زانیار حسینی
در روزهای اخیر حزب دموکرات کوردستان ایران با باور بر اصول و مبادی حقوق بشر، پایەهای آزادی و گونەهای متفاوت آن، پیامی شایان درخور به بخشی از ملت کورد باورمند بە مذهب تشیع فرستاد کە بە نوبەی خود، یادوار تضمن و تاکید بر مبادی اساسی دموکراسی، اصول آزادیهای فردی و جمعی، پذیرش و احترام به باورهای متفاوت، محترم شمردن مناسک متفاوت عقاید موجود در جامعە مورد نظر است.
در حقیقت اصیل ترین تلاش یک جنبش ملی- دموکراتیک، کوشش و اهتمام ورزیدن در راستای احقاق حقوق ملی است کە در بر گیرنده مجموعەای از چارچوب‌های پازل مانند در جهت تکمیل نقش اصلی برای درک درست اهداف و عملی نمودن آنها می‌باشد. در این بارە می‌توان بە بعضی از پازلهای مهم چنین نقش و صورتی در چند مورد اشاره نمود. اولا ایجاد و گسترش ساختارهای اجتماعی در بازسازی آزادیهای بنیادین کە با بازآرایی آرایشهای شکل گرفتە در سطوح مختلف جامعە بە شیوەهای مدنی، فرهنگی و اجتماعی می‌باشد و در صورت عدم وجود چنین بازآرایی‌هایی این مهم چون مسئولیتی جدایی ناپذیر بایستی مسبب تولید آرایشهای لازم بە وسیلە آموزشهای تئوریک، میدانی و مجازی شود بە گونەای کە تولید بر بستر و ساختار طبقات اجتماعی بە گونەای باشد کە جدای از کم نمودن فواصل طبقاتی منجر بە تشکیل حلقەهای محکم اجتماعی- فرهنگی در بین طبقات مذبور گردد و در همان حال مولد باز تولیدهای چرخەوار منعطف گردد کە در صورت بروز انحراف یا سکون با تزریق پتانسیل‌های لازم اجتماعی- فرهنگی، حد اعتدال مطلوب را دوباره پیدا نماید. دوما تبیین و تفسیر مولفەهای سیاسی- حقوقی بر پایە مفاد حقوق بشری بایستی بە شیوەای که پاسخگوی نیازهای اجتماعی- فرهنگی، سیاسی-حقوقی، تغییرات کوتاه مدت و بلند مدت اجتماعی باشد بە طوریکە تغییرات برای عوامل پیشرفت کننده در زمینەهای متفاوت همچون خوراک لازم عمل کرده و به مسیر عکس خواستەها نرود. سوما تغییر لگاریتم موجود انکار کننده حقوق شهروندی به اصول عالی و استاندارد حقوق مدنی و اجتماعی مبدل گردد تا موتور متحرکه حیات فعالانه اجتماعی در چرخش متناسب با تغییرات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بماند. چهارما بایستی این نکتە را بە خاطر سپرد که طبیعت ساختارهای قدرت در عرصه عصر مدرن تغییر کردە و هر روز بیشتر تمایل بە تغییر در زیر ساختهای فکری، تئوریک و عملی دارد؛ اگر تا دیروز نقش حاکمیتها تنظیم جامعە در راستای خواستەهای خودشان بوده است، امروزه وظیفە و نقش حاکمیتها در جهت مدیریت صحیح و اصولی منابع طبیعی، زیستی و انسانی است تا امکان تنظیم خواستەهای اساسی و اصلی جامعە را با منابع موجود داشتە باشد و در صورت ظهور خواستە یا خواستەهای طبقەای یا طبقات اجتماعی متفاوت جامعە درصد تطابق دو وجهە را داشتە باشد کە بصورت مقطعی یا مستمر در وهلەهای اولیه، ثانویە و الی آخر نمایان می‌گردند. این یعنی تغییر رسالت طبقە قدرت در شیوەهای نگرش به ساختارهای قدرت و چگونگی بهرە جستن و بکارگیری ارکان قدرت؛ می‌توان گفت عصر جدید نقطە انقطاع امیال حاکمان در رابطە با چگونگی از بکارگیری قدرت و نقطه اتصال مردم به ساختارهای اعمال قدرت است تا نقش حاکمان را از رهبران بلامنازع و عاقلان همه چیز دان به مدیران نابغە و خدمتگزارانی متعهد مبدل سازد.
