عبداللە حجاب/ ترجمە: دیاکو دانا
گزافەگویی نیست اگر بگوییم دکتر صادق شرفکندی (١٩٣٨- ١٩٩٢) بسیار از آن چیزهای کە در جریان مبارزە یاد گرفتە بود، بە مبارزە و نسل‌های بعد از خودش بە ارث گذاشت. هزاران تن با استفادە از تجربیات شرفکندی "تاریخچە"ی جنبش‌های ملی کوردستان را یاد گرفتند و نزد وی سیاست، نوشتن و مدیریت مبارزەجویی را آموختند. با اطمینان می‌توان گفت کە دکتر شرفکندی آموزگاری بود کە سال‌ها پس از شهادتش نیز تجارب ملی و مبارزەجویانەاش خیلی چیزها برای یاد گرفتن دارند و هنوز هم تدریس و بە مانند نام و یادش جایگاهی ویژە دارند.
٣٠ سال پیش، تروریسم دولتی جمهوری اسلامی د.صادق شرفکندی، رهبر مردمی و فرزانە ملت‌مان را بە همراە دو تن از هم‌فکران و هم‌سنگران مبارزش، کاک فتاح عبدلی و کاک همایون اردلان هدف قرار دادە و در توطئەای غیرانسانی آنان را ترور کرد. همزمان با ترور دکتر شرفکندی و یارانش، فعال سیاسی ایرانی نوری دهکوری نیز هدف این توطئەی تروریستی قرار گرفت و جان خود را از دست داد. ترور در رستوران میکونوس در کوچەی “Prager Straße" ی محلەی “Wilmersdorf” برلین انجام شد و جراحات این ترور برای ملت کورد و اعضای حزب دموکرات و هوادارانش بسیار آزاردهندە بود. اما این زخم نە موجب شد ملت کورد از مبارزە برای احقاق حقوق‌شان اظهار ندامت کنند، نە سبب شد حزب دموکرات از مقاومت و تداوم مبارزە علیە دیکتاتوری جمهوری اسلامی دست بردارد.
ادامەی این خط‌مشی و مبارزە کە د. شرفکندی از پیش‌قراولان آن بود، در عمل نشان داد کە رژیم ضد انسانی جمهوری اسلامی در ارزیابی‌هایش بە منظور نابودی جنبش کوردستان اشتباە کردە بود. رژیم بر این باور بود کە با حذف فیزیکی رهبران جنبش ملی کورد، بە نوعی می‌تواند مردم کوردستان و مبارزان کورد را تهدید کند تا از این طریق از خواستەهای ملی‌شان دست بردارند و بە زندگی تحت ستم تن دهند. اما بلعکس، این برداشت سادە و کوتەبینانە جنبش کوردستان و حزب دموکرات با اتکا بە آزمون‌های مبارزەجویی د. شرفکندی و هم‌فکران کنونی‌اش، میدان مبارزەشان نسبت بە ٣٠ سال پیش فراوان‌تر و وسیع‌تر کردەاند. مردم کوردستان با ارادەای نیرومند از حقوق‌شان دفاع کردە و بی‌باکانەتر از قبل علیە حاکمیت فاسد و دیکتاتور جمهوری اسلامی موضع می‌گیرند.
قدردانی مردم و مبارزان سیاسی کوردستان ارتباط مستقیمی با بهاء و فداکاری‌های دارد کە د. شرفکندی و دیگر رهبران جنبش بە بارگاە کوردستان تقدیم کردند. توانایی‌های سیاسی و علمی د. صادق شرفکندی قبل از شهادت د. قاسملوو در سال ١٩٨٩ کە با نام مستعار د. سعید یا کاک سعید شناختە شدە بود، خیلی زود وی را از یک عضو سادەی حزب دموکرات بە سطح بالای رهبری رساند و بعدا بە جانشینی شایستە برای رهبر برجستەی کورد د.قاسملوو تبدیل شد. طی مدت زمانی کوتاە اما پر از آموزەهای برای زیستن، کاک سعید برای یک ثانیە هم از یادگیری و آموزش دادن کوتاهی نکرد و ضمن مسئولیت‌پذیری و انجام دادن دەها مسئولیت سنگین اجرایی، همیشە بە آموزش، رشد و ترقی اعضای حزبی اهمیت ویژە می‌داد. وی تعلیم را تنها بە منظور تربیت و خدمت بە اعضای حزبی می‌خواست و در عمل در هر ارگان حزبی مسئولیت داشت، علم و توانایی‌هایش را در اختیار اعضای آن قرار می‌داد.
