آرمان حسینی
مفهوم "شهروند" و حقوق شهروندی همزمان با پیدایش اولین دولت‌های ملی وارد ادبیات ملل شد.
حقوق شهروندی اولین بار در سال ١٧٩١ میلادی در فرانسە و با هدف انتقال قدرت از پادشاە بە مردم تصویب شد. بە این معنا کە بر اساس نگاە جدید مردم از رعیت بودن بە جایگاە قانونی شهروندی ارتقا یافتند. البتە با حفظ همە شاخصەهای هویت فردی و جمعی‌شان.
طبیعتا مسئلە هویت طرح شدە در قانون اساسی فرانسە کە بعدها فراگیر شد و بە همە دنیا سرایت کرد، حل و ذوب هویت‌های موجود در یک جغرافیای سیاسی بە نام "کشور" در هویت حاکم نبود. بلکە تاکید بر حفظ حقوق فردی و جمعی (ملی) همە ساکنان کشور است با همە فاکتورهای هویت فردی و جمعی‌شان.
در حقیقت می‌توان گفت حقوق شهروندی را بایستی نماد هویت جمعی دانست. چراکە بر اساس تعاریف موجود، همە هویت‌های موجود در قالب یک دولت – ملت واحد بە حقوق فردی و جمعی خود رسیدند و دولت، حقوق آنها را نمایندگی می‌کند.
تعریف بالا مشخص است کە با تعریفی کە از دولت – ملت در ایران و ترکیە و دیگر کشورهای منطقە شد کاملا برعکس بود. چراکە وقتی سیستم دولت- ملت در ایران اجرا شد نە حقوق و هویت رعایا بە شهروندی کە در تعریف جهانی آن آمدە، متحول شد و نە هویت فردی و جمعی (ملی) ایرانیان حفظ و ارتقا یافت. بلکە سیستم تازە بە قدرت رسیدە درصدد حل و ذوب دیگر هویت‌های فردی و جمعی در هویت جعلی خود کرد کە هیچ سنخیتی با هویت واقعی ملل ایران نداشت و هدفشان تاسیس نظامی بە گفتە خودشان مدرنی بود کە همە را در قالب دولت – ملت ایران و مفهوم ایرانی بودن و حقوق شهروندی حل و ذوب کند.
گفتمانی کە همچنان در میان هوادارانش، مطرح است و همە مردم ایران را با این عنوان خطاب می‌کنند. عنوانی کە نە جایگاهی برای حقوق فردی و جمعی ملل غیر فارس قائل است و نە وجودشان را بە رسمیت می‌شناسد، بلکە همچنان سیاست انکار را پیشە کردند.
بە گفتە مدافعان این گفتمان، همە شهروند ایرانی هستیم و ولاغیر. بە این معنا کە هویت فردیتان همانی است کە نظام مستبد بە عنوانی ایرانی تجویز کردە و زمانی جایگاهی خواهی داشت کە تابع تعریفشان از شهروند باشی و بحث در مورد هویت جمعی ملل غیر فارس نیز کە کلا بە مثابە تهدید امنیت ملی‌شان است. پس شهروند در گفتمان موجود ایرانی، چیزی جز تابع گفتمان جمهوری اسلامی بودن، نیست.
گفتمان و نهایتا قوانینی کە هویت و حقوق ملل غیر فارس را تهدیدی جدی علیە امنیت خود تلقی می‌کند.
در خارج از ایران نیز بسیارند کسانی کە همچنان از این گفتمان مرتجع حمایت می‌کنند و با طرح هرگونە مسئلەای دربارەی ملل غیر فارس گارد گرفتە و فورا اتهام تجزیە‌طلبی را علم می‌کنند.
پس زمانی ما بایستی پذیرای مفهوم "شهروند" باشیم کە حقوق و هویت فردی و جمعی (ملی) ما در قانون اساسی ایران تصویب و تامین شوند. روشنتر بگوییم کە کسی از لحاظ قانون و گفتمانی و ذهنی جرات نکند لاف برتری را بزند. بلکە همە با هم با حفظ هویت و حقوقمان در برابر قانون برابر باشیم. آن روز است کە همە شهروند ایرانی و تابع قوانین آن نیز خواهیم بود.
این مقالە در شمارە ٨٣٨ روزنامە کوردستان منتشر شدە است.
