میراث گرانبهای پیشوا
رضا دانشجو
تاریخ هر ملتی پر از لحظاتی است که مسیر حرکت آن ملت را تغییر داده و هویت آن را بازتعریف کرده است. برای ملت کورد، یکی از مهم‌ترین این لحظات، تأسیس جمهوری کوردستان در سال ۱۹۴۶ به رهبری پیشوا قاضی محمد بود. این جمهوری، نه‌تنها یک تلاش برای خودمختاری سیاسی، بلکه حرکتی بنیادین برای عبور از نظام عشایری و قبیله‌ای به سوی یک جامعه مدرن و ملی‌گرا بود.
هرچند عمر این جمهوری کوتاه بود، اما میراث آن در جنبش های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کوردها همچنان ادامه دارد. ردپای این حرکت عظیم را در همه حرکات آزادی خواه و عدالت خواه کوردها بویژه در شرق می تواند دید از جمله این تاثیرات را می‌توان در انقلاب “ زن، زندگی، آزادی” و همچنین در برگزاری باشکوه مراسم نوروز مشاهده کرد. در ادامه به بررسی تأثیرات جمهوری کوردستان بر هویت بخشی به حرکت آزادی خواهی کورد، مبارزات زنان، و نقش آن در شکل‌گیری حرکت های فرهنگی سیاسی اجتماعی می پردازیم؛
گسست ساختار عشایری و قبیله ای، آغاز ناسیونالیسم مدرن
تا پیش از تأسیس جمهوری کردستان، جامعه کوردستان همچنان تحت نفوذ شدید ساختارهای عشایری و قبیله ای بود. این ساختارها علاوه بر تأمین همبستگی درونی، مانعی در مسیر شکل‌گیری یک دولت مدرن و مردم سالار محسوب می‌شدند. قاضی محمد، با تشکیل جمهوری کوردستان، کوشید ناسیونالیسم کوردی را از بند روابط قبیله ای رها کرده و آن را به یک جنبش سیاسی اجتماعی مدرن تبدیل کند.
جمهوری کوردستان، برخلاف بسیاری از حرکت‌های پیشین کوردها که وابسته به رهبران عشایری بود، بر پایه حزب و سازماندهی مدرن بنا شد. قاضی محمد با تأسیس حزب دمکرات کوردستان ، برای اولین بار حرکتی فراتر از وابستگی‌های عشیره‌ای را بنیان نهاد و الگویی برای سایر احزاب کورد در سراسر خاورمیانه شد.
گام های مدرن سازی ، انتشار روزنامه، سازماندهی زنان و آگاهی اجتماعی
یکی از مهم‌ترین اقدامات جمهوری کوردستان، انتشار روزنامه “ کوردستان “بود. این نشریه، در جامعه‌ای که اکثریت مردم آن بی‌سواد بودند، نقش مهمی در آگاهی‌بخشی و نوسازی فرهنگی داشت. از طریق این روزنامه، مفاهیمی همچون عدالت اجتماعی، حقوق مردم کورد و اهمیت آموزش ترویج شد.
اما شاید یکی از پیشروترین اقدامات جمهوری کردستان، تشکیل سازمان زنان بود. قاضی محمد، برخلاف سنت مردسالارانه رایج، بر این باور بود که هیچ جامعه ای بدون حضور زنان در عرصه های اجتماعی و سیاسی ، به پیشرفت واقعی نخواهد رسید. بنابراین، او زمینه را برای مشارکت زنان در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی فراهم کرد.
این نگاه مترقی به نقش زنان در جامعه، در سال‌های بعد به یکی از پایه‌های اصلی جنبش‌های کردستان تبدیل شد.
انقلاب ژینا
شعار “ زن،زندگی ،آزادی” که در سال‌های اخیر به نماد مبارزه زنان علیه سرکوب و تبعیض تبدیل شده است، به‌نوعی ادامه همان تفکر عدالت‌خواهانه‌ای است که قاضی محمد در دهه ۴۰ میلادی بنیاد نهاد. حرکت عظیمی که پس از قتل ژینا توسط عوامل جمهوری اسلامی صورت گرفت با تاکید بر سه مساله بسیار مهم نشانگر تداوم راه پیشوا است.
شعار مترقی” زن، زندگی، آزادی” و نقش برجسته زنان در مقاومت و مبارزه برای حقوقشان نشان دهنده بیداری جامعه زنان و حضور گسترده آنها در مسیر رسیدن به آزادی است.
تاکید بر حق تعیین سرنوشت به عنوان یک حق محفوظ انسانی نشان دهنده آگاهی مردم کورد در مبارزه با حکومت های اشغالگر سرکوبگر است.
مبارزه مدنی، سازمان دهی و آگاهی بخشی را می توان بخش سوم این سه گانه مهم در انقلاب ژینا دانست.
در واقع انقلاب ژینا نسخه ای به روز شده از میراث پیشوا و جمهوری کوردستان در مسیر رسیدن به آرمان کوردستان است.
نوروز،نماد مقاومت و همبستگی
نوروز همیشه برای کوردها فراتر از یک جشن سنتی بوده و به نمادی از مقاومت، هویت ملی و وحدت تبدیل شده است. آنچه در نوروز امسال اتفاق افتاد مانیفست آزادی خواهی مردم کورد به گستره جغرافیایی از ماکو تا ایلام بود. حضور گسترده زنان در این مراسم بار دیگر نشان داد که جامعه کوردستان تا چه اندازه توانسته است این نقش مهم و حیاتی را پر رنگ کند. در کنار آن پوشیدن لباس کوردی و تاکید بر لباس رزم پیشمرگان به عنوان نماد مبارزه با ظلم جلوه های شگفت آوری از نوروز امسال بود. برگزاری باشکوه این مراسم بویژه در ایلام و کرماشان که سالهاست تحت شدیدترین نوع آسمیلاسیون جمهوری اسلامی و البته قبل تر رژیم پهلوی بوده اند بیانگر بیداری قابل توجه جامعه کوردستان است .نظم و اتحاد مثال زدنی در برگزاری این مراسم که با کمترین و کارشکنی و اذیت و آزار نیروهای حکومتی بیانگر این واقعیت است که ساختاریافتگی جامعه امروز کوردستان در حد بسیار بالایی است.
پیشوا و میراث گرانبهای او سالها پس از آسمانی شدنش بزرگترین سرمایه مردم کورد در مسیر رسیدن به آرمان کوردستان است. صحنه هایی که نسل جدید کورد چه در جریان انقلاب ژینا چه در مراسم نوروز امسال آفریدند بی گمان نشان دهنده عمق آگاهی و شعور این نسل در مبارزه با اشغالگران کوردستان است. نسلی بیدار و رو به جلو، نترس و بی باک از صاحبان قدرت و زورداران. مطمئنا روح پیشوای بزرگ در آرامش است او به جامع ای که بنیاد نهاده و این جوانان برومند می بالد. جامعه که آگاه هست و جز رسیدن به هدف به چیز دیگری فکر نمی کند.