در جهان امروزی جنبشی توانایی پیشاهنگی در میدان خواستەهای بر حق مردمی را دارد کە افکار، اعمال و نیاتش را منطبق بر چنین خواستەهایی پایە گذاری نماید و با مدیریت اصولی خواستەها و حوادث اجتماعی- سیاسی در جهت درست و مناسب برای هدایت چنین جنبشی گام بردارد و در نهایت پاسخی درخور شان حقوق انسانی- اجتماعی برای افراد جامعە، چە بە صورت فردی و چه بە صورت جمعی داشتە باشد و امکان وصول مطالبات متنوع را سرآمد مدیریت درست و رهبری مناسب بداند.
در این راستا اقتصاد، آموزش، خدمات، امنیت و رفا‌‌ە در سطر بالای خواستەهای یک جامعە دموکراتیک قرار دارند.
حال در این نوشتار مقصد اصلی ما توجە بە نیازهای متنوع فرهنگی- مذهبی جامعە ملت کورد است کە در واقع سطور دیگر، مطالعات راجع به مطالبات و نیازهای اجتماعی- فرهنگی را پوشش می‌دهد.
کنون کە شرح وظیفه جنبش ملی- دموکراتیک کوردستان بر پایە اصول مدرنیزه شدن و بر طبق استانداردهای حقوق بشری و بین‌المللی است و این مهم توجهات را به چگونگی تعامل جنبش با تنوعات مذبور را جلب می‌نماید.
جنبش، نگاهی حاکمانە دارد یا مدیریتی؟ جنبش، پاسخگوی یکسان تنوعات فرهنگی- مذهبی است یا خیر؟ جنبش که مدعی سکولاریزم است، سکولاریزم را در جامعە چگونه معنا می‌بخشد؟ سادە تر بگوییم آیا جنبش موافق تمامی تنوعات دینی و مذهبی است یا مخالف؟ اساسا آیا سکولاریزم تابع منابع متنوع دینی است یا تنوعات دینی تابع منابع تئوریک آن؟ آیا بە غیر از موافق یا مخالف بودن و یا تابعیت و عدم تابعیت راه حل دیگری هم هست؟
در پاسخ به این دست از پرسشها بایستی بە مبنای سکولاریزم اشارە نماییم؛ بر کسی پوشیده نیست کە مبنا و مفهوم سکولاریزم طبق اصول استانداردی تعریف شدە است اما همانگونه کە تمامی مفهومات و معلومات در هر حال قائم بە ذات خود هستند در عین حال در جغرافیا، فرهنگ، اجتماعات و جوامع متفاوت بە تعابیر و تفاسیر مختلف و گوناگونی در جهان پراکتیک منتهی می‌شوند.
در رابطه با نگاه جنبش ملی- دموکراتیک حزب دموکرات کوردستان ایران بایستی گفت که حزب سکولاریزم را نە در مخالفت با تنوعات دینی و نە در موافقت با این تنوعات تعریف می‌کند بلکە حزب، نگاهی مسئولانه در رابطه با چنین نیازهای متنوع و متفاوتی دارد و با باور بر اصول دموکراسی و آزادیهای فردی و جمعی، نقش خود را در مدیریت صحیح سیاسی-اجتماعی پایگاههای متفاوت و متنوع مردم نهاد یافتە است؛ بە عبارتی دیگر، جنبش ملی- دموکراتیک خود را موظف بە ایجاد و احیای فضایی سالم و آزاد می‌داند که هر فرد یا گروە بر طبق موازین حقوق بشری، مفاد استاندارد حقوق شهروندی و انسانی، حق انتخاب آزادانه هر گونە از تنوعات فرهنگی- مذهبی و پایبندی تام و انجام تمامی مناسک آن را دارد بە طوریکە در عرصە احترام متقابل با دیگر تنوعات، آنها را پذیرفته و این حق مسلم را برای یکایک افراد جامعە قائل باشد.
