اعدام؛ از مجازات جنایتکاران تا ابزاری برای سرکوب آزادی‌خواهان
دیاکو شفیعی
اعدام یکی از شدیدترین مجازات‌هایی است که در تاریخ حقوق بشر همواره مورد بحث و مناقشه قرار داشته است. در ذات خود، این مجازات نقض جدی‌ترین و بنیادی‌ترین حق انسان‌ها، یعنی حق به زندگی، محسوب می‌شود. با این حال، در برخی از نظام‌های سیاسی، اعدام به‌عنوان ابزاری برای اجرای عدالت یا حفظ قدرت به کار می‌رود. این در حالی است که در عمل، تفاوت‌های اساسی میان اعدام مجرمانی که به دلیل ارتکاب جرم‌های جدی مانند قتل یا قاچاق مواد مخدر به مرگ محکوم می‌شوند و اعدام افرادی که تنها به‌خاطر فعالیت‌های سیاسی یا دفاع از حقوق بشر هدف قرار می‌گیرند، وجود دارد.
در مواردی که فرد به دلیل ارتکاب جنایت‌های خطرناک نظیر قتل یا قاچاق مواد مخدر اعدام می‌شود، حکومت‌ها به‌طور معمول ادعا می‌کنند که هدف از این مجازات، حفظ امنیت عمومی و جلوگیری از وقوع جرم‌های مشابه است. این دیدگاه ممکن است در برخی از نظام‌های قانونی پذیرفته شده باشد، اما از منظر حقوق بشر همچنان قابل‌چالش است. به‌ویژه اینکه بسیاری از کارشناسان حقوق بشر بر این باورند که اعدام، حتی در برابر جنایات سنگین، نمی‌تواند یک راه‌حل انسانی باشد. احتمال اشتباهات قضائی، که می‌تواند منجر به اعدام فرد بی‌گناه شود، همواره وجود دارد.
در مقابل، زمانی که اعدام به‌عنوان مجازات برای زندانیان سیاسی یا افرادی که صرفا به دلیل افکار آزادی‌خواهانه خود در زندان هستند، اجرا می‌شود، این اقدام نه‌تنها غیرانسانی است، بلکه به‌وضوح یک ابزار سرکوب برای تقویت دیکتاتوری و خاموش کردن صدای اعتراض است. زندانیان سیاسی که به‌دلیل مخالفت با سیاست‌های حاکم یا مبارزه برای حقوق بشر زندانی می‌شوند، اغلب در شرایطی قرار دارند که نه‌تنها از جنایتی متهم نشده‌اند بلکه تنها به‌خاطر جرات ایستادن در برابر ظلم و فساد، مورد انتقام‌گیری قرار می‌گیرند.
در نظام‌های استبدادی، اعدام‌های سیاسی بیشتر از اینکه به‌عنوان یک مجازات قانونی تلقی شوند، به ابزاری برای ایجاد ترس و وحشت در جامعه تبدیل می‌شوند. حکام مستبد با تهدید به مرگ سعی در سرکوب هرگونه اعتراض و مخالفت دارند، غافل از آنکه اندیشه‌های آزادی‌خواهانه هرگز با مرگ جسم نابود نمی‌شوند. تاریخ نشان داده است که خون آزادی‌خواهان نه‌تنها جنبش‌های مردمی را تضعیف نمی‌کند، بلکه آنها را تقویت کرده و الهام‌بخش نسل‌های آینده خواهد بود.
اعدام زندانیان سیاسی و آزادی‌خواهان کورد در ایران، یکی از بارزترین نمونه‌های نقض حقوق بشر است. باوجود سرکوب‌ها و اعدام‌های گسترده در دوران رژیم‌های دیکتاتوری پهلوی و جمهوری اسلامی، مردم کوردستان همچنان به مبارزات خود برای آزادی و تحقق حقوق بشر ادامه می‌دهند. ملت کورد، با وجود تمامی فشارها و سرکوب‌ها، به مبارزات سیاسی و آزادی‌خواهانه خود پایبند است و همچنان در مسیر رسیدن به سرزمینی آزاد بر اساس عدالت اجتماعی و حقوق انسانی قدم می‌گذارد.
این واقعیت تلخ به‌وضوح نشان می‌دهد که اعدام‌ها در رژیم‌های استبدادی تنها ابزاری برای تحکیم قدرت و سرکوب مخالفان هستند. زندانیان سیاسی و آزادی‌خواهان کورد که تنها به‌دلیل ایستادگی در برابر ظلم و فساد به مرگ محکوم می‌شوند، نماد مقاومت و پایداری در برابر دیکتاتوری‌اند.
جامعه جهانی و نهادهای حقوق بشری باید به‌طور قاطعانه علیه چنین اعدام‌هایی واکنش نشان دهند. این اقدامات نه‌تنها جنایت علیه انسانیت هستند، بلکه تهدیدی جدی برای حقوق بشر در سطح جهانی محسوب می‌شوند.
در نهایت، اعدام، چه برای جنایتکاران و چه برای زندانیان سیاسی، نمی‌تواند راه‌حلی برای مشکلات اجتماعی باشد. این مجازات باید از تمامی نظام‌های حقوقی حذف شود و جامعه جهانی باید تلاش کند تا با سرکوب اعدام‌های سیاسی و حمایت از حقوق بشر، دنیای بهتری بسازد. مبارزه علیه اعدام، به‌ویژه اعدام‌های سیاسی، یک وظیفه اخلاقی است که بر دوش تمام انسان‌های آزادی‌خواه و مدافع حقوق بشر قرار دارد.
