د. آوی‌سا رضایی
آیا اعتراض و قیام "ژن، ژیان، ئازادی" در کوردستان ایران برای فروپاشی نظام و تغییر سیستم حکومتی و مدیریتی ایران است، یا برای مقابله با حجاب اجباری؟ برای جواب دادن بە این سوال باید بازهم به صفحه‌ای از تمدن کهن و پر افتخار کورد و نقش زنان در این تمدن سری بزنیم.
ملت کورد قدیمی‌ترین ساکنین زاگرس بودەاند که زبان، آداب و رسوم، لباس و پوشش خاص خود را دارند. این جزو بدیهیات است که طی هزارەها و سده‌ها و دهه‌ها تغییراتی بزرگ در تمام دنیا بر همەی ملل تحمیل شده اما به جرات می‌توان گفت که در مورد ملت کورد سرکوبها چندین برابر بوده و پس از فروپاشی امپراتوری ماد تاکنون، همەی حکومتهای وقت تمام توانشان را برای فروپاشی جانی و مالی و روانی این ملت و داشته‌هایشان را به کار گرفتەاند. چرا که کوردستان ایران دارای منابع طبیعی و ثروت هنگفتی است که طمع حاکمان وقت را تطمیع می‌کند. کوه طلا در سنە (سنندج)، منابع زغال سنگ در ایلام و گیلانغرب، منابع نفت و گاز در کرماشان، پایانه‌های تجاری پرویزخان و خسروی و مهران و مریوان و بانه تامین بخش بزرگی از نیازهای کشاورزی و دامی کشور و درصد بالای صادرات گوشت و درآمدهای حاصله از گردشگری و ...
دلیل دیگر آنکه :
مردم کورد با وجود مذاهب و آیینهای مختلف همچنان مسالمت‌آمیز و دوستانه در اتحاد با یکدیگر زندگی می‌کنند و دارای شیوه رفتاری سکولار و پلورال در ارتباطات هستند؛ این موضوع مسبب برابری زن و مرد در کوردستان بودە است و زنان این ملت از دیرباز تاکنون دارای جایگاهی بلندمرتبه بوده‌اند .و از آنجا که طی پانصد سال گذشته بخصوص یک قرن اخیر بیشترین آسیب را زنان این ملت متحمل شده‌اند، خشم فروخورده زنان کورد انقلاب "ژن، ژیان، ئازادی" را رقم زد .
شاید بپرسید چرا فقط از مطالبات زن کورد می‌نویسم؟
چون مشکل زن کورد حجاب نیست، چرا که از دیرباز تاکنون حجاب فطری در ذات و رسوم و خو و پوشش زن کورد وجود داشته و از نظر زن کورد حجاب مقوله‌ای تازه نیست. برای شناخت حجاب پوششی زنان کورد به چند نمونه اشاره می‌کنم.
لباس کوردی زنانه از سه بخش اصلی: سرپوش، تن پوش و زیورآلات زنان کورد تشکیل می‌شود. از سرپوشها می‌توان چنین نام برد:
سربند: از ابریشم ضخیم قهوەای سیر یا زرشکی با ابعاد دو در دو متر استفاده که به آن(شەدە یا شده) می‌گویند.
هەوری یا کلاتی: روسری چهارگوش ابریشمی با رنگهای سفید و قرمز است که به صورت لارپیچ بسته می‌شود و عروس خانمها از آن استفاده می‌کنند
لچک (لەچک): روسری نازک و سه گوش است که با سنجاق به کلاه وصل می‌شود و سه گوشه آن روی شانه‌ها و پشت می‌افتند.
کلکه: زنان کورد به جای کلاه از روسری یا دستاری استفاده می‌کنند که دارای رشته بلند از ابریشم سیاه و سفید با ملیله دوزی‌هایی زیبا و ظریف است.
ر‌شتی (ڕەشتی): روسری راه راه قرمز روشن و تیره و بلند است که زنان کورد آن را مانند شنل روی لباس می‌پوشند و برای زیبایی بیشتر به صورت کج یا "لارپیچ" می‌بندند.
کلاە (کڵاو): از اجزای اصلی لباس کوردی زنانه سرپوش است که از دو قسمت کلاه و سربند تشکیل می‌شود که در اصطلاح کوردی به آن ها "کڵاو و دەسماڵ" می‌گویند.
کلاەها در دو مدل "کلاوفس" و "کلاوزر" موجودند.
گلونی: کوردهای جنوبی و سورانی از پارچەای به نام گلونی به عنوان روسری استفاده می‌کنند.
گلونی دارای نقش‌های ترمه و ترنج خاص به خود است.
پس به این نتیجه می‌رسیم که زن کورد با حجاب مشکلی ندارد.
پس مطالبات زن کورد چیست؟ چرا زن کورد مبارزاست و مبارز پرور؟
چون زنان کورد اکثرا یا "شهید" دارند یا "زندانی سیاسی" ، یا "مجرم سیاسی"! چراکە به کوردها انگ تجزیه طلبی می‌زنند.
چون زن کورد زیر فشار و تغییر اجباری هویت است و او مبارزه می‌کند.
از فرزندان زن کورد می‌خواهند زبان مادری را بگیرند و زن کورد مبارزه می‌کند.
می‌خواهند از زن کورد سربند و کلاو و لچک را بگیرند و چادری سیاه بر او بپوشانند، و او مقابله می‌کند.
برای آسیمیله ملت کورد، برای چپاول سرزمین غنی کوردستان، برای کشتن هویت مردم این سرزمین ... زن کورد چەها که ندید و هنوز هم مبارزه می‌کند و فرزند مبارز بارمی‌آورد. بر خون ریخته‌ی فرزند شهیدش نمی‌گرید بلکه با دستمال سرخ می‌رقصد...
مطالبات زن کورد، حجاب نیست... زن کورد آزاد به دنیا می‌آید، آزادی میزاید و آزادی پرورش می‌دهد.
ژن ژیان ئازادی
