سۆران باریكە
مامۆستای زانکۆی کۆیە، پسپۆڕی مێژوو
ئاماژە: سۆسیالیزمی دێموکراتیک ئایدۆلۆژیایەکی سیاسی و ئابوورییە کە هەوڵ دەدات بنەماکانی دێموکراسی لەگەڵ بەهاکانی سۆسیالیزم تێکەڵ بکات. بە پێچەوانەی فۆرمەكانی تاکڕەو یان مارکسی-لینینی سۆسیالیزم، سۆسیالیزمی دێموکراتیک پێداگری لەسەر ئەوە دەکات کە دێموکراسیی سیاسی، لەوانەش هەڵبژاردنی ئازاد، ئازادییە مەدەنییەکان و فرەیی سیاسی دەبێت لەگەڵ چاکسازییە ئابوورییەکان بە ئامانجی گەیشتن بە دادپەروەری کۆمەڵایەتی، یەکسانی و خاوەندارێتی گشتی لە کەرتە سەرەکییەکانی ئابووریدا پێکەوە بژین.
لە نێوەڕۆکدا سۆسیالیزمی دێموکراتیک داکۆکی دەكات لە:
- حکوومەتێکی هەڵبژێردراوی دێموکراتیک لەسەر بنەمای ئیرادەی خەڵک کە وەڵامدەری خەڵک بێت.
- دابەشکردنەوەی ئابووری بۆ کەمکردنەوەی نایەکسانی و هەژاری لە ڕێگەی باجدانی پێشکەوتووانە، چاودێریی کۆمەڵایەتی، و خزمەتگوزارییە گشتییەکانی وەک چاودێریی تەندروستی و پەروەردە.
- دەستەبەرکردنی مافی کرێکاران و بەشداریکردن لە بڕیاردان، لەوانەش پشتگیری لە سەندیکاکان و مۆدێلی خاوەندارێتیی هاوبەش.
- ئابووریی تێکەڵاو کە بازاڕەکان شانبەشانی کۆمپانیاکانی خاوەندارێتیی گشتی کاردەکەن، بەتایبەتی لەو کەرتانەی گرێدراوی ژیان و خۆشبژیویی کۆمەڵگەم بۆ نموونە وزە، ئاو، تەندروستی و ... .
سۆسیالیزمی دێموکراتیک نایەوێت سەرمایەداری بە تەواوی هەڵبوەشێنێتەوە یان ئابوورییەکی پلان‌بۆداڕێژراوی ناوەندی بسەپێنێت، بەڵکوو لەبری ئەوە ئامانجیەتی چاکسازی لە سیستەمی سەرمایەداریدا بکات بۆ ئەوەی دادپەروەرانەتر و مرۆڤانەتر بێت.
لە چوارچێوەی بزووتنەوە سیاسییە کوردییەکان، حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، سۆسیالیزمی دێموکراتیکی وەک چوارچێوەیەک بۆ بەرەوپێشبردنی دادپەروەری کۆمەڵایەتی، مافە نەتەوەییەکان و حوکمڕانی دێموکراتیک بەبێ قوربانیدانی ئازادییە تاکەکەسییەکان یان دامەزراوە دێموکراتیکییەکان، كردووەتە بنچینەی سیاسەتی خۆی.
شوناسی سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بە ئەزموونە مێژووییەکانی گەلی کورد لە ژێر چەوسانەوە و بە پابەندبوونێکی ڕوون بە ئایدیاڵەکانی سۆسیالیزمی دێموکراتیک لە قاڵب دراوە. حیزبی دێموکرات لە دامەزرانیەوە لە ساڵی ١٩٤٥ هەتا ئێستا، ئامانجی دامەزراندنی کۆمەڵگەیەکی دێموکراتیک و فرەیی (پلۆڕاڵ) بووە کە گەلی کورد لە مافە نەتەوەییەكانی بەهرەمەند بێت، بەڵام لە چوارچێوەیەکدا کە پرسەکانی چینایەتی، نایەکسانی کۆمەڵایەتی و دادپەروەری دەخاتە ڕوو. نێوەڕۆکی ئایدیۆلۆژی حیزبەکە لەسەر سۆسیالیزمی دێموكراتیك وەستاوە، نەک وەک دۆگمایەکی ئایدیۆلۆژیی ڕەق، بەڵکوو وەک مۆدێلێکی نەرم و نیان و پەرەسەندوو بۆ گەیشتن بە ڕزگاریی نیشتمانی و سەروەری جەماوەری و خۆشگوزەرانی کۆمەڵایەتی. ئەم نووسینە هەوڵ دەدات پەیوەندی نێوان سۆسیالیزمی دێموکراتیک و ئایدیاڵەکانی چەپی کورد و ڕۆڵی مێژوویی و هاوچەرخی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لە خستنەڕوو و پێشخستنی ئەم ئامانجانە لە کوردستانی ئێران و چوارچێوەی بەرفراوانی ئێراندا بکۆڵێتەوە.
