ای کە با ارادە و تامل خویش برگزیدە و بە آن یقین داشتە و دارند!

ممکن است این سوال مطرح شود کە برای مثال اگر جوانی در سن ٢٠ سالگی بە صف شکوەبانان (شهیدان) بپیوندد، آیا می­توان آن را زندگانی نامید؟ در اینجا پیشفرض پرسشگر این است کە زندگی بە معنای عمر طولانی یا سن زیاد است. اما چنانکە پیشتر اشارە شد، در این متن زندگانی چیزی فراتر از زندەمانی و بە حالتی تعبیر می‌شود کە در آن شخص گرچە برای مدت زمان بسیار کوتاە زندگی می‌کند، اما بر سرنوشت خود حاکم و قادر بە تصمیم­گیری دربارە شیوە زندگی خود است؛ بە عبارت واضحتر، زندگانی یا زندگی کردن یعنی گذار عمر آن طور کە انسان دوست دارد و مایل است.

اما چگونە می‌توان وارد زندگی ثانویە شد و از زیست اولیە گذار کرد؟ زندگی ثانویە سطحی دیگر است از زندگی، یعنی زمانی کە شما از زیست و زندگی روزمرە فاصلە می‌گیرید و در مورد خود و زندگی‌تان می‌اندیشید. سطحی از آگاهی کە کمتر انسان‌ها بە آن می‌رسند و اکثرا در سطح اولیە، یعنی مسائل روزمرە همچون غرایز جنسی، کسب ثروت و خورد و خوراک می‌مانند.

کمی برگردیم عقب و نگاهی گذرا بە زندگی انسانی اصیل همچون پیشوا قاضی محمد بیندازیم. البتە با مد نظر داشتن این جملە تاریخی از زندە یاد دکتر قاسملو کە گفتند: "پیشوا قاضی محمد گلی بودند کە در صحرا رشد و نمو یافتند". منظور از صحرا در اینجا جامعە کوردستان و حتی منطقە بود کە در آن معدود بودند انسان‌هایی در مورد زندگیشان تامل می‌کردند، بلکە اکثرا در سطح زیست اولیە ماندە بودند. اما پیشوا با گذار از مرحلە اولیە وارد سطح ثانویە زندگی شدند و بی تفاوت از کنار مسائل پیرامون خود رد نشدند و با نگاهی نقادانە بە خود و جامعە نگریست. نتیجە هم روشن است، شک و گمان و نهایتا راهکار جدید. راهکاری کە ایشان آموخت، عبارت بود از تفکر و تامل در مورد چگونگی زندگی در جامعە کوردستان. شیوەای از زندگانی کە پیشوا برای کوردها و دیگران بە یادگار گذاشت کە در آن انسان دارای ارادە بودە و بی­تفاوت از کنار مسائل رد نمی‌شود و مدام نگاهی منتقدانە دارد.