"کوردستان" طی مصاحبەای با "رضا محمدامینی" روزنامەنگار، ضمن گرامیداشت سالروز روزنامەنگاری کوردی، سوالاتی را پیرامون همین مسئلە با ایشان در میان گذاشتە است. متن کامل این مصاحبە بە شرح ذیل است:
آقای محمدامینی می‌دانیم کە روز ٢ اردیبهشت سال جاری مصادف بود با ١٢٥مین سالیاد انتشار نخستین روزنامە کوردی، و همین روز بە عنوان روز روزنامەنگاری کوردی نامگذاری شدە است. اهمیت این روز برای ملت کورد در چیست؟
روزنامەنگاری کوردی در برهەای از زمان متولد شد کە قیام‌های آزادیخواهانە بە شیوەی مسلحانە و فراگیر در کوردستان روبە افول نهادە بود. خیزشهایی چون قیام بدرخان بگ، قیام شیخ عبیداللـە نهری و غیرە. در این شرایط روشنفکران کورد، بویژە خاندان بدرخان بگ در کوردستان ترکیە کە تحت سلطەی حکومت عثمانی بود بە این نتیجە رسیدند برای رشد و ارتقای شعور ملی و ناسیونالیسم کوردی باید از راەکارهایی امروزین و مدرن استفادە کنند. لذا در این راستا برای تنویر افکار عمومی و پیشبرد هویت ملی بە انتشار نخستین روزنامەی کوردی همت گماشتند. تردیدی نیست انتشار روزنامەی کوردی در همان حال کە در آن دوران بسیار مشکل و هزینەبردار بود، توانست بە بیداری ملی و فرهنگی ملت کورد یاری رساندە و بەگونەای روند "ملت‌سازی" در کوردستان را تقویت ببخشد. یادمان نرود تاریخ خیزش‌های استقلال‌طلبانەی کوردستان بە ما می‌گوید آنچە کە باعث و موجب شکست جنبش‌ها در آن مقطع تاریخی شدە، نە شکست کوردها در میادین جنگ، بلکە فقر فرهنگی، سادەانگاری و عدم شناخت توانمندی خود و باورهای ملی در قبال دشمنان ملت کورد بودەاست؛ لذا این روز بە باور من روز احیا و اعتلای ناسیونالیسم کوردی و شناخت هویت ملی است و ملت کورد برای همیشە مرهون خاندان بدرخانی‌ها ، بویژە مقداد مدحت بدرخان و جلادت علی بدرخان است. آنان کە خود آوارەی کشورهای دیگر شدند بار روزنامەنگاری کوردی را با هزینەهای گزاف آن بدوش کشیدند و نگذاشتند مشعل "کوردایەتی" کە در روزنامە و زبان نوشتاری تجلی یافتە بود، خاموش گردد.
تحلیل شما از روزنامەنگاری کوردی در این مقطع زمانی چیست؟
بە باور من روزنامەنگاری کوردی در کوردستان متأثر از فضای سیاسی حاکم بر بخش‌های کوردستان است. بدین معنی کە شما نمی‌توانید بطور مثال روزنامەنگاری در کوردستان عراق را کە بیش از ٣٠ سال است حاکمیت سیاسی دست کوردها است را با دیگر بخش‌های کوردستان کە تحت تسلط دولت‌های استبدادی هستند مقایسە کنید. بدون تردید فضایی کە برای رشد روزنامەنگاری کوردی در کوردستان عراق فراهم شدە، بستر مناسبی برای رشد و اعتلای روزنامەنگاری کوردی هم بە لحاظ نوشتاری و هم بە لحاظ فنی مهیا ساختەاست، صدها روزنامە و هزاران روزنامەنگار و فعال رسانەای نشاندهندەی آن است کە اگر در دیگر بخش‌های کوردستان نیز شرایط فراهم باشد، روزنامەنگاری کوردی از هر لحاظ شکوفا خواهد شد. ولی واقعیت این است با توجە بە فضای سیاسی حاکم این امر کە در دیگر بخش‌های کوردستان ممکن نیست. افزون بر این در کوردستان ایران و کوردستان ترکیە امکان نوشتن و انتشار مطالب بە زبان کوردی محدود است و آنچە بە رشتەی تحریر درمی‌آید باید ممیزی شدە و باب طبع حاکمان باشد. با این وصف نباید از حق گذشت با این امکانات قلیل و با توجە بە سانسور و خودسانسوری شدیدی کە بر روزنامەنگاری کوردی در این بخش‌های کوردستان حاکم است، روزنامەها و مطبوعات کوردی بویژە در حیطەی فرهنگی خدمات شایانی بە بالندگی و پویایی زبان کوردی و هویت ملی ملت کورد کردەاند.