سۆسیالیزمی دێموکراتیک: بنەما و بنەچەی جیهانی
سۆسیالیزمی دێموکراتیک فەلسەفەیەکی سیاسییە کە شانبەشانی خاوەندارێتی کۆمەڵایەتی لە ئامرازەکانی بەرهەمهێنان و دابەشکردنی یەکسانیانەی سامان و مۆدێلێکی ئابووری لەسەر بنەمای خۆشگوزەرانی، بانگەشە بۆ دێموکراسی سیاسی دەکات. سۆسیالیزمی دێموكراتیك بە پێچەوانەی ئایدۆلۆژیا سۆسیالیستییە تاکڕەوەکان یان ناوەندگەراییەکان (وەک مارکسیزم-لینینیزم) پێداگری لەسەر پلۆرالیزم، ئازادییە مەدەنییەکان، کێبڕکێی سیاسی ئاشتیانە و ڕێزگرتن لە مافەکانی تاک دەکات، لە هەمان کاتدا هێشتا دژایەتی سەرمایەداریی ڕێکنەخراو و نایەکسانی قووڵی ئابووری دەکات.
ڕەگ و ڕیشەی جیهانی ئەم چەمكە لە بزووتنەوە کرێکاری و سۆسیالیستییە ئوروپییەکانی سەدەی نۆزدە و بیستەم‌دایە، لەوانە پارتی کرێکارانی بەریتانیا، پارتی سۆسیال دیموکراتی ئەڵمانی (SPD) و سۆسیال دیموکراتی سکاندیناڤیا. ئەم بزاڤانە کاریگەرییان لەسەر هێزە چەپەکان هەبوو لە سەرانسەری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بەتایبەتی دوای جەنگی جیهانی دووەم، چونکە گەلانی تازە سەرهەڵداو و گەلانی ستەملێکراو هەوڵیان دەدا لە ڕێگەی مۆدێلی نوێی حوکمڕانییەوە بەرەنگاریی ئیمپریالیزم و فیۆدالیزم و پاوانخوازی ببنەوە.
لەم نەریتە جیهانییەدا، ناسنامەی سیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران شێوەی گرت: نەک تەنیا وەک بزووتنەوەیەکی ڕزگاریخوازی نەتەوەیی، بەڵکو وەک هێزێکی چەپی ئاڕاستەکراو، داینامیكی كۆمەڵگا، چاکسازیخواز کە بەدوای دادپەروەریدا دەگەڕێت بۆ هەردوو نەتەوەی کورد و چینی کرێکاری کورد.
دیدگای بنەڕەتی حدكا: دێموکراسی، یەکسانی و مافە نەتەوەییەکان
دامەزراندنی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لە ساڵی ١٩٤٥ خاڵگۆڕانی سیاسی و ئایدۆلۆژی لە مێژووی کورددا بوو. لەژێر سەرکردایەتی قازی محەممەد، حیزب وشیارییەکی نەتەوەیی مۆدێرنی ئاوێتەئ دیدێکی کۆمەڵایەتی-سیاسیی پێشکەوتووکرد. کۆماری كوردستان (١٩٤٦)، هەرچەندە تەمەنی کورت بوو، بەڵام بەو ئایدیاڵانە ڕێنمایی دەکرا کە لە نزیکەوە لەگەڵ سۆسیالیزمی دێموکراتیکیدا هاوتەریب بوون، بۆ نموونە جەختکردنەوە لەسەر پەروەردەی گشتیی ئازاد، هاووڵاتیبوونی یەکسان، ئازادیی ڕۆژنامەگەری، دابینبوونی مافی جووتیاران، و چاکسازی لە پلەبەندییە خێڵەکی و فیۆداڵییەکاندا.
