فریبا بلوچ: بخش افراطی کە تفکر و ایدئولوژی تمامیت‌خواهی دارند سدی در برابر جنبش حق طلبانەی ملتهای تحت ستم در ایران هستند
مصاحبە: شهرام سبحانی
اشارە: کورد و بلوچ دو ملت ستمدیدە هستند کە سرنوشتی مشابە همدیگە دارند. این دو ملت بە درازایی تاریخ متحمل بیشترین سرکوب و جنایات سیستماتیک دولتهای غالب واقع بودەاند کە سرزمینشان بین آنها تقسیم شدە است. و متاسفانە بنابر دلایلی تا بە امروز نتوانستەاند سرزمین مادریشان را از دست اشغالگران نجات دهند "کوردستان" در یک گفتگویی ویژە دربارەی سرنوشت این دو ملت و کلی مباحث سیاسی روز دیگر مصاحبەی با خانم فریبا بلوچ، فعال حقوق بشر و چهرەی سرشناس بلوچستان انجام دادە است.
خانم فریبا ممنون از اینکە دعوت ما را پذیرفتید، ابتدا میخواهم با این سوال مصاحبە را شروع کنم کە چرا رژیم خواستەهای مشروع مردم بلوچستان و کوردستان را بە "تجزیەطلبی"و "تروریست" خواندن ربط میدهد؟
این مسئلە بر همەی مردم آشکار است کە جمهوری اسلامی یک رژیم تمامیتخواە ایدئولوژیک است کە میخواهد جغرافیای متکثر ایران را بە شکل سیستماتیک بە یک ملت با هویتی مشترک اعم از زبان و فرهنگ و ... تبدیل کند. و در برابر این افکار تمامیت‌خواهانەی خود هر کسی در هر یک از مللهای ساکن ایران کە در تقابل با این ایدئولوژی قرار بگیرد. و خواهان حفظ فرهنگ، زبان و هویت تاریخی و برابری حقوقی خودشون باشند، غیرە خودی خواندە میشوند و تلاش میکنند با پر رنگ کردن کلید واژەهای اعم از "تجزیەطلب"و "تروریست" مخصوصا دربارەی ملت کورد و بلوچ در اذهان افرادی کە دنبالەروی این ایدئولوژیک رژیم هستند اینطور قلمداد میکنند کە این افراد برای تمامیت ارضی خطرناک هستند و باید کنترل یا سرکوب شوند و یک مسئلەی دیگر مخصوصا در بلوچستان این است کە رژیم بابت همین مسئلەی ایدئولوژیک بودنش همیشە مردم بلوچ را از دسترسی بە ابتدایی ترین امکانات زندگشون محروم نگە داشتە است و یکی از دلایلی کە میخواهد این مسئلە را توجیە کند همین است یعنی برای اینکە بتوانند سرپوشی بر ناکارآمدی خود در برابر آن تبعیض سیستماتیکی کە علیە مردم بلوچستان انجام دادە است میاد و دست بە این سرکوب میزند و آنها را تجزیەطلب و تروریست قلمداد میکند تا اینکە توجیهی برای محروم نگەداشتن این مردم کە بە شیوەی کاملا سیستماتیک انجام شدە را داشتە باشد.
