هژار کرماشانی
بیست‌وپنجم مرداد ۱۳۲۴ خورشیدی (۱۶ اوت ۱۹۴۵ میلادی)، روزی ماندگار در حافظه ملت کورد است. در این روز، جمعی از روشنفکران و مبارزان کورد، با ایمان به ضرورت سازمان‌یافتگی و دفاع از حقوق ملی، حزب دمکرات کوردستان ایران را بنیان نهادند. آنان می‌خواستند صدای ملت کورد در ایران باشند؛ ملتی که سال‌ها زیر فشار تبعیض و بی‌عدالتی، از حقوق سیاسی، فرهنگی و زبانی محروم شده بود.
تنها چند ماه پس از تأسیس، حزب دمکرات جمهوری کوردستان در شهرمهاباد را بنیان گذاشت؛ نخستین تجربه حاکمیت ملی کوردها در تاریخ معاصر. هرچند این جمهوری کمتر از یک سال دوام آورد و با حمله نظامی دولت مرکزی سقوط کرد، اما میراث آن، آگاهی سیاسی و اعتمادبه‌نفس ملی بود که تا امروز زنده مانده است.
در دهه‌های بعد، حزب دمکرات کوردستان ایران بارها با سرکوب و فشار حکومت‌های وقت روبه‌رو شد. رژیم پهلوی با بازداشت، شکنجه و اعدام اعضا و هواداران حزب، می‌کوشید این جریان را خاموش کند، اما حزب با فعالیت مخفی و ارتباط عمیق با مردم به حیات خود ادامه داد.
پس از انقلاب ۱۳۵۷، حزب بار دیگر به‌طور علنی در کوردستان ایران فعال شد و خواهان تحقق حقوق ملت کورد در چارچوب ایرانی دموکراتیک و حاکمیت غیرمتمرکز در این کشور شد. پاسخ جمهوری اسلامی اما، سرکوب نظامی گسترده و خونین بود. هزاران تن از پیشمرگه‌ها و غیرنظامیان قربانی این سیاست شدند. در کنار نبردهای مسلحانه، رژیم ترورهای هدفمند علیه رهبران حزب را آغاز کرد. قتل دکتر عبدالرحمان قاسملو، دبیرکل وقت حزب، در وین (۱۳۶۸) و دکتر صادق شرفکندی و یارانش در ماجرای میکونوس برلین (۱۳۷۱)، تنها نمونه‌هایی از تلاش‌های جمهوری اسلامی برای حذف فیزیکی این جریان هستند.
بمباران مقرهای حزب در اقلیم کوردستان عراق، حملات پهپادی، عملیات نفوذ و حتی تهدید خانواده‌های اعضا، بخشی از سیاست مستمر رژیم برای تضعیف حزب بوده است. با این حال، حزب دمکرات کوردستان ایران نه تنها باقی مانده، بلکه همچنان یکی از اصلی‌ترین و تأثیرگذارترین احزاب سیاسی ایران و کوردستان است.
راز ماندگاری این حزب در ریشه‌های عمیق مردمی آن نهفته است. حزب از دل توده مردم برخاسته و در سخت‌ترین شرایط، پشتوانه‌اش حمایت مردم کوردستان از کارگران، روشنفکران و جوانان و همەی اقشار جامعە بوده است. این پیوند ناگسستنی، مانع از آن شده که حتی شدیدترین فشارها نیز بتوانند آن را تسلیم یا ازپای درآورند.
امروز، در هشتادمین سالروز تأسیس، حزب دمکرات کوردستان ایران نه فقط به گذشته پرافتخار خود می‌نگرد، بلکه چشم به آینده دوخته است؛ آینده‌ای که در آن حقوق برابر، آزادی و دموکراسی برای همه ملت‌ها و اقوام ایران محقق شود. این حزب با تجربه هشت دهه مبارزه، همچنان به‌عنوان صدای رسا و ستون استوار جنبش آزادی‌خواهی کوردستان باقی خواهد ماند.
هشتاد سال ایستادگی، گواه آن است که اگر یک حزب از دل مردم برخیزد، هیچ سرکوب و تروری قادر به خاموش کردن آن نخواهد بود.