هەر لە سەرەتاوە حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران نە ڕێکخراوێکی بەرتەسکی ناسیۆنالیستی بوو، نە فراکسیۆنێکی چەپی ئایدۆلۆژی، بەڵکو پشتگیری لە وەشانێکی کوردی سۆسیالیزمی دێموكراتیكی ناوازە دەکرد، کە لە سێ ئامانجی تێکەڵاودا لەنگەری گرتبوو:
- ڕزگاریی نەتەوەیی: دەستەبەرکردنی مافە سیاسی و زمانەوانی و کولتوورییەکان بۆ کورد لە ئێران.
- دادپەروەریی کۆمەڵایەتی: بەرەوپێشبردنی یەکسانیی نێوان چینەکان و کۆتاییهێنان بە کەڵکاژۆ و دووبارە دابەشکردنەوەی دەسەڵات و سامان.
- حوکمڕانیی دێموکراتیک: دروستکردنی سیستەمێکی سیاسی لەسەر بنەمای هەڵبژاردن و مافە دەستوورییەکان و گواستنەوەی ئاشتیانەی دەسەڵات.
بە تێپەڕبوونی کات ئەم ئامانجانە لە ڕێگەی پلاتفۆرم و کۆنگرەی حیزبەوە وردتر کران و کاریگەرییان لە هەردوو واقیعی کوردی و تیۆریی چەپگەرایی جیهانی وەرگرت.
ئایدیاڵەکانی چەپ لە کۆمەڵگەی کوردیدا
لە چوارچێوەی بەرفراوانی کوردستانی ئێراندا، پابەندبوونی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بە ئایدیاڵە چەپ-دێموکراتیکەکان ڕەنگدانەوەی ئەزموونی ژیانی خەڵک بوو. دانیشتووانی كوردستانی ئێران -کە لە ڕووی ئابوورییەوە پەراوێزخرابوون، لە ڕووی سیاسییەوە سەرکوت کرابوون و لە ڕووی کولتوورییەوە پشتگوێ خرابوون- گەیشتبوونە قەناعەت بۆ چاکسازی و بەهێزکردنی پێشکەوتنخوازانە. خاوەن زەوییە خێڵەکییەکان و سیستەمی پیاوسالاری و سیاسەتی پان-ئێرانیستی ناوەندی ژیانیان بۆ جووتیاران و کرێکاران و ژنان و ڕۆشنبیرانی کورد لە ڕادەبەدەر سەخت كردبوو.
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران خۆی وەک حیزبێکی خەڵکی و گەلی پێناسە کرد نەک هەر دەنگێک بۆ ناسیۆنالیزمی کوردی، بەڵکوو بۆ چینە چەوساوەکانی کۆمەڵگەی کوردی. حیزب بە هاندانی هەڵمەتەکانی خوێندەواری، یەکسانی جێندەری، ڕێکخستنی جووتیاران، چالاکیی سەندیکاکان، و بەشداری سیاسی بنەڕەتی، دیدێکی سیاسی دەربڕی کە سنوورە نەتەوەییەکانی تێپەڕاند و پرسیارە گشتگیرەکانی ئازادی و کەرامەتی مرۆڤ. گرنگ ئەوەیە کە سۆسیالیزمی دێموکراتیکی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران ئاڕاستەیەکی عەلمانیی بەهێزیشی لەخۆگرتبوو: هەڵوێستێک لەدژی پاوانخوازی ئایینی و کۆنترۆڵی تیۆکراتیک، و بەرگریکردن لە ئازادی باوەڕ، ویژدان و قسەکردن- بەهاکان کە ئێستا لە سەردەمی کۆماری ئیسلامی ئێراندا لە هەموو کاتێک خراترن.