چرایی تشدید سرکوب مردم بلوچستان بخصوص بعد از جنبش"زن، زندگی، آزادی" چیست؟
حکومت جمهوری اسلامی در طول این ٤٦ سال گذشتە تمام این محرومیت های کە برای مردم بلوچستان رقم زدە و تمام آن سرکوب و فشارهای کە بر بلوچستان تحمیل کردە را در یک سکوت کاملا خبری انجام دادە است. یعنی بدون اینکە حتی نە تنها در داخل ایران بلکە هیچکدام از رسانەهای خارج از ایران هم آنرا پوشش ندادند و اذهان عمومی را نیز همیشە براساس همان تعریفهای کە از مردم بلوچستان کردەاند مشغول نگە داشتەاند تا از نزدیک شدن بە بلوچستان خودداری کنند برای اینکە بەراحتی بتوانند بە سرکوبشان در این دیار ادامە دهند. یعنی تمام این سالها سعی کردە بودند سرکوب را در بلوچستان سانسور کنند تا مبادا صدای این ملت ستمدیدە بە گوش جهانیان برسد و از طریق میدیا و یا از هر طریقی کە بهش دسترسی داشتند در تلاش بودەاند تا یک تصویر نادرستی از مردم بلوچستان در میدیا، سریال ها، فیلمهای سینمای کە در آن مردمان بلوچ را در یک قالب کاملا ساختە و فریبکارانە بە عنوان تروریست و قاچاخچی با پوشش بلوچی تبلیغ و بین مردم ترویج میدادند تا از طریق این روش فریبکارانە اذهان عمومی را نسبت بە مردم بلوچستان مغشوش نگە دارند. اما در واقع میتوانیم بگویم کە جنبش "زن، زندگی، آزادی" یکی از بزرگترین اهرم های قدرت شکست سانسور این حکومت بود. بطوریکە یکی از دستاوردهای مهمی کە این جنبش بە همراە داشت نزدیکی و نزدیک شدن تمام مللهای ساکن ایران بود مللی کە در تمام این سالها بە صورت سیستماتیک بە حاشیە راندە شدە بودند و جمعەی خونین زاهدان کە همزمان بود با جنبش"زن، زندگی، آزادی" کە بخاطر تجاوز بە یک دختر بلوچ توسط فرماندار انتظامی چابهار صورت گرفتە بود همزمان کە رسانەها داشتند مسائل جنبش "زن، زندگی، آزادی" را پوشش میدادند. این مسئلەی جمعەی خونین زاهدان را هم کە همزمانی داشت با این مسئلە را نمی توانستند بە قول معروف نادیدە بگیرند و در همین راستا پوشش دادە شد. در ابتدا رژیم این جنایات جمعەی خونین را رقم زد ما باورمون بر این هست بخاطر این بود کە می خواست انگار یک زهر چشمی از شهرهای دیگر ایران بگیرد کە مثلا اگر شما بە مبارزەتون ادامە دهید همچین سرکوبی در انتظار شماست و چە کسی بهتر برای زهرچشمی گرفتن از مردم بلوچستان کە هیچکس بهشون توجە نمی کرد و در تمام این سالها آنها تصویر نادرستی بە مرکز در مورد مردم بلوچستان مخابرە کردە بودند ولی تمام این افکار و نقشهای کە کشیدە بودند نقشە بر آب شد و دیگە مثل قبل کسی این کلید واژە هارو باور نمیکرد کسی این تعریفهای رژیم را باور نمیکرد و مخصوصا آن مقاومت مدنی مردم بلوچستان کە رژیم انتظار نداشت بعد از آن سرکوب و جنایات وحشتناک کە رقم زد مردم بصورت مدنی بیان تو خیابان و یک سال و نیم دنیا را متوجە آن مبارزەی مدنی خودشون بکنند و متوجە تمام این سالها سرکوب و محرومیت و فشاری کە جمهوری اسلامی بر آنها وارد کردە بود بکنند. جمهوری اسلامی اتفاقا انتظار داشت کە یهو یک گروەهای مسلحی کە همیشە ازشون نام میبردە و میترسە و بە بهانەی آنها مردم را سرکوب کردە بیان وسط و درگیریها را افزایش بدە و بگە کە اینجا گروەهای تروریستی است ولی این اتفاق تو بلوچستان نیفتاد و یک سال ونیم مردم هر جمعە میومدن بیرون و فقط با همان شعارهای کە مثل جاهای دیگەی کە در ایران سر میدادند می آمدند و دادخواە خون شهدا و زخمی ها بودند حتی وقتی کە بعد از یک ماە جمهوری اسلامی جمعەی خونینی در خاش رقم زد باز هم مردم بە مبارزەی مدنی خود ادامە دادند و این باعث شد کە مردم دنیا برای اولین بار نگاهشون بە سمت مردم بلوچستان باشد و متوجە شوند کە رژیم چە جنایاتی در آنجا انجام دادە است. و این همان چیزی بود کە رژیم ازش هراس داشت و نمی خواست اتفاق بیفتد اما در نهایت اتفاق افتاد و بعد رژیم در تلافی این مسئلەی مقاومت مدنی در بلوچستان سرکوب، اعدام، کشتار هر روز سوختبرها را بیشتر کرد و بعد وضعیت بی شناسنامەهای بلوچستان بدتر از قبل شد، حتی اخراج کردن مردم بومی از بلوچستان و... خیلی اتفاقات دیگر کە هر روزە ما شاهد آن هستیم و اینا فقط بخاطر همون مقاومت مدنی مردم بلوچستان بود.