برای اشاعە چنین تفکری که سطوح بالایی از تعاملات، ارتباطات و تبادلات عمیق اجتماعی و پیوندهای انسانی و عاطفی را می‌طلبد، یکی از سادە ترین و رایج ترین شیوەها، محترم شمردن مراسمات مهم تنوعات فرهنگی- مذهبی است کە می‌توان دلایل چنین لازمەای را در چند نکتە بە طور خلاصە وار ذکر نمود:
اولا با ارسال پیام همدلی در روزها یا مناسبات تنوعات فرهنگی - مذهبی یا هر تنوع موجود دیگری در جامعە، فارغ از در اکثریت یا اقلیت بودنشان، جدای از ایجاد حس مشترک و عمیق با تنوع مذبور، تداعی کننده مراتب باور راستین ارکان ساختاری سیاسی به آزادیهای فردی و جمعی و اهمیت تحکیم پیوندهای سیاسی، اجتماعی و انسانی است.
دوما خارج نمودن جامعە از ایزولە شدن و جلوگیری از تک قطبی شدن تنوعات فرهنگی- مذهبی بە یک تنوع یا قطب خاص است کە بە خودی خود امکان قیاس نامتعارف میان تنوعات را بە حداقل می‌رساند و بە جای تقسیم بندی تنوعات بە خوب یا بد، مفید یا مضر و خیر یا شر باعث ایجاد پلهای تبادل اطلاعات میان تنوعات و حتی افراد خارج از آنها شده و چنین تنوعاتی بیشتر در راستای تغییرات مثبت و شکوفا کننده افراد گام بر می‌دارند و بجای هدایت افراد در مسیر تعصبات کورکورانە یا ایجاد و گسترش محدودیتها، تلاش می‌کنند کە بیشتر بە ابعاد متناسب تر و منطقی تر باورهایشان توجهشان را مبذول دارند کە زمینەهای رشد و شکوفایی پیروانشان و حتی دیگر افراد جامعە را سبب می‌شود.
سوما عامل ایجاد و گسترش احساس امنیت، رضایت افراد و گروهها در چنین تنوعاتی می‌شود؛ چرا کە رعایت عدالت در احترام، نوع نگرش و پذیرش همە تنوعات بە یک اندازە، این پیام را به همە افراد جامعە خواهد فرستاد کە فارغ از اینکە محتوا یا اصول هر گروە فرهنگی- مذهبی بر چه پایەای استوار است مانع از بە سرانجام رسانیدن رسالت ما نخواهد شد کە همانا حق داشتن همە حقوقهای یاد شده و پذیرفتە شده از طرف جنبش ملی- دموکراتیک حزب برای همە گروهها، طبقات، تنوعات فرهنگی- مذهبی است.
چهارما اگر تا دیروز تفکر حاکمان بر این باور استوار بود کە تنوعات فرهنگی- مذهبی تهدیدی برای بقای آنها و ادامە سیاستهای نامتناسب آنهاست، امروزە احزاب و جنبشهای ملی-دموکراتیک بلاخص حزب دموکرات کە بە اصول دموکراسی و سکولاریزم باوری عمیق و متعهدانە دارند، بر این باورند کە حضور و وجود این قبیل از تنوعات نە تنها متضمن آزادیهای بنیادین است بلکە سبب ایجاد و تولید قشری آگاه، متحرک و دنبال کننده در جامعە می‌شود و این بە خودی خود سبب شکل گیری منبع عظیم انسانی در لایەهای متفاوت اجتماعی در باز تولید مولفەهای دموکراسی و حراست از آن می‌شود و نیروی مولد اشاعە و گسترش پیوندهای عمیق انسانی و پیوندهای لازم در سطوح مختلف اجتماعی است کە همچون سدی در برابر تعصبات کورکورانە و جولان جریانهای تمامیت‌خواه عمل خواهند کرد کە بە دنبال انقیاد برده گونه جامعە هستند.
پنجما در تعریف سکولاریزم بایستی این نکتە را بلاخص در رابطه با ملت کورد یادآور شد کە سکولاریزم نە نفی یک یا چند تنوع فرهنگی-مذهبی و نە قبول آن بە شیوەای سیستماتیک و رسمی است بلکە مبنای سکولاریزم در ارکان سیاسی و اجتماعی قدرت کە در باور تک تک افراد ملت کورد متبلور شدە است بە معنای پذیرش و تکریم تمامی چنین تنوعات و نیازهای فردی و گروهی است کە تبعات مثبت چنین نگرشی سبب افزایش سطوح خودآگاهی و درک درست نیازها و خواستەهای متفاوت خواهد شد.
در واقع ریشەهای کهن تاریخی و عمیق فرهنگ دموکراسی و مبانی آن کە منطبق با اقتضای زمانی و نیازهای جامعە در آداب و رسوم ملت کورد عینیت داشتە است و وجود همین تنوعات بیشمار فرهنگی-مذهبی خود برهانی قاطع در این باره می‌باشد.
