بابەتی دەستدرێژیی سێکسی مێژوویه‌کی دوورودرێژی له ژیانی مرۆڤایه‌تیدا هه‌یه و بێگومان تایبه‌ت به ناوچه و کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی تایبه‌تی نیه له دنیادا، به‌ڵام ڕوون و ئاشکرایە کە ئەم دیاردەیە بە گشتی لە کۆمەڵگه داخراوه‌کاندا به‌هۆی ڕوانگه و کولتووری داخراو و دواکه‌وتوو، به‌هۆی ڕێژه‌ی زۆری هەژاری و بێکاری و، لە ڕه‌چاونه‌کرانی مافی خه‌ڵک و سەربەخۆنەبوونی دامودەزگای قەزایی و ونبوونی عه‌داڵه‌تدا ڕۆژ بە ڕۆژ زیاتر لە پەرەسەندن دایە. یەکێک لەم کۆمه‌ڵگه و وڵاتانە ئێرانە. ئاماری ئاشکرا و نائاشکرا، ڕاگه‌یه‌ندراو و ڕانه‌گه‌یه‌ندراوی دەستدرێژیی سێکسی لەم وڵاته لە ماوەی ٤٠ ساڵ حکومەتی کۆماری ئیسلامیدا ئەوەندە زۆرە کە له گوتن نایه‌ن و، کاتی باس له‌و دیارده‌یه ده‌که‌ین له ئێراندا؛ ئیدی پێویست به ئاماژه و نموونه ناکا، چونکی به داخه‌وه ڕۆژانه ڕوو ده‌ده‌ن ودووپات ده‌بنه‌وه.
ده‌ستدرێژیی سێکسی له ماوه‌ی چوار ده‌یه‌ی ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامیدا به جینایه‌ته‌کانیان له نێو زیندانه‌کاندا و به ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر زیندانیانی سیاسیی ژن ده‌ستی پێکرد، دوایه‌ش که به‌رده‌وام له نه‌بوونی په‌روه‌رده و نیزامی فێرکردنی سه‌رده‌میانه و زۆر هۆکاری دیکه‌دا ئه‌وه منداڵان به‌تایبه‌ت منداڵانی کار بوون که له کۆمه‌ڵگه‌دا ده‌بوونه قووربانیی ئه‌م دیارده‌یه. له‌م ماوه‌یه‌شدا که هه‌واڵه‌کانی ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر قوتابییان و فێرخوازان له خوێندنگه و ته‌نانه‌ت له مه‌کته‌به‌کانی فێربوونی قورئاندا! به‌رده‌وام له تۆڕه کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کاندا دێ و ده‌چن و ئێستاش چه‌ند ڕۆژێکه که هه‌واڵه‌کانی ده‌ستدرێژیی سێکسی به تاک و کۆمه‌ڵ بۆ سه‌ر کچان و ژنان له شار و شارۆچکه‌کانی ئێرانه بۆته مانشێتی ڕۆژنامه و تیتری ڕاگه‌یه‌نه‌کان.
خه‌سارناسیی ئه‌م دیارده‌یه پێویسته، به‌ڵام ڕه‌نگبێ توانای ئه‌م چه‌ند دێڕه ته‌نیا گه‌ڕان به دوای چه‌ند هۆکارێک بێ، که وایکردووه ڕۆژانه گوێمان له‌و ڕووداوانه بن. پرسیاره‌کان له‌و پێوه‌ندییه‌دا زۆرن که ڕه‌نگبێ سه‌ره‌کیترینی ئه‌وه بێ که ئاخۆ فەقری فه‌رهه‌نگی و هەژاریی ئابووری و بێکاری هه‌وسارپچڕاوه که ئه‌م دۆخه‌ی له کۆمەڵگه‌دا خوڵقاندوه؟ ئایا هۆکاره‌کان ڕه‌گیان له کولتوور و ئایین و دابونه‌ریتدا داکوتاوه؟ یان هۆکاری بنه‌ڕه‌تی بۆ نیزامی سیاسیی وڵات ده‌گه‌ڕێته‌وه که دژی هه‌موو نۆڕمه جێکه‌وتووه جیهانییه‌کانه و وڵات به‌پێی ئیدۆلۆژیی چه‌قبه‌ستووی خۆی ئیداره ده‌کا؟ یان خۆ هه‌موو ئه‌وانه له‌ته جیاکانی پازیلێکن و پێکه‌وه بوار بۆ ئه‌م کاره‌ساتگه‌له خۆش ده‌که‌ن؟
