بە مناسبت ٧٥مین سالگرد تأسیس حزب دمکرات کوردستان ایران مصاحبەای در خصوص فرهنگ با آقای "حسن صالح زاده" از اعضای اتحادیە صنفی معلمان کوردستان ایران داشتەایم.
مصاحبە: جمال رسول دنخه
صالح زاده: مبارزات ممتد و طولانی در نیل دستیابی به مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و غیره تأثیر مستقیم بر مردم داشته و روح مبارزه در برابر رژیم‌های غاصب و سلطه‌گر را در وجود رنج دیده آنها دمیده است.
صالح زاده: امروزه که کوردستان از نگاه دیگر ملیت‌های ایرانی خواستگاه آزادگی و مقاومت در برابر رژ یم مستبد بازمانده میراث خمینی است، بخش عمده‌ی تأثیرات آن به نفوذ و جایگاه حزب دمکرات در عمق جامعه خویش و خوش‌نامی آن در میان دیگر ملیت‌های ستمدیده ایران مربوط می‌شود.
صالح زاده: رفتار این رژیم نه تنها در داخل ایران مردم را هراسان کرده بلکه به یک تهدید بین‌المللی نیز مبدل گشتەاست. اما با این حال حزب دمکرات به طرق مختلف موفق شده است که توطئه‌های چیده شده را خنثی کرده و پیوند خود با مردم را حفظ نماید.
حزب دمکرات مدت ٧٥سال است مبارزه می‌کند در طی این سال‌ها چه تأثیری بر زندگی مردم کوردستان گذاشتە است؟
معمولاَ در جایی که سخن از زندگی مردم مطرح می‌شود، شاید ذهن وضعیت معیشتی و اقتصادی جامعه مورد نظر را بازتاب دهد، ولی در پاسخ به این سؤال این گونه نیست و باید جوانب بیشتری را در نظر داشت. راهبرد و اثراتی که حزب دمکرات در تاریخ پر فراز و نشیب خود برای مردم کوردستان برجای گذاشته است خیلی گسترده و دارای ابعاد چند گانه است. مبارزات حزب در راستای بهبود و ارتقای سطح زندگی مردم محدود به یک برآیند ویژه نیست، بلکه طیفی از اهداف را در بطن جامعه ی کوردستان نشانه گرفته است. مبارزات ممتد و طولانی در نیل دستیابی به مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و غیره تأثیر مستقیم بر مردم داشته و روح مبارزه در برابر رژیم‌های غاصب و سلطه‌گر را در وجود رنج دیده آنها دمیده است، مقاومت چند وجهی که امروزه در اقصی نقاط میهن در جریان است نتیجه همین تأثیرات دیرینه است. از سوی دیگر در نتیجه‌ی همین مبارزات تاریخی دشوار مردم کورد به رهبری حزب دمکرات است که کوردستان به جامعه ای روشنگر و زنده، حق طلب وعدالت خواه، دارای بینش سیاسی متعالی و روح صلح جویی متنوع، پویا و متحرک در آمده‌است. امروزه که کوردستان از نگاه دیگر ملیت‌های ایرانی خواستگاه آزادگی و مقاومت در برابر رژ یم مستبد بازمانده میراث خمینی است، بخش عمده‌ی تأثیرات آن به نفوذ و جایگاه حزب دمکرات در عمق جامعه خویش و خوش‌نامی آن در میان دیگر ملیت‌های ستمدیده ایران مربوط می‌شود.
این سخن تکرار می‌شود کە حزب دمکرات فرهنگ است و بە فرهنگ در میان مردم بدل شدە است پس هیچگاە کسی نمی‌تواند با آن مبارزە کند؟ نظر شما چیست؟
همانطور که گفتیم مبارزات حزب دمکرات چندگانه بوده و هست که بخش عمده‌ای از آن به مسائل فرهنگی برمی‌گردد. اغلب احزاب متشابه در کوردستان و ایران با دو مشخصه سیاسی و نظامی شناخته می‌شوند و نسبتاً آنها را به عنوان احزاب سیاسی مورد خطاب قرار می‌دهند. با وصف اینکه حزب دمکرات هم از قاعده‌ی سنتی مبرا نیست اما در میدان عمل به این صورت نیست. چرا که حزب دمکرات هم در پیشینه‌ی تاریخی و هم در اساسنامه حزبی خویش بر متنوع بودن رفتار مبارزاتی تأکید ورزیده است. به عنوان مثال در جریان بیش از سه دهه مبارزه با حکومت ستمگر پهلوی و پیدایش فرصت‌های مکرر، حزب دمکرات با زیرکی خاص در حالی که شعر استراتژیک خویش را حفظ کرد، گلاویز تاکتیک‌های متناسب روز می‌شود و در راه رسیدن به آرمان‌های مردم کوردستان به طور مرتب تلاش همه جانبه از خود نشان می‌دهد. بنیان نهادن جمهوری کوردستان، قیام مسلحانه سالهای ٤٦ــ٤٧ و بالاخره بازی قدرتمندانه حزب در فواصل زمانی مختوم به رژیم پهلوی و ظهور حکومت آخوندی که در آن اقشار مختلف جامعه در نیل رسیدن به اهداف دیرینه‌ی ملت خود سازماندهی می‌شدند، بخشی از این ادعاست.