بە نظر شما ملتهای تحت ستم در ایران، بخصوص کورد و بلوچ چگونە میتوانند در این شرایط بحرانی و حساس کشور گامی موثر در راستای نزدیک شدن بە حقوق خود بردارند؟
همەی ملیتهای ساکن ایران سرنوشتشون بهم گرە خوردە است یعنی هیچکدام از ملیتهای ساکن ایران حتی ملت فارس نمی توانند در تحقق حقوق انسانی خودشون موفق عمل کنند مگر اینکە با مللهای دیگر این دیار همبستگی و همکاری داشتە باشند. تا بتوانند در برابر تغییرات سیاسی پیش رو در آیندە یک ساختار حکومتی بر سر کار بیاورند کە حق و حقوق انسانی و تاریخی خودشون را بە شکلی درست و بر مبنای موازین بین اللملی اعم از منشورهای بین اللملی و سازمان ملل و کنوانسیونها و ... تنظیم و تامین کند. و همچنین همبستگی در بین ملیتها و اقشار مختلف جامعەی ایران، قطعا یکی از مولفەهای اصلی پیروزی بر این رژیم تمامیتخواە است کە خوشبختانە میتوان گفت کە امروزە ملیتهای داخل این جغرافیا درک و شناخت درستی از رژیم و سیاستهای تفرقە افکنانەش پیدا کردەاند. لازم بە ذکر است کە اگر این همبستگی و همکاری بین ملیتهای تحت ستم شکل بگیرد نتیجتا میتواند گامی موثر در راە رسیدن و نزدیک شدن بە مطالبات ما آزادیخواهان باشد. چون در واقع ملیتهای ساکن ایران با هم مشکلی ندارند و در اصل این حاکمان هستند کە عامل اصلی اختلافات بین مردم و ملیتهای مختلف ایران هستند تا مبادا این همبستگی و اتحاد بین ملیتها شکل بگیرد و رژیم را بە لبەی پرتگاە نزدیکتر کند و در این راستا مسئلەی دیگری کە مهم است این کە جریانات سیاسی خارج از کشور بتوانند یک صدا این همبستگی را ایجاد کنند. و در برابر اختلافاتی کە رژیم نقش موثری در شکل‌گیری آنها دارد هوشمندانە عمل کنند. بطوریکە رهبران جریانات سیاسی باید بسیار تیزبین و آیندەنگر باشند و نیرویی خودشون را دقیقا باید روی همین مسائل ویژە بزارند همان مسائل ویژەی کە دولتها و این حاکمان تمامیتخواە تلاش میکنند از طریق آن اختلافات بین میلتهای ساکن در ایران بە وجود بیاورند پس میتوان گفت کە این همبستگی راە سازندە و موثری است کە جریانات سیاسی می توانند در تحقق آن نقش اساسی ایفا کنند کە در نهایت راە را برای رسیدن بە هدف مشترک کە همان آزادی و عدالت و احقاق حق ملیتهای تحت ستم است را هموار کند.
تحلیل شما از وضعیت سیاسی و مبارزاتی کنونی بلوچستان بخصوص بعد از "انقلاب ژینا" چیست؟
جنبش"زن، زندگی، آزادی" یا انقلاب "ژینا" کە بە نظر من یک انقلاب بود و تاثیر بسیار زیادی بین تمام مردم ایران داشت و جامعەی بلوچستان هم مستثنی از آن نبود هر چند بعد از یک هفتە بعدش جمعەی خونین زاهدان اتفاق افتاد و شکل مبارزات کل مردم زاهدان رو تغییر داد. ما در انقلاب ژینا شاهد این بودیم کە زنان بلوچ کە حتی قبل از جمعەی خونین زاهدان بە خیابان ها آمدند فضای سوشیال میدیا را از آن خودشون کردند با پیج های جدید و با شعار نویسی روی دیوارها وارد میدان شدند و خواستەهای خودشون را بە اشکال مختلف بیان کردند. بطوریکە این بیانیەهای را کە صادر می کردند باعث شد کە روحانیون مذهبی را مجبور کنند کە تو تریبون های خودشان از حق زنان صحبت کنند و حتی مسئلەی مهم جدایی دین از سیاست را کە ما اصلا قبلش شاهد این مسئلە نبودیم کە بیان شود ولی از زبان روحانیون مذهبی تاثیرگذار کە توی بلوچستان هستند کە قطعا بلوچستان نسبت بە جوامع دیگە کوچکتر و سنتی تر و مذهبی تر است بیان شد