روزنامەنگاران کورد چە میزان موفق بە روشنگری در جامعە کوردستان بە ویژە کوردستان ایران بودەاند؟
روزنامەنگاران کورد بخش مهمی از نخبگان جامعە هستند کە در تمامی عرصەها با توجە بە شرایط حاکم تأثیرگذار بودە و هزینەی فعالیت‌های خود را با بازداشت و احکام قضایی سنگین و گاها اعدام پس دادەاند؛ بنابراین نمی‌توان بە جو حاکم بر کوردستان ایران پرداخت و از اهمیت کار روزنامەنگاری، روشنگری و فعالیت رسانەای غافل شد. واقعیت این است در نبود احزاب و سازمان‌های سیاسی کە علت آن هم بە فضای سیاسی حاکم و استبداد سیاە دینی برمی‌گردد این روزنامەنگاران و اربابان رسانە بودەاند کە در این فضای محدود توانستەاند جولان بدهند و بە رشد و آگاهی تودەهای مردم کمک نمایند. فراموش نکنیم دەها تن از روزنامەنگاران و فعالان رسانەای اینک در دخمەهای قرون وسطایی جمهوری اسلامی باج آزادیخواهی و آزادمنشی و قلم حقیقت‌گوی خود را می‌دهند. این در حالی است کە فضای حاکم بر کوردستان ایران بویژە پس از آغاز "انقلاب ژینا" بسیار ملتهب است و سرکوبگران رژیم برای ارعاب و سرکوب آزادیخواهان و در رأس آنان فعالان رسانەای از هیچ عملکرد ضد بشری ابایی ندارند. لذا با جرات می‌توان اذعان داشت روزنامەنگاران و فعالان رسانەای نقش بسیار بسزایی در تنویر افکار عمومی، انتقال اخبار و مقالات برغم محدودیت‌ها، تهدیدها و سایر مشکلات داشتەاند.
بە نظر شما تکنولوژی و بە ویژە فضای مجازی چقدر رشد و امکان دسترسی آسان مردم در دسترسی بە روزنامە و جراید را فراهم کردە است؟ و آیا این ابزارها کمکی بە سطح هوشیاری جامعە کوردستان کردەاند؟
تردیدی نیست دنیای مجازی، گلوبالیسم و تکنولوژی کنونی از سویی تأثیر بسزایی در دسترسی مردم بە اطلاعات و واقعیت‌ها داشتە و از سوی دیگر رژیم‌های توتالیتر و خودکامە همانند رژیم آخوندی را هراسان کردە و ناچار نمودە کە برای مقابلە با اطلاح‌رسانی آزاد بە اقدامات سرکوبگرانەای دست بزنند؛ اعمال و سیاست‌های سرکوبگرانەای کە پیش از همە فعالان رسانەای و روزنامەنگاران را نشانە رفتە است. همچنانکە می‌بینیم صدها تن از روزنامەنگاران و فعالان دنیای مجازی تنها بە دلیل بازتاب اخبار و رویدادهای ایران روانەی زندانها می‌شوند و با احکام زندان بلندمدت روبرو می‌گردند. با این وصف نباید از یاد برد این رسانەها و فعالان این حیطە بودەاند کە توانستەاند اخبار و وقایع ایران را برغم سانسور و فضای رعب و وحشت بە خارج از کشور بازتاب دهند. در کوردستان نیز روزنامەنگاران و فعالان فرهنگی و رسانەای از بدو پیدایش این جرثومەی فساد و سرکوب، هموارە تحت پیگرد و سرکوب بودەاند و طی چند سال اخیر و با گسترش اعتراضات مردمی در دی ماە ٩٦، آبان ماە ٩٨ همچنین آغاز انقلاب زن، زندگی، آزادی، انقلاب ژینای کوردان، روزنامەنگاران از سویی نقش بسیار بزرگی در بازتاب فضای سیاسی موجود در کوردستان داشتەاند و از سوی دیگر باج اطلاع‌رسانی و تنویر افکار عمومی را با بازداشت، زندان و احکام بیدادگرانە دادەاند.
در پایان ضمن تبریک و تهنیت بمناسبت ١٢٥ سالگرد روزنامەنگاری کوردی بە هیأت تحریریە و بخش فنی روزنامەی"کوردستان" و خوانندگان آن، امید است این روز فرخندە را در کوردستان ایران و در بنود دیکتاتوری سیاە آخوندها گرامی بداریم.
