احسن حسن پور وکیل دادگستری
با تشکیل کمیته حقیقت‌یاب چنین سوالاتی برای مخاطبان مطرح می‌شود: این کمیته چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ شیوه کار آن چگونه است ؟ چه تبعاتی برای نظام جمهوری اسلامی خواهد داشت ؟
در این نوشتار به صورت خلاصه به این سوالات پاسخ می‌دهیم.
١ـ کمیته حقیقت‌یاب توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل انتخاب می‌گردد و وظیفه اصلی آن بررسی موارد نقض حقوق بشر در ایران از زمان بازداشت ژینا امینی به بعد است. کمیته باید با بی طرفی کلیه ادعاها را بررسی نماید و درصورت احراز نقض حقوق بشر در ایران با توصیف و تشریح فنی جنایت‌های ارتکابی گزارش خود را به شورا ارائه دهد.
٢ـ کمیته در مقام تحقیق با سازمان‌های غیردولتی، رورنامه‌نگاران، فعالان مدنی، فعالان حقوق بشر و...می‌تواند ارتباط برقرار نماید و دلایل و مدارک و اطلاعات آنان را دریافت نموده و مورد راستی آزمایی قرار دهد و نهایتا در گزارش خود منعکس نماید.
٣ـ درصورتی که کمیته در گزارش خود ارتکاب جنایت علیه بشریت توسط جمهوری اسلامی را احراز نماید، این گزارش دارای سندیت خواهد بود و براساس آن می‌توان مقامات و مسئولان جمهوری اسلامی از بیت رهبری تا سرباز وظیفه در ارتش و سپاه را در کشورهای اروپایی و آمریکا و کانادا تحت تعقیب قرار داد. در چنین کیس‌های که در آینده مطرح خواهد شد قربانیان می‌توانند به گزارش کمیته حقیقت‌یاب استناد کنند و این گزارش توسط محاکم صالح به عنوان دلیل معتبر شناسایی می‌شود.
٤ـ درصورت احراز جنایت علیه بشریت توسط کمیته، زمینه تحت تعقیب قرار گرفتن مقامات و مسئولان سیاسی ارشد جمهوری اسلامی مانند رهبر و رئیس جمهور فراهم می‌شود. علاوه بر این متهم شدن به ارتکاب جنایت علیه بشریت برای آنان دارای تبعات سیاسی نیز خواهد بود.
٥ـ درصورت احراز جنایت علیه بشریت شورای امنیت می‌تواند از دیوان کیفری بین‌المللی معروف به دادگاه لاهه بخواهد به اتهامات مقامات سیاسی ایران رسیدگی کند. علاوه برآن درصورت وخامت نقض حقوق بشر در ایران یا نیاز به اقدام فوری شورای امنیت می‌تواند مجوز مداخله نظامی برای دفاع از مردم در برابر دولت را مستند به دکترین" مسئولیت حمایت" صادر کند.
در صورت حمایت چین و روسیه از ایران در شورای امنیت و تهدید به وتو دو نکته قابل توجه است:
اولا چین و روسیه به صورت مجانی از حق وتو استفاده نمی‌کنند و در چنین شرایطی تن دادن به شروط چین و روسیه نیز نمی‌تواند نجات دهنده باشد.
نکته دوم اینکه از نظر تجربه تاریخی ثابت شده است اگر اروپا و آمریکا در یک کیس انسانی و حقوق بشری اراده دخالت نظامی داشته باشند و نتوانند از شورای امنیت مجوز بگیرند مانند دو مورد عراق و کوزوو شورای امنیت را دور خواهند زد.
نکته پایانی
تشکیل این کمیته پایان دوران جنایت بی عقوبت توسط مسئولان جمهوری اسلامی است. فرصتی استثنایی و بی نظیر فراهم شده که تک تک شهروندان، فعالان مدنی، احزاب سیاسی به صورت مستقیم و با بسیج هوادارن خود می‌توانند کمیته را در کشف حقیقت یاری نمایند. همکاری تک تک شهروندان با این کمیته از طریق تهیه اطلاعات، مدارک، معرفی سرکوبگران، ثبت و ضبط روایت های قربانیان یک وظیفه اخلاقی است.