و این خیلی مسئلەی مهمی بود و بە نظر من یک انقلاب و یک جهش تاریخی بود کە تاثیر همین جنبش"زن، زندگی، آزادی" یا انقلاب "ژینا" بود و در واقع من فکر میکنم کە این زنان و این جنبش در واقع خیلی چیزها را روشن کرد من همیشە میگم کە جامعەی ما یا کل جامعەی ایران بە قبل و بعد از انقلاب ژینا میتوانیم تقسیم کنیم برای بلوچستان هم همینجوری است یعنی مستثنی از این مسئلە نیست و در زمینەی مسائل سیاسی هم مردم بلوچستان دقیقا با یک سال و نیم مبارزەی مدنی تو خیابان ها نشان دادند کە مردم بلوچستان آ گاهی سیاسی و حتی آمادگی سیاسی برای پذیرش و تحولات کلی کە در ایران قرارە بجود بیاد را دارند. در این دو سال شهدای بسیاری در این راە کشتە شدن و خونشون ریختە شد ولی دنیا چشمشون بە مسائل مردم بلوچستان روشن شد و این باعث شد آن مسئلەی دادخواهی و مطالبەگری حتی بە نظر من بعد از انقلاب ژینا بصورت خیلی مشخص تر در بین مردم بلوچستان دیدە شد. و این یک مسئلەی خیلی ارزشمندە و باید گفت کە مسائلی کە تو کل ایران مطرح میشود با مسائل بلوچستان بسیار متفاوت است چراکە مردم در بلوچستان ما برای زندە ماندن می جنگند. یعنی برای نیازهای اولیەی خودشون کە حتی میتوان گفت کە شرایطشون با کوردستان نیز متفاوت است چون ما برای زندە ماندن می جنگیم ولی بازهم در کنار آن هم می بینیم کە روشنفکران، قشر زنان و کنشگران مدنی کنار آن خواستەهای خودشون را نیز مطرح میکنند.
ما بعنوان مخالفان رژیم در سنگرهای متفاوت و دارای طیفهای وسیع سیاسی و فکری متنوع، با چە روشی میتوانیم توجەی جامعەی جهانی و اتحادیەی اروپا را بە مسئلەی ملیتهای تحت ستم ایران معطوف کنیم؟
وجود طیفهای وسیعی سیاسی از ملیتهای تحت ستم در ایران کە در خارج از ایران و بخشی در کشورهای اروپایی هستند و وجودشون مخصوصا بعد از انقلاب ژینا خیلی قابل لمس بود و حضور جریانات سیاسی جامعەی متنوع ایران خیلی مهم و اساسی است برای اینکە بتوانند آن جنایتی کە جمهوری اسلامی نسبت بە ملیتهای تحت ستم تو ایران انجام میدە را انعکاس دهند و صدای دادخواهی آنها باشند. و این بستگی بە تشکلهای سیاسی خارج از ایران و آن شخصیتهای کە در واقع متعلق بە این ملیتهای تحت ستم در ایران و ساکن کشور اروپایی هستند دارد. تشکلهای اعم از کورد، بلوچ، تورک، عرب، ترکمن و همەی کسانی کە اینجا هستند یک نوع همبستگی و هماهنگی را در عمل نشان بدهند کە با آن بتوانند پیام رسایی برای مردم خودشون باشند و اینکە چگونە میتوان آنرا مطرح کنند و این همبستگی را بجود بیاورند؟ میتوان گفت کە یک اپوزیسیون پیشرو و مترقی در واقع نقشش اینجا بسیار حیاتی هست و همینطوری کە من در سوال قبلی بهش اشارە کردم ما آن هماهنگی را بین مردم داخل ایران می بینیم و خیلی مهم است کە آن هماهنگی در خارج از ایران نیز صورت بگیرید یعنی وقتی کە مردم کف خیابان دادخواە و مطالبەگر هستند. ما اینجا باید بتوانیم اختلاف نظرهای سیاسیمون را برای یک یکبار هم کە شدە برای هدفی مشترک برای هدفی بزرگتر، یک جایی کنار بگذاریم و با وجود احزاب و جریانات سیاسی متفاوت در یک تشکل از همەی احزاب همەی ملیتها با همدیگر و کنار هم گرد هم بیان تا بتوانند این اتحاد و همبستگی و هماهنگی را بە جامعەی جهانی نشان دهند. ولی متاسفانە چیزی کە همیشە از اپوزیسیون خارج از ایران می بینیم فقط اختلاف نظر هست و همش متاسفانە تفرقە افکنی بین همدیگر.