سۆسیالیزمی دێموکراتیک بەرامبەر بە دەسەڵاتخوازی: هێڵی ستراتیژی حدكا
حیزبی دێموکرات بە پێچەوانەی هەندێک لە ڕێکخراوە چەپەکانی ئێران، سۆسیالیزمی پاوانخوازی، بە تایبەت پێشڕەویی گرووپە مارکسیست-لینینیستەکان و دۆگماتیزمی ئایدۆلۆژیای ستالینی ڕەت کردەوە. سۆسیالیزمی حیزبی دیموکرات هەمیشە بنەمای بنەڕەتی، دێموکراسی، لامەرکەزی و کراوە بوو بۆ فرەیی. ئەمەش نەک هەر بە واتای دوورکەوتنەوە لە حوکمڕانی حزبی ناوەندی بەڵکو پشتگیریکردن لە:
- ئازادی کۆمەڵ و پلۆڕالیزم
- مافی فەرهەنگی بۆ هەموو گەلان لە ئێران
- فیدرالیزم وەک چارەسەرێکی سیاسی کە هاوسەنگی مافی نەتەوەیی لەگەڵ یەکیەتیی جۆگرافیایی هاوسەنگ دەکات (هەڵبەت سەرەتا لە چوارچێوەی خودموختاریدا)
- گەشەپێدانی مرۆیی، لەوانەش بەهێزکردنی ژنان و بەشداریکردنی گەنجان
-ڕەتکردنەوەی توندوتیژی وەک میتۆدی سەرەکی گۆڕانکاری سیاسی لەلایەن حیزبی دیموکراتی کوردستان و جەختکردنەوە لەسەر کۆکردنەوەی جەماوەری، بەرخۆدانی مەدەنی و دیپلۆماسی نێودەوڵەتی زیاتر لە ڕێکخراوە چەپەکانی توندڕەوتر لە ئێران و ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست جیای کردەوە.
بەم شێوەیە حیزبی دێموکراتی کوردستان هەم وەك کورد و هەم وەك حیزبێكی سۆسیال دێموکرات بە توانایەکی ناوازەوە بۆ پەیوەندی نێودەوڵەتی لەگەڵ بزووتنەوە سۆسیالیستییە دیموکراتییەکان دەرکەوت و لە هەمان کاتدا مامەڵە لەگەڵ ئەو چەوساندنەوە نەتەوەییە تایبەتەی کە کورد ئەزموونی دەکە.
لێرەدا پێویستە ڕۆڵی د. قاسملوو لە بەدامەزراوەییکردنی سۆسیالیزمی دێموکراتیک لە حیزبی دێموكرات دا ڕوون بكەینەوە. دوکتور عەبدولڕەحمان قاسملوو لە ماوەی نیوەی دوایی سەدەی بیستەمدا ڕۆڵێکی سەرەکیی لە داڕشتنەوەی ئاراستەی جیهان‌بینی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێراندا گێڕاوە. قاسملوو بە پێچەوانەی سەرکردە نەریتییە ناسیۆنالیستەکانی کورد کە زۆرجار لە چوارچێوەی ئیتنۆ-نەتەوەیی یان خێڵەکیدا زەمینەسازییان دەکرد، دیدگایەکی مۆدێرنیستی و زەمینەسازیی فیکریی بۆ حیزب هێنایە ئاراوە. بەشداری ئەو لە ناساندن و خستنەڕووی سۆسیالیزمی دێموکراتیک، بەردی بناغەی دیدگای سیاسی و ئابووریی حیزبە.