برای کاک سعید "فعالیت" بە منظور ارزیابی جایگاە اعضا در سازمان یک اصول بود. وی بدون وقفە بە کار و فعالیت می‌پرداخت و بر همین اساس مهارت و توانایی دیگر اعضای حزبی را ارزیابی می‌کرد و فرصت رشد را برایشان فراهم می‌نمود. بە آنان کمک می‌کرد و انگیزە می‌داد تا پلەهای ترقی را طی کنند. طی سال‌های (١٩٨٤ تا ١٩٨٨) کە بە عنوان شاگرد در خدمت ایشان بودم، معدود پیش می‌آمد کە بە وظایف و فعالیت حزبی مشغول نباشد. اگر کار نوشتن را تمام می‌کرد، بدون وقفە، دیگر وظایف حزبی را انجام می‌داد. از دیدارهای سیاسی‌اش گرفتە تا تعیین استراتژی دراز مدت، از روابط سازمانی گرفتە تا حفظ و توسعەی خطوط روابط حزب و... . در حین استراحت کاک سعید بە نظافت، شستن لباس‌هایش و یا دیگر کارهای شخصی‌اش مشغول بود. اهمیت قائل شدن بە آموزش و تعریف هویت ملت کورد یکی دیگر از خصوصیات مهم د. شرفکندی بود. از همان ابتدای فعالیت علنی‌اش در صفوف حزب دموکرات، کاک سعید با تحریر مجموعە مقالاتی در مورد "تاریخچەی جنبش‌های ملی کوردستان از قرن نوزدهم تا پایان جنگ جهانی دوم" کە سپس در سال ١٩٨١ بە عنوان کتاب منتشر گردید، بر بخش مهمی از تاریخ مبارزەی ملی کورد در کوردستان ایران تأثیر گذاشت کە در آن زمان یا در دسترس خوانندەی کورد قرار نمی‌گرفت و یا بە طور معدود و بسیاری اوقات با تحریف در دسترس قرار می‌گرفت. شرفکندی با این عملکردش و ضمن آموزش نسل‌های نو نسبت بە گذشتە و تاریخ مبارزەی ملی‌شان، خط‌مشی سیاسی را دست نشان کرد کە در آن اهمیت بە مبارزەی ملی، همکاری و هم‌فکری در میان نیروهای کوردستان و افتخار بە تاریخ ملت کورد جزء اصول آن بود.
کاک سعید معتقد بود، تربیت و آموزش، نسل‌های آیندە بهترین بدیل است بە منظور تداوم در مبارزەی سیاسی در راستای احقاق حقوق ملی کورد. برای همین مشوق و حامی اصلی اعزام دانشجو بە خارج از کشور بود و در چهارچوب این برنامە بود کە انستیتوی کورد در پاریس را برای بخشی از جنبش کوردستان فراهم کرد و حزب دموکرات در دهەی ٨٠ قرن بیستم، از آن استفادە نمود. وی اعتقاد داشت کە برای انتخاب گزینە بە منظور تحصیل در مقاطع بالا از طریق این فرصت کە در اختیار حزب قرار دادە بودند، لازم نیست حزب دموکرات تنها بە کادر، پیشمرگە و اعضای خود اتکا کند، بلکە باید زمینە را برای دیگر دانشجویان خارج از حزب دموکرات فراهم نماید تا از این امکان استفادە نمایند. از دیدگاە کاک سعید کمک‌رسانی بە این افراد می‌تواند سرمایەگذاری مفیدی برای آیندەی کوردستان باشد، هر چند این افراد حزبی نباشند و در آیندە برای حزب کار نکنند.
بە لحاظ سیستم اجرایی، احترام قائل شدن بە کرامت انسانی و مهیا نمودن فرصت برابر برای افراد و تمامی اعضای جامعە، کاک سعید دموکراتی برابرخواە بود و این برابری طلبی را در عمل و در زندگیش نشان داد. در نهایت قدرت و در حالی کە تمامی امکانات حزب را در دست داشت، حتی برای یکبار نشد بە منظور رفاە و آسودگی زندگی شخصی‌اش از آن سوء استفادە نماید. امنیت جانی برای رهبری مانند وی و در اوج جنگ و دسیسەچینی‌های تروریستی جمهوری اسلامی علیە ملت کورد و نیروهای سیاسی کوردستان ضروری بود، اما کاک سعید آمادە نبود از شیوەهای رایج بە منظور محافظت از جانش بە عنوان یکی از رهبران برجستەی مبارزە کە در آن زمان رهبری حزب دموکرات را بر عهدە داشت استفادە کند. حتی بسیاری اوقات مورد انتقاد قرار می‌گرفت کە بە لحاظ اولویت‌های شخصی‌اش کوتاهی می‌کند، اما بە خاطر پرنسیب‌های سیاسی و مبارزاتیش کمتر آمادە بود این نوع زندگی و رفتار را تغییر دهد.