بە نظر شما چە کسانی یا کدامیک از طیفهای سیاسی سدی در برابر جنبش حق طلبانەی ملتهای تحت ستم در ایران هستند؟ و ملتهای تحت ستم چگونە میتوانند از آن گذار کنند؟
همان کسانی کە تفکر و ایدئولوژی تمامیت‌خواهی دارند و میخواهند تمام ایران را بە یک ملت، زبان، فرهنگ و... تبدیل کنند و در واقع همین بخش افراطی کە هم داخل ایران و خارج از ایران هستند مخالف آن بخشهای پیشرو و مترقی هستند کە نزدیک شدن آنها بە همدیگر سد راە این همبستگی و اتحاد خواهد بود. و همان طوری کە قبلا بهش اشارە کردم اقدام یک اقدام مشترک عملی از سوی فعالین این ملل سیاسی بسیار مهم و تاثیر گذار خواهد بود, زیرا از طرفی راه را برای از بین بردن این تفکرات تمامیت‌خواهانە و نزدیکتر کردن ملل تحت ستم ایران ایجاد میکند و از سوی دیگر گامی جهت نزدیک شدن بە همان هدف مشترک یعنی آزادی ملل تحت ستم خواهد بود.
حجت کلاشی، مشاور و تئوریسن اصلی فرقە پهلوی طی یک سخنرانی اظهار داشتە کە برای کنترل بلوچستان باید بافت جمعیتی سواحل بلوچستان تغییر کند. بە نظر شما اهدافشون چیست؟ و موضع فعالان بلوچ در این مورد بخصوص خانم فریبا بلوچ بعنوان چهرەی سرشناس بلوچستان در این بارە چە خواهد بود؟
در مورد جواب این سوال من فکر میکنم کە یک فعال سیاسی یا یک تحلیلگر سیاسی بهتر میتواند جوابگو باشد زیرا من یک فعال حقوق بشر هستم ولی بعنوان یک فعال حقوق بشر بلوچ فکر میکنم کە این تفکر آقای کلاشی دقیقا دنبالەرو همان تفکر تمامیت خواهانەی جمهوری اسلامی است کە امروزە مردم در بلوچستان درگیرش هستند. همان تفکری کە ما امروزە برایش مبارزە میکنیم. در حال حاضر رژیم تمامیتخواە جمهوری اسلامی با همین طرح بە نام طرح "توسعەی سواحل مکران" کە از نظر مردم بلوچستان و فعالین مدنی بلوچ و باور ما بر این است کە این طرح توسعەی سواحل مکران نیست بلکە طرح "تقسیم بلوچستان" است، چراکە حاکمان جمهوری اسلامی در چابهاری کە قطب اقتصادی منطقە است مردم بلوچ را از خانە و کاشانەی خودشون آوارە میکنند. و در این راستا قراردادهای با کشورهای خارجی مثل چین بە امضا رساندەاند و در پی اجرایی این قرارداد خانەهای مردم بلوچ را بر سرشون خراب میکنند و بدنبال شهرک سازی در این مناطق هستند تا زمینەی لازم جهت اسکان چندین میلیون نیروی غیرە بومی را فراهم کردە باشند. یعنی در واقع می خواهند بافت سنتی و جمعیتی مردم بلوچستان را تغییر دهند و مردم را از سرزمین مادریشان بکوچانند. و میتوان گفت کە تلاشها بر این است کە فرهنگ فارس، مذهب فارس را در این منطقە گسترش دهند یعنی دقیقا صحبتهای ایشان دنبالەرو همان تفکر رژیم جمهوری اسلامی است یعنی ما هیچ تفاوتی در آنها نمی بینیم. لازم بە ذکر است کە ما در دوران زمامداری پهلوی هم شاهد اجرایی همین سیاستهای ژینوساید و آسمیلاسیون بودەایم کە مردم بلوچستان را بە بهانەی توسعەی بلوچستان بە استانها و شهرهای دیگر کوچاندند و ناگفتە نماند همان جایی کە این مردم بلوچستان آنجا مستقر شدند وضعیتشون حتی از مردم داخل بلوچستان نیز خیلی بدتر است و ما نمی خواهیم این اتفاق دوبارە تو بلوچستان بیفتد ما داریم با جمهوری اسلامی مبارزە میکینم کە این طرح تقسیم بلوچستان انجام نشود تا مردم بلوچ از سرزمینشون کوچاندە نشوند و حاکمان باید بدانند کە نمی توانند همە را همرنگ کنند و باید قبول کنند کە جامعەی متکثر ایران اعم از ملیت و زبان و فرهنگهای متفاوت با همان رنگارنگی کە دارند زیبا هستند.
خانم فریبا ممنون از اینکە برای این مصاحبە وقت گذاشتید
خواهش میکنم.