پرسشی کە احتمالا در حال حاضر امکان دارد، ذهن را بە خود معطوف کند اینست کە آیا حزب دموکرات کوردستان ایران می‌تواند چنین نقش مدیریتی-سیاسی را ایفا نماید؟
در واقع به دو روش می‌توان بە این پرسش پاسخ داد. پاسخ اول را باید در شیوە نگرش حزب بە جامعە، نیازها و خواستەهای آنهارجستجو نمود و در این بارە بایستی گفت کە خوشبختانه حزب دموکرات کوردستان ایران عامل اصلی ایجاد ساختار جمهوری کوردستان بودە است و سابقە یک سالە در رابطە با مدیریت سیاسی جامعە و حکومتداری دارد؛ آنچە در این بارە موجود است، اسناد بیشمار تاریخیست کە بر توانایی بالای حزب بر ایفای چنین نقشی دلالت می‌کند، حتی می‌توان بە قوانین حکومت جمهوری کوردستان اشارە نمود کە در مقایسە با قوانین ایران، ترکیە، عراق، حتی کشورهای خاورمیانە و بسیاری از کشورهای زمان خود با فاصلە بسیار زیادی از لحاظ دموکراتیک بودن و در مسیر دموکراتیزە شدن هر چه بیشتر قرار داشتن در صدر جدول آمار و ارقام قرار دارد. تنها رجوع بە منابع آن دورە گواه و شاهد محکمی بر این ادعاست.
پاسخ دوم را بایستی در شیوە نگرش حزب بە جامعە درون سازمانیش جستجو نمود و با نگاه به عملکرد حزب از ابتدای تولد و تبلورش در این هشت دهە تا بە اکنون، می‌تواند راهنمای منطقی و مناسبی باشد؛ در این راستا با نگاهی بر عملکرد ذهنی و عینی حزب دموکرات در رابطە با گوناگونی‌های متنوع فرهنگی، دینی، مذهبی، اجتماعی و غیرە می‌توان گفت کە حزب عمیقا پایبند و باورمند بە اصول مذبور بوده است و اعتقادی راسخ بە مکانیزمهای دموکراسی و دموکراتیزە نمودن ساختارهای تشکیلاتی سازمان داشتە است، بطوریکە هیچ یک از محدودیتهای زمانی، مکانی در مراحل متفاوت مبارزاتی با تمامی مشکلات و حوادثش نتوانستە سد راه گسترش چنین باورهای اصولی انسانی در صفوفش گردد.
و گواه این گفتە کە حزب دموکرات بە مبانی حقوق ملی، سکولاریزم، دموکراسی و حقوق فردی و جمعی باور دارد، همین دلیل کفایت می‌کند که در سابقە هشت دهە مبارزات ملی-دموکراتیک این ملت، فرزندانش با تنوعات متفاوت فرهنگی و مذهبی بە صفوف حزب پیوستەاند و در راستای عینیت بخشیدن بە والاترین حقوق بر حق مبارزه نموده اند. تلورانس افسانەای حاکم در جامعە ملت کورد و حزب دموکرات کە احتمالا در بین احزاب دیگر، بلاخص احزاب غیر کورد و حتی در حکومتها و ملتهای خاورمیانەای هم احتمالا نادر است کە هر یک از افراد جامعە (در لایەهای اجتماعی جامعە ملت کورد یا در صفوف حزب دموکرات) با باورهای دینی متفاوت اعم از مسلمان (در مذاهب مختلف)، یارسان، بهایی، مسیحی، آتئیست، یهودی و غیرە در جهت احقاق حقوق ملی و مردمیشان در نهایت تعلق خاطر با روابط عمیق سازمانی و اجتماعی در تلاش برای نیل به مقصود والایشان هستند؛ و این تنها حاوی یک پیام شفاف و سادە است کە ملت کورد با جمیع چنین تنوعات فرهنگی، دینی و اجتماعی متصور و قابل تعریف است و هر زمان کە جنبش در عبور از مسیر دشوار مبارزه و سختی‌های پیش رو و یا بە هر دلیل از یادآوری مراتب محترم شمردن مناسبت یک تنوع فرهنگی-مذهبی و ابراز همدلی درنگ نمود ، بایستی گفت: بایستەای کە زودتر می‌بایستی! ولاغیر.