یکی دیگر از خصوصیات د. شرفکندی اعتماد بە نفس، اتکا بە نیرو و توانایی‌های داخلی و عدم اتکا بە نیروهای خارجی بود. در اوج جنگ ایران و عراق قبل از آنکە نشانەهای تسلیم‌‌‌پذیری رژیم تهران در مقابل عراق نمایان گردد، تحلیل دکتر شرفکندی این بود کە دیر یا زود این جنگ پایان می‌یابد و فرصتی کە این جنگ برای جنبش کوردستان ایران بە منظور مبارزەی مسلحانە مهیا کردە بود را از دست می‌دهد. برای همین ایشان بر آمادگی پس از جنگ تأکید داشت و معتقد بود کە حزب دموکرات در زمان تداوم مبارزەی مسلحانە علیە جمهوری اسلامی نباید خود را با شیوەای از زندگی سیاسی و اجتماعی وقف دهد کە بعدا وقتی کە درتنگنا قرار گرفت مجبور شود بە یک طرف یا یک دولت امتیاز بدهد. آشکارترین گواە نیز بە منظور احتیاط کردن از چنین سرنوشتی، رویداد تلخ قرارداد الجزایر میان شاە ایران و صدام حسین بود کە بر جنبش کورد در کوردستان عراق تأثیر منفی گذاشت.
بە نظر د. شرفکندی در صورت هر قرارداد تازەای میان عراق و ایران، قبل از آنکە این دو دولت با "کارت کورد" بازی کنند، بایستی حزب دموکرات بتواند تمامی مقرات خود را در مناطق تحت کنترل یا نزدیک بە حکومت عراقی را تخلیە و بە منظور تداوم مبارزە بە مناطق کوهستانی کوردستان روی آورد. بە دین منظور، ضمن محبوبیت بیش از حد وی نسبت بە خانوادە و فرزندان پیشمرگە و اعضای حزب سعی می‌کرد مانع از انتقال خانوادەها بە آن طرف مرز و ایجاد "اردوگاە" برای خانوادەهای حزب دموکرات شود. زیرا از دیدگاە شرفکندی وجود شمار زیادی از خانوادەها و افراد و فعالیت پیشمرگانە در مراکز ثابت، بە کارتی در دست دو حکومت کە دشمن کورد هستند مبدل می‌شوند. براساس تحلیل وی، حتی انسان دوسترین و پیشرفتەترین کشور جهان نیز در بهترین حالت تا آن زمان با طرفی در رابطە هستند کە منافع‌شان را حفظ کند.
اکنون ٣٠ سال پس از ترور د.شرفکندی و ٢٥ سال بعد از حکم دادگاە برلین درخصوص این ترور، بیشتر برایمان آشکار می‌شود کە این دیدگاە شرفکندی تا چە اندازە بجا و دقیق بود. زیرا خودمان این را دیدم کە نە تنها نظام‌های دیکتاتوری مانند جمهوری اسلامی ایران و عراق، بلکە یک دادگاە "مستقل" مانند دادگاە برلین در دولتی دموکرات مانند آلمان بە راحتی می‌تواند با "کارت کورد" بازی کند و حقوق و خون‌بهای سنگینی کە ملت کورد تاکنون پرداخت کردە را فدای منافع کشور نماید. هر چند دادگاە بە طور آشکار از نقش مقامات بالای جمهوری اسلامی سخن بە میان آوردە بود، بە این شیوە چهرەی تروریستی رژیم را افشا می‌کند، اما بە لحاظ قانون بین‌المللی حکم دادگاە تنها در چهارچوب محکوم کردن درخصوص رفتاری جنایی محدود ماند تا کشورهای میزبان از پیگری سیاسی و دادخواهی در مورد این ترور دوری کنند.
تلاش‌های د. شرفکندی بە مثابە نزدیکی و ایجاد همبستگی در میان نیروهای اپوزیسیون ایرانی در تمامی زندگی سیاسی‌اش نمایان و حائز اهمیت ویژە بود. متأسفانە همین تلاش و دیدگاەها والایی کە داشت، فرصتی را برای تروریست‌های جمهوری اسلامی فراهم کرد تا از این طریق بتوانند وی را تعقیب و در توطئەای شوم ایشان را ترور کنند. ضمن این اقدام فاجعەبار، اعتقاد عمیق د. شرفکندی بە سرنوشت مشترک ملل ایرانی و ضرورت پیگیری مبارزەی همە جانبە بە منظور فعالیت علیە جمهوری اسلامی تأثیرگذاری مستقیمی بر روابط حزب دموکرات و دیگر اپوزیسیون ایرانی داشت.
جراحت از دست دادن د. قاسملو برای حزب دموکرات و بە کلی جنبش کورد در کوردستان ایران، زخمی آزاردهندە بود. زیادەگویی نیست اگر ادعا کنیم کە کاک سیعد، قاسملوی دیگر در برگی نو بود. قاطعیت، مهارت و توانایی بیش از حد در کار و فعالیت‌هایش سبب شد، حزب دموکرات با از دست دادن رهبری مانند د.قاسملو خلاء در مدیریت حزبی را احساس نکند. وی در واقع بە حلقەی بە هم متصل توانایی‌ها مبدل گشت و دسیسەهای رژیم بە منظور شکست دادن حزب دموکرات و ناامید کردن ملت کورد در کوردستان ایران را بە ابزاری کاراتر بە مبازرە علیە خود رژیم تبدیل کرد.