به همین صورت حزب دمکرات در طول مبارزات خویش با حکومت امروزی ایران موقعیت‌های سخت و پیچیده‌ای را تجربه کرده‌است. مبارزات خستگی ناپذیر گره خورده با اقدامات و خیزش‌های مردمی در کوردستان، در موارد مکرری قدرت و اعتبار رژیم سرکوبگر را به چالش کشیده و گاهگاهی آن را به پای میز مذاکره کشانده‌است. امروزه که بهتر از هر زمان دیگری می‌توانیم محتوای فکری ترسناک رژیم آخوندها را دریابیم، می‌بینیم که مبارزه در برابر یک چنین حکومت متحجر دینی که بنیان قدرتش با ریسمان‌های جهل و جنایت و اعدام درهم آمیخته است چندان آسان نیست. رفتار این رژیم نه تنها در داخل ایران مردم را هراسان کرده بلکه به یک تهدید بین‌المللی نیز مبدل گشتەاست. اما با این حال حزب دمکرات به طرق مختلف موفق شده است که توطئه‌های چیده شده را خنثی کرده و پیوند خود با مردم را حفظ نماید. حتی در مواقع مقتضی از پیوند تشکیلاتی قوی برای هدایت سمت و سوی اعتراضات و تحسن‌های سندیکایی و مردمی بهره جسته‌است. در عوض مشاهده می‌کنیم که بنا به شرایط زمان همواره و به صورت مستمرجوانانی از بطن جامعه کوردستان به‌پاخاسته و خود را در صفوف رزمندگان این حزب دیده‌اند.
با وصف شرایط شدید سرکوب و خشونت، مردم کوردستان در شرایط خاص سعی می‌کنند که خود را به نوعی به حزب دمکرات نسبت دهند و از طریق ارسال سیگنال و علائم خاص یکدیگر را بازشناسند. مثلاً زنگ موبایل‌هایشان را به آهنگ شهیدان حزب در می‌نوردند، لباس و پوشاکشان را طوری آراسته می‌کنند که به نوعی با ظاهر پیشمرگان همخوانی داشته باشد، به جشن و مناسبت‌های مربوط واکنش نشان می‌دهند و خود نیز سعی می‌کنند که درعروسی و جشن تولدها به روش‌های خاص یادی از حزب محبوب خود بکنند، برای نام گذاری فروشگاه‌ها، کودکان، مؤسسات و اماکن از اسامی الهام گرفته شده از حزب دمکرات استفاده می‌کنند، هنرمندان و نویسندگان آثار خود را با شیوه‌های گوناگون به یکی از نشانه‌ها حزبی می‌آلایند تا هم دین ملی خود را اده کرده و هم همفکری خویش را به نوعی نمایش می‌دهند، ... . پس حزب دمکرات برای مردم کوردستان به مثابه سرچشمه‌ای از نور امید است که می‌خواهند از این طریق از فضای تاریک خفقان رهایی یابند. به نظر من برای این رفتارهای زیبا و دلنشین نامی مزین تر از "فرهنگ" نتوان یافت و این یعنی آری حزب دمکرات به فرهنگ مردم کوردستان تبدیل شده‌است.
حزب دمکرات در چە بخش‌هایی از فرهنگ سرمایەگذاری کردە است؟
حزب دمکرات در جریان ٧٥سال مبارزه‌ی پر فراز و نشیب، در دو مرحله‌ی کوتاه زمانی تجربه حکومت داری را در بخش‌هایی از سرزمین خود آزموده است. در هر دو مرحله زمانی علاوه بر ترویج مسائل حزبی و درون سازمانی، مراکز متعددی را جهت اشاعه فرهنگ و ترویج روشنگری برای جوانان، زنان و کودکان دایر نموده است. حتی به مسئله سلامتی هم در حد توان واکنش نشان داده و در این راستا مراکز درمانی برای خدمت به خلق ایجاد کرده‌است.