د. قاسملوو بە سود وەرگرتن لە وانە ئەکادیمییەکانی لە بواری ئابووری و زانستی سیاسیدا بە تایبەت لە ماوەی ئەو ساڵانەی لە ئوروپا ژیاوە و وانەی وتۆتەوە، سۆسیالیزمی نەک وەک دوکتورینێکی مارکسیستیی ڕەق، بەڵکوو وەک ڕوانگەیەکی نەرم و نیان و مرۆڤ‌تەوەر و دێموکراتیک کە بتوانێت خۆی لەگەڵ بارودۆخی کوردستان و ئێراندا بگونجێنێت، لێک دەداتەوە. سۆسیالیزمی پاوانخوازی ڕەتکردەوە لە بەرژەوەندی ئەوەی کە ناوی لێ نابوو. "سۆسیالیزمی دێموکراتیک" کە جەختی لەسەر فرەیی و ئازادییە مەدەنییەکان و هەڵبژاردنی ئازاد و ئابوورییەکی تێکەڵ دەکردەوە، ئابوورییەک کە دەوڵەت دەستوەردانی تێدا دەکات بۆ کەمکردنەوەی نایەکسانییەکان، بەڵام خاوەندارێتی تایبەت یان میکانیزمەکانی بازاڕ لەناو نابات.
د. قاسملوو ئەم دیدەی لە چەندین بەڵگەنامەی نێوخۆیی و وتاردا و لە هەمووی گرنگتر لە نامیلکەی "کورتە باسێك لەسەر سۆسیالیزم"دا کۆ كردبۆوە، کە زەمینە تیۆری و پراکتیکییەکانی ئاراستەی ئایدیۆلۆژیی حیزبی دیموکراتی کوردستانی داڕشت. د. قاسملوو لەو بەرهەمەدا دەڵێت: سۆسیالیزم دەبێ لە ئیرادەی گەلەوە سەرهەڵبدات، نەک لە سەرەوە لە لایەن دەوڵەتێکی ئایدۆلۆژیستەوە بسەپێندرێت. هەڕوەها جەختی له سەر گرنگی سیستەمی سیاسی سیکولار و یەکسانی جێندەری و ڕەتکردنەوەی خەباتی چینایەتی دۆگماتیک له بەڕژەوەندی دادپەروەری کۆمەڵایەتی و دامەزراوه دێمۆکراتیکیەکاندا جەختی دەکردەوه. لە ژێر سەرکردایەتیی ئەودا، حیزب نەک تەنیا وەک بزووتنەوەیەکی ڕزگاریخوازی ناسیۆنالیستی بەڵکوو وەک هێزێکی پێشکەوتنخوازی سۆسیال-دێموکراتیک خۆی پێناسە کردەوە. ئەمەش ڕێگەی بە حدكا دا نەک تەنیا هەر لەنێو گەلی کورددا، بەڵکوو بۆ هێزە پێشکەوتنخوازە بەرفراوانەکانی نێو ئێران، لەوانە کرێکاران، ڕۆشنبیران و کەمایەتییە نەتەوەییەکانی دیکە کە لە سۆسیالیزمی دێموکراتیکدا ڕێگایەکیان بۆ ڕزگاربوون دەبینی، بە سەرچەشن و نموونە سەیر بکرێ.
لێکدانەوەی د. قاسملوو بۆ سۆسیالیزم، گۆڕانکارییەکی یەکلاکەرەوەی لە مەیلە چەپگەراییەکانی پێشووترەوە کە لەگەڵ بلۆکی سۆڤیەتدا هاوتەریب بوون هێنایە ئاراوە. ئەو ڕەخنەی لە کۆنترۆڵی ناوەندی لەسەر شێوازی سۆڤیەت گرت و جەختی لە مۆدێلە ڕەسەن و هەستیارەکانی چوارچێوەی حوکمڕانی دێموکراسی و دادپەروەری ئابووری دەکردەوە. ڕێبازەکەی پێشوەختە زۆرێک لەو بیرۆکانە بوو کە دواتر لەلایەن حزبە سۆسیال-دێموکراتیکە ئەوروپییەکانەوە وەرگیران، کە وردبینیی فیکری و دیدگای پێشکەوتووی دكتۆر قاسملوو نیشان دەدا.
بە کورتی، میراتی دوکتور قاسملوو لە حدكادا، لە پرۆژە فیکرییەکەی کە بریتییە لە تێکەڵکردنی خواستە نەتەوەییەکانی کورد لەگەڵ سۆسیالیزمی دێموکراتیک، دانەبڕاوە. بیرۆكەكەی نەک هەر ئایدۆلۆژی بەڵکو دامەزراوەیی بوو. لە ژێر ڕێنمایی ئەودا، حیزبی دیموکراتی کوردستان میساقێکی سۆسیالیستی دێموکراتیکی لە باوەش گرت کە تا ئەمڕۆش وەک یەکێک لە پایە ئایدیۆلۆژییەکانی ماوەتەوە.
