هشت مارس: فضای مجازی، میدان مبارزه زنان

اژین حسینی

هشت مارس، روز جهانی زنان، در سراسر جهان به عنوان نماد مبارزه برای برابری جنسیتی و حقوق زنان گرامی داشته می‌شود. اما در ایران، این روز معنای خاص‌تری دارد؛ چرا که فرصتی برای زنان است تا مبارزه طولانی خود را علیه نابرابری، تبعیض و سرکوب برجسته کنند.

هشت مارس، در ایران نه‌فقط یک روز ، بلکه یک جریان مداوم در شبکه‌های اجتماعی است؛ انقلابی که در قاب‌های اینستاگرام، هشتگ‌های توییتر، و ویدیوهای تیک‌تاک زنده می‌شود.

شروع انقلاب دیجیتال زنان

از روزهای آغازین وبلاگ نویسی در دهەی 80 تا ظهور اینستاگرام، تویتر و سایر پلتفرم‌ها زنان کوردستان و ایران همواره از فناوری برای گسترش آگاهی و ایجاد شبکه‌های حمایتی استفاده کرده‌اند. اما امروز این مبارزات وارد مرحلەای تازەتر شده است؛ جایی کە هر پست، هر استوری و هر ویدیو، یک گلوله نمادین علیه نابرابریست.

چگونه فضای مجازی تبدیل به میدان مبارزه شد؟

از آغاز انقلاب ژینا و افزایش سرکوب فیزیکی، زنان در داخل و خارج ایران از فضای مجازی به عنوان یک میدان جدید برای مبارزه استفادە کردند، جایی که سانسور را دور می‌زنند و صدای خود را بدون نیاز به مجوز رسمی به جهان می‌رسانند.

بسیاری از ویدیوها،  تصاویر و گزارش‌های اعتراضات از طریق اینترنت به دست رسانە‌های بین‌المللی و حقوق بشری رسید و موجب واکنش سیاست مداران و فعالان حقوق بشر و سازمان های جهانی شد.

هشتگ‌هایی که دیوار سانسور را شکستند

زنان با هشتگ‌ها، روایتی تازه از خود ساخته‌اند؛ روایتی که در رسانه‌های رسمی حذف شده بود. کە از مهم‌ترین این هشتگ‌ها

#ژن_ژیان_ئازادی است.

فریادی که از قبرستان آیچی سقز تا خیابان‌های کوردستان و سراسر شهرهای ایران، از دانشگاه‌های ایران تا میدان‌های بزرگ شهرهای اروپا، از پست‌های اینستاگرامی تا تیترهای بزرگ‌ترین روزنامه‌های دنیا رفت.

زنانی که در مقابل مزار ژینا امینی شعار "ژن، ژیان، ئازادی" (زن، زندگی، آزادی) را فریاد زدند،  ویدیوهای این لحظات در کمتر از چند ساعت در توییتر و اینستاگرام منتشر شد، و این هشتگ به سرعت به ترند جهانی تبدیل شد.

تا چند روز بعد، هشتگ #ژن_ژیان_ئازادی میلیون‌ها بار در توییتر به کار رفت. رسانه‌های جهانی، از بی‌بی‌سی و نیویورک تایمز گرفته تا گاردین و الجزیره، درباره‌ی آن نوشتند. هشتگ‌های مرتبط مانند #ژینا_امینی و #MahsaAmini نیز به سرعت به ترند اول جهان تبدیل شدند.

با ادامه‌ی اعتراضات در ایران، مردم از سراسر جهان با استفاده از همین هشتگ‌ها حمایت خود را اعلام کردند و با انتشار پست‌هایی در اینستاگرام و توییتر، جنبش زنان در ایران را به رسمیت شناختند.

از خیابان‌های کوردستان و ایران تا پارلمان‌های جهان

گسترش این هشتگ باعث شد که دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی نیز واکنش نشان دهند

و از اعتراضات حمایت کردند.

در سازمان ملل، نمایندگان چندین کشور هنگام سخنرانی نماینده‌ی ایران سالن را ترک کردند.

دولت‌های غربی تحریم‌های جدیدی علیه مقامات رژیم جمهوری اسلامی اعمال کردند.

شعاری که در اعتراضات اخیر ایران نه‌تنها در خیابان‌ها، بلکه در صفحات مجازی طنین‌انداز شد و به نماد همبستگی جهانی با زنان کورد و ایرانی تبدیل شد.

افشاگری علیه آزارگران: بسیاری از زنان از طریق اینستاگرام و توییتر تجربه‌های خود را از آزارهای جنسی و تبعیض‌های جنسیتی منتشر کرده‌اند، که در برخی موارد حتی به محاکمه‌ی متهمان انجامیده است.

آموزش و آگاهی‌بخشی: برخی از صفحات اینستاگرامی و کانال‌های تلگرامی، اطلاعات حقوقی، تجربه‌های زنان در کشورهای دیگر، و روش‌های مقابله با تبعیض را منتشر می‌کنند.

خطرات و سرکوب؛ وقتی مبارزه هزینه دارد

البته این فضا همیشه امن نیست. بسیاری از فعالان زن در فضای مجازی با تهدید، دستگیری، یا حذف حساب‌هایشان مواجه شده‌اند. رژیم ایران بارها با فیلترینگ گسترده، دستگیری کنشگران دیجیتال، و حتی تلاش برای نظارت بر فضای مجازی، سعی کرده این صداها را خاموش کند. اما هر بار، زنان راهی تازه یافته‌اند؛ از استفاده از فیلترشکن‌ها گرفته تا کوچ کردن به پلتفرم‌های جدید.

آینده‌ی مبارزه‌ی دیجیتال زنان

نسل جدید، نه‌تنها به دنبال اعتراض است، بلکه از این فضا برای سازماندهی، آموزش، و ایجاد شبکه‌های حمایتی استفاده می‌کند. اینترنت، با وجود تمام محدودیت‌ها، همچنان یک ابزار قدرتمند برای زنان ایرانی باقی خواهد ماند؛ جایی که صدای آنان دیگر سانسور نمی‌شود، بلکه بلندتر از همیشه شنیده می‌شود.

هشت مارس در ایران، دیگر تنها یک روز نیست؛ بلکه یک جریان مداوم در شبکه های اجتماعی است. این روز، در هزاران پست، توییت، و استوری زنده است؛ در مبارزه‌ای که با هر کلیک، هر کامنت، و هر اشتراک‌گذاری ادامه دارد.