مسئله‌ی مهمی که باید به آن اشاره کرد مسئله‌ی حاکمیت حزب دمکرات و پیاده نمودن برنامه‌های مورد نظر حزب بنابر موقعیت زمانی بر بخش‌هایی از کوردستان است که نباید نادیده گرفته شود. آنچه برای ملتش طلب می‌کرد و در میان آنان تبلیغ می‌نمود، قابل فهم و به آسانی قابل تحقق بود، به این دلیل یک تفاهم دو سویه مساعدی مابین مردم و حزب به وجود آمده بود. شاید این تفاهم چیزی به جز"سرمایه" نباشد که حزب دمکرات امروزه نیز از آن بهره می‌برد. با نگاهی به گذشته به سهولت در می‌یابیم که در هر روستا، بخش یا شهری که اعضای حزب دمکرات حضور داشته‌اند، مردمش با یک پیوند عمیق قلبی با آنان همسو بوده و همچون یک سرمایه‌ی سودمند ملی پشتیبان حزب بوده‌اند. لذا این پیوند مهم همواره مایه‌ی ترس حاکمان ناخواسته در کوردستان بوده و برای درهم گسستن آن از هیچ دسیسه و ترفندی کوتاهی نکرده‌اند.
نظر خود را در رابطه با حزب دمکرات بە مناسبت ٧٥مین سالگرد تأسیس حزب دمکرات بیان کنید؟
شکی نیست که حزب دمکرات هم مانند هر جریان و تشکیلات دیگری دارای نواقصی مختص به خود می‌باشد. معمولاً صاحب نظران برای برآورد میزان کارایی چنین ارگان‌هایی از روش ارزیابی محاسن نسبت به محدودیت‌ها و سپس نتایج را با ارگان‌های هم‌تراز و مشابه مقایسه می‌کنند. اگر نگاهی به رفتار ٧٥ ساله ی حزب دمکرت بیافکنیم، به حق میزان وجود محاسن در مقایسه با کم و کاستی‌هایش بسیار بیشتر است و این ویژگی‌هایی هستند با آنکه شایسته مباهات هستند بلکه حزب را در برابر مسئولیت سنگین‌تری برای پیمودن راه درست قرار می‌دهند.
مسئولین و اعضای حزب دمکرات حالا که با بی صبری و شور وعشق به سوی برگزاری گرامیداشت یاد ٧٥ ساله ی حزب محبوبشان گام می‌نهند، نباید خود را در میان لایه‌های تمجید و تقدیر گم کرد. ما در حالی به ٢٥ مرداد ٢٧٢٠ چشم دوخته‌ایم که واژه‌ای بنام "انتقاد" بیش از هر وقت دیگری پیرامون فضای سیاسی و اجتماعی حزب را فرا گرفته‌است. یقیناً تشکلات و سازمان‌هایی همچون حزب دمکرات باید همییشه خود را در برابر نقدهای سازنده قرار دهند و در این راه هراسی به دل نگیرند. زیرا پذیرش نقد سازنده و استقبال از پیشنهادات راهبردی ضامن پیمودن پله‌های پیشرفت و طرقی است که آینده حزب را در رسیدن به اهداف همه جانبه‌اش یاری می‌کنند. اگرچه شاخه‌های متنوع علوم اجتماعی و مدیریت توجه شایانی به مسئله انتقاد کرده و همگی بر این نکته تأکید کرده‌اند که انتقاد مایه مقاومت و استقامت است، اما نباید از این نکته غفلت کرد که منتقد کیست و اهداف آن چیست؟
آنچه ما تا به امروز از روند جشن، شادی یا مناسبت‌های گوگون حزب دیده‌ایم، بازگشت مداوم به گذشته و غفلت از آینده بوده است. امیدوارم که حزب دمکرات در گرامیداشت یاد ٧٥ ساله ی حزب علاوه بر برجسته سازی نقاط قوت گذشته و بازخوانی روند تاریخی حزب، یک نگاه دور اندیشی هم برای آینده حزب ترسیم بکند. اگر به یاد داشته باشیم، حزب دمکرات چهار سال پیش جشن نوروز خود را در کوه‌های سربر افراشته کوردستان با حضور پر رنگ اعضا و مسئولین درجه اول حزب بر گزار نمود و در آن خط مشی راهبردی را برای آینده منتشر کرد. شاید عده‌ای از اعضا هنوز هم تفسیر درستی از آن روز نداشته باشند، ولی مهمترین موضعی که حزب در طول چند سال گذشته داشته و شایسته‌ی بالیدن به آن است، همان روز است که در ادبیات حماسی بخش بزرگی از جامعه کوردستان لقب "نوروز راسان" به خود گرفت. اهمیت آن روز خروج از گذشته و حرکت پایدار به سوی آینده بود.
پس باید منتظر ماند تا ببینیم آیا صاحب منصبان حزب دمکرات در جشن ٧٥ ساله‌ی آن بر جایگاهی در آینده اندیشده‌اند یا اینکه کماکان در گذشته‌ی خود خواهند ماند؟