حیزبی دێموكرات لە شاخ و خەباتی هاوچەرخ
دوای شۆڕشی ٥٧ و بەتایبەتی لە ساڵانی خەباتی توندی چەکداری دژ بە کۆماری ئیسلامی لە هەشتاکان و نەوەدەکاندا، حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران ناچار بوو دەربەدەری ئەزموون بکات. لەگەڵ ئەوەشدا دەربەدەری بە مانای چەقبەستوویی ئایدیۆلۆژی نەبوو. لەو ڕەوەنددا، حیزب بە قووڵی پەیوەندی بە پارتە سۆسیال دێموکراسییە ئەوروپییەکان، تۆڕەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، و دامەزراوە پێشکەوتووەکانی مافی مرۆڤەوە هەبوو.
بە درێژایی ساڵانی نەوەدەکان و ٢٠٠٠ەکان، حیزبی دیموکرات. درووشمی خۆی بۆ ئێرانێکی فیدراڵی دێموکراتیک گۆڕی و زیاتر یەکسانی ئابووری و ئۆتۆنۆمی کولتووری ڕوون کردەوە. ئەم حیزبە جەختی لەسەر پێویستی بەرەنگاربوونەوەی هەردوو دەوڵەتی ئیسلامی- دەسەڵاتخواز و سیاسەتی نیولیبراڵی سەرمایەداری کردەوە کە زیانیان بە چینی کرێکار و تەنانەت مامناوەندیی کۆمەڵگەی ئێران گەیاند.
ئەمڕۆ لە بەرامبەر تەحەددای سیاسی نوێدا - لەوانەش داڕمانی ئابووری، قەیرانی ژینگەیی، بێکاریی گەنجان و بڵاوبوونەوەی هێزە دژە دێموکراسییەکان - حیزبی دیموکراتی کوردستان بناغەی سۆسیالیزمی دێموکراتیکی خۆی دووپات دەکاتەوە. ئەمەش لە بانگەوازەکانیدا بۆ:
- ئێرانێکی فیدراڵی کە هەموو گروپە نەتەوەییەکان -بە کورد، بەلوچ، ئازەری، فارس، عەرەب و تورکەمەنەوە – مافی ئۆتۆنۆمیی سیاسییان هەیە.
-ئابوورییەکی دادپەروەرانە لە ڕووی کۆمەڵایەتییەوە، لەگەڵ خوێندنی بێبەرامبەر، چاودێری تەندروستی گشتگیر، مافی کار، و وەبەرهێنانی گشتی لە پارێزگا دواکەوتووەکاندا.
-کۆمەڵگەیەک كە یەکسانی جێندەر تێیدا هەبێ، بە بەشداریی چالاکانەی سیاسی و کۆمەڵایەتی ژنان لە هەموو بوارەکاندا.
- سێكۆلاریزم و مافی مرۆڤ وەک بناغەیەکی بێ مەرج بۆ یاسای بنەڕەتی داهاتووی ئێران.
مۆدێلی سۆسیالیستیی دیموکراتی کورد
هەڵوێستی ناوازەی ئەمڕۆی حیزبی دیموکراتی کوردستان ئەوەیە کە داواکارییەکانی نەتەوەیەکی ستەملێکراو لەگەڵ دیدێکی گشتگیرانەی سۆسیالیزمی دێموكراتیك تێکەڵ دەکات وەك بەدیلێک بۆ شۆڤێنیزمی نەتەوەیی، بناژۆخوازی ئیسلامی و ئۆلیگارشی سەرمایەداری دەیخاتە ڕوو و هەروەها نەخشەڕێگای فیدراڵی، یەکسانیخواز و فرەیی بۆ هەردوو کوردستان و ئێران پێشکەش دەکات. بەم کارە حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران دەچێتە پاڵ نەریتێکی جیهانیی فراوانتر کە بریتییە لە حیزبە دێموکرات سۆسیالیستییەکان، هێزگەلێک کە بەدوای یەکسانی کۆمەڵایەتیدا دەگەڕێن، بەبێ ئەوەی بکەونە ناو پاوانخوازییەوە، تەحەدای سەرمایەداری دەکەن و لە دێموکراسی نەک وەک تاکتیکێکی کاتی، بەڵکوو وەک پرەنسیپێکی ئەخلاقی و سیاسی دەڕوانن.
