چالشهای جدید در روابط ترکیه و اسرائیل: بررسی ابعاد استراتژیک و سیاسی
اورارتو دلشین
در چند سال اخیر، روابط ترکیه و اسرائیل دچار پیچیدگیهای زیادی شده است. این تنشها که ریشه در مسائل سیاسی، امنیتی و منطقه‌ای دارند، حالا به یکی از موضوعات داغ رسانه‌ها تبدیل شده‌اند. هرچند که در ابتدا این بحرانها به‌طور مستقیم در کانون توجهات قرار نداشتند، اما هم‌اکنون شاهد آن هستیم که در رسانه‌ها و محافل سیاسی اسرائیل، به‌ویژه در ارتباط با حمایت ترکیه از گروه‌های اسلام‌گرا و جهادی، این تنشها به‌طور فزاینده‌ای مطرح شده است.
اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در تلاش است تا با استفاده از اهرم‌های مختلف، از جمله سیاستهای تهاجمی در سوریه و حمایت از گروه‌های اسلام‌گرای افراطی، نقشی کلیدی در معادلات منطقه‌ای ایفا کند. در این راستا، حمایتهای نظامی و اطلاعاتی ترکیه از گروه‌هایی همچون ارتش آزادی بخش در سوریه، به‌ویژه در مواجهه با روژآوای کوردستان، نشان‌دهنده تلاشهای اردوغان برای تقویت نفوذ خود در منطقه است. هدف اصلی ترکیه از این اقدامات، نه تنها تقویت نفوذ در سوریه، بلکه ایجاد زمینه‌هایی برای درگیری با روژآوای کوردستان است، که این امر به‌طور مستقیم با منافع اسرائیل در تضاد است.
سقوط حکومت بشار اسد و تغییرات استراتژیک در سوریه
در همین حال، تحولات سوریه نیز نقش زیادی در تغییر دینامیکهای منطقه‌ای ایفا کرده است. سقوط حکومت بشار اسد و ظهور گروه‌های تندرو اسلام‌گرا نظیر هیئت تحریر الشام، که حاکمان جدید این کشور هستند باعث شده که ترکیه به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در این تحولات ظاهر شود. این گروه‌ها، که از حمایتهای نظامی و اطلاعاتی ترکیه برخوردارند، در حقیقت به تهدیدی برای منافع اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه‌ای تبدیل شده‌اند. اسرائیل با نگاهی خاص به تهدیدات ناشی از این گروه‌ها، نگرانیهایی جدی دارد و به‌ویژه از حمایت ترکیه از این گروه‌ها، به‌عنوان عامل بی‌ثباتی در منطقه، شدیداً انتقاد می‌کند.
تنشهای داخلی ترکیه و چالشهای اقتصادی
در داخل ترکیه، مسائل اقتصادی و اجتماعی به‌ویژه تورم و افزایش بیکاری، به یکی از چالشهای اصلی دولت اردوغان تبدیل شده است. مشکلاتی نظیر بالا رفتن قیمتها و کاهش قدرت خرید مردم، نارضایتیهای زیادی را در پی داشته است. به‌ویژه در زمینه ملت کورد، ترکیه همچنان با سیاستهای سرکوبگرانه‌ای مواجه است که در نتیجه آن، اردوغان به‌طور مداوم در تلاش است تا مشکلات داخلی را با سرکوب مخالفان، به‌ویژه کوردها، مدیریت کند. این وضعیت نشان‌دهنده تضعیف حزب عدالت و توسعه و فشارهای بیشتر بر اردوغان است که در صورت ادامه این روند، ممکن است به بحرانهای داخلی جدی تری منجر شود.
بحران امنیتی و نظامی در روابط اسرائیل و ترکیه
در سطح بین‌المللی، روابط اسرائیل و ترکیه در حال تبدیل شدن به یک بحران استراتژیک جدی است. حمایتهای بی‌حد و حصر ترکیه از گروه‌های تندرو اسلامی و سرکوب مخالفان داخلی، به‌ویژه کوردها، موجب بروز تنشهایی در روابط دیپلماتیک این دو کشور شده است. اسرائیل، با توجه به تجربه‌های قبلی خود، هرگونه تهدید از سوی گروه‌های اسلام‌گرا را با جدیت دنبال می‌کند. علاوه بر این، اسرائیل در برابر تهدیدات ناشی از ترکیه نیز با دقت خاصی واکنش نشان می‌دهد. در حالی که اسرائیل با بهره‌گیری از تواناییهای نظامی خود از جمله فناوری پیشرفته و تجهیزات دفاعی، قادر به مهار تهدیدات است، این کشور همچنان به‌دنبال حفظ آرامش در منطقه و جلوگیری از درگیریهای جدید است. با این وجود، اسرائیل به‌ویژه در زمینه حمایت ترکیه از گروه‌های تندرو اسلامی، موضع سختی اتخاذ کرده و نمی‌تواند از این تهدیدات چشم‌پوشی کند.
نتیجه‌گیری: چشم‌انداز بحران و احتمال تشدید تنشها
در مجموع، روابط ترکیه و اسرائیل وارد یک مرحله حساس و پیچیده شده است. ترکیه با حمایت از گروه‌های افراطی و نقشه‌هایی در سوریه، تهدیداتی جدی برای اسرائیل ایجاد کرده است. در این میان، مسائل داخلی ترکیه و چالشهای اقتصادی و اجتماعی می‌تواند به ناآرا‌میهای بیشتری در این کشور منجر شود. در حالی که اسرائیل با قدرت نظامی خود همچنان قادر به حفظ امنیت خود است، ولی تنشهای موجود می‌تواند به یک بحران تمام‌عیار تبدیل شود.
در نهایت، با توجه به تغییرات سریع در سیاستهای منطقه‌ای و داخلی هر دو کشور، لازم است که سیاستمداران و رهبران این کشورها به‌دنبال راه‌حلهای دیپلماتیک و گفت‌وگو برای کاهش تنشها باشند. در غیر این صورت، منطقه خاورمیانه ممکن است شاهد بحرانهای جدیدی باشد که نه تنها بر ترکیه و اسرائیل، بلکه بر امنیت و ثبات منطقه تأثیرگذار خواهد بود.