سۆسیالیزمی دێموکراتیکی حیزبی دێموكرات تەنیا بەرنامەیەکی سیاسی نیە؛ دیدێکی کۆمەڵگەیە کە تێیدا پرسی کورد، پرسی کار و چینایەتی و پرسی ئازادی و مافەکانی مرۆڤ هەموویان پێکەوە باس دەکرێن.
دەرەنجام: کۆمەڵگەیەکی دادپەروەرانە بۆ هەمووان
پابەندبوونی حیزبی دیموکراتی کوردستان بە سۆسیالیزمی دێموکراتیک وەک وەڵامێکی بەهێزە بۆ ئەو قەیرانە فرەییانەی کە ڕووبەڕووی ئێران و گەلی کورد بووەتەوە وەستاوە. حیزب بە خستنەڕووی پلاتفۆرمێک کە لە یەک کاتدا نەتەوەیی، دێموکراسی و سۆسیالیستی بێت، کۆکردنەوەیەکی دەگمەن و پێویست لە دیمەنی پارچەپارچەکراوی سیاسەتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دابین دەکات.
حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران نمونەیەکی باشە کە پێشان دەدات چۆن ئامانجەکانی سۆسیالیزمی دیموکراتی دەتوانن لەگەڵ خەباتی نەتەوەیی یەکبگرنەوە. ئەم حیزبە هەشتا ساڵە کار دەکات بۆ ئازادی کورد و كوردستان و یەکسانی کۆمەڵایەتی. حیزب باوەڕی بەوە هەیە کە ئازادی و سەربەستی کورد لە چوارچێوەی ئێراندا پەیوەندی بە مافی هەموو خەڵکی ئێرانەوە هەیە و هەموویان پێکەوە دەبێت خۆیان ئازاد بکەن و تێبكۆشن بۆ ئازادی.
بابەتەكە ڕوونە، ڕزگاری نەتەوەیی بەبێ دادپەروەری ناتەواوە؛ سۆسیالیزم بەبێ دێموکراسی مەترسیدارە؛ و دێموکراسی بەبێ چاکسازی کۆمەڵایەتی کونە. حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بەردەوامە لە پاڵپشتیکردنی دیدگای کۆمەڵگەیەکی دادپەروەر و گشتگیر و دێموکراسی، کە لە ئەزموون و خواستە زیندووەکانی گەلی کورددا زەمینەسازی کراوە و بەستراوەتەوە بە ئایدیاڵە گشتگیرەکانی چەپی دێموکراسی. ئەم جۆرە بیرکردنەوەیە لەگەڵ ئەو گۆڕانکاریانەدا هاتە ئاراوە کە لە جیهاندا دروست بوون، بەتایبەتی ئەو حزبانەی کە دەیانویست ڕێگەیەکی سێیەم بدۆزنەوە جگە لە سۆڤیەت و ئەمریکا. حیزب دێموكرات و لەسەرووی هەمووان دكتۆر قاسملوو باوەڕی بەوە نەبوو کە دێموکراسی تەنیا ئەوە بێت کە هەر چوار ساڵ جارێک دەنگ بدرێت، بەڵکو دێموکراسی واتای ئەوەیە کە خەڵک هەموو ڕۆژێ بەشداری بکەن لە بڕیاردان سەبارەت بە ئەو شتانەی کە کاریگەری لەسەری هەیە.
ئەم دیدە، ئەگەر بەدی بهێنرێت، نەک هەر خزمەت بە کوردستان بەڵكوو خزمەت بە هەموو ئێران و هەموو گەلانی تامەزرۆی کەرامەت و یەکسانی و ئازادی دەكات.