هیندێک له‌م فاکتۆڕانه له زۆر وڵاتی دراوسێی ئێرانیشدا به‌رچاو ده‌که‌ون، به‌ڵام توندوتیژی دژی ژنان و په‌ره‌سه‌ندنی دیارده‌ی ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر ژنان و منداڵان له‌واندا ئه‌وه‌نده زه‌ق و پڕدیار نیه، بۆیه ده‌کرێ ئه‌مه ئێمه بباته سه‌ر گرێی سه‌ره‌کیی بابه‌ته‌که، که نیزامی سیاسی و به‌ڕێوه‌به‌ریی وڵات، واته حوکمه‌ته. وڵات هه‌یه له ئێران هه‌ژارتر به ڕێژه‌ی بێکاریی زیاتر؛ به‌ڵام نه‌زمی کۆمه‌ڵایه‌تیی تێدا جێگیره و له ئه‌گه‌ری هه‌رچه‌شنه لادان و تاوانێک ده‌زگای داد ماف بۆ خاوه‌نه‌که‌ی ده‌گه‌ڕێنێته‌وه و نیزامی په‌روه‌رده‌ییش هه‌وڵ بۆ بیچمگرتنی بایه‌خه مرۆڤته‌ورییه‌کان ده‌دا. ته‌نانه‌ت له زۆربه‌ی وڵاتانی ئیسلامیدا _که توندوتیژی تێیاندا پاساوهه‌ڵگره_ به‌ڵام ده‌ستدرێژیی سێکسی به سیسته‌م نه‌کراوه و ئه‌مه یانی ئه‌وه‌ی ئیسلامیبوونی وڵات و ته‌نانه‌ت داخراوبوونی به ته‌نیا ناتوانێ هۆکاری بنه‌ره‌تی بۆ ئه‌م دیارده‌یه بێ. له‌و نێوه‌دا ته‌نیا نیزامی سیاسی ده‌مێنێته‌وه که ده‌بێته فۆکووسی بخرێته سه‌ر، ئه‌وه‌ش ڕوونه له ئێراندا ده‌سه‌ڵاتی کۆماری ئیسلامی که کۆمه‌ڵگه‌ی نوقمی قه‌یرانه سیاسی، کۆمه‌ڵایه‌تی و ئابوورییه‌کان کردووه؛ هه‌موو کاتێ ویستوویه‌تی که ده‌ستدرێژیی سێکسی وه‌ک چه‌کێک بۆ خوڵقاندنی خۆف و ترس و تۆقاندن له پێناو بێده‌نگکردن به سه‌ر کۆمه‌ڵگه‌دا بسه‌پێنێ.
هه‌ر له سه‌ره‌تاوه له زیندانه‌کاندا ده‌ستدرێژیی سێکسی بۆ ده‌کرایه سه‌ر کچان و ژنانی به‌ندیی سیاسی و کێ ئه‌و جینایه‌تانه‌ی ده‌کرد؛ سروشتییه هه‌ر کاربه‌ده‌ستان و به‌رپرسانی حکومه‌تی ده‌یانکردن و هه‌ر له زمان به‌شێک له کاربه‌ده‌ستانی ناسراوی حکومه‌ت _حوسێنعه‌لی مونته‌زیری له نامه‌یه‌کدا بۆ خومه‌ینی_ له‌قاو درا. له به‌رده‌وامیی ئه‌و ڕه‌وته سیستماتیکه‌دا و بیست دواتر و دوای ڕووداوه‌کانی هه‌ڵبژاردنه‌کانی سه‌رۆک کۆماری دیسانه‌که‌ش ئه‌وه که‌ڕووبی، یه‌ک له پاڵێوراوه‌کان و سه‌رۆکی پێشووی مه‌جلیسی ئێران بوو _که ئێستا به‌ر غه‌زه‌بی ناوکی ئیستبداد که‌وتووه_ که هه‌واڵی ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر گیراوه‌کان له زیندانی که‌هریزه‌کی ئاشکرا کرد. ئێستاش که به‌رده‌وام به‌سه‌ر ڕووداوی له‌و چه‌شنه‌دا ده‌که‌وین که تازه‌ترین نموونه‌یان ده‌ستدرێژیی به‌کۆمه‌ڵ بۆ سه‌ر 41 ژنه له شاری ئیرانشەهر. ئه‌وه‌ی له‌و نێوه‌دا ده‌مانباته سه‌ر سه‌ره‌داوه‌که ئه‌وه‌یه که له هیچ کام له‌وانه‌دا تاوانبارانی سه‌ره‌کی سزا نه‌دراون و ڕوون دیاره که ئه‌وانه _سه‌عید تووسی، مه‌داحه‌که‌ی سه‌ر به به‌یتی ڕێبه‌ری، وه‌ک نموونه_ مافیای ده‌سه‌ڵاتیان له پشته.
خاڵێکی دیکه بواره‌کانی خوڵقانی ئه‌م تڕاژیدییانه که هه‌مووی بۆ بارودۆخی کۆمه‌ڵایه‌تی له سۆنگه‌ی سیاسه‌ته‌کانی کۆماری ئیسلامی ده‌گه‌ڕێته‌وه ئەوەیە لە به‌شێکی به‌رچاو له‌و تاوانگه‌له به بیانووی یارمەتیدان منداڵانی سه‌رشه‌قام و کۆکردنەوەیان به مه‌به‌ستی ئاگالێبوون و سەرپەرستی کردنیانه ده‌کرێ. دوایه‌ش ده‌بینین که مافیاکانی سێکس و بازرگانیی منداڵان که هه‌موویان به‌شێک له ڕایه‌ڵه‌ی ده‌سه‌ڵاتن، ئه‌و منداڵانه وه‌به‌رکار ده‌نێن، موعتادیان ده‌که‌ن و دەستدرێژییان ده‌که‌نه سه‌ر. له‌و نێوه‌شدا له جیاتی ئه‌وه‌ی قانوونێک هەبێ پشتیوانییان لێ بکا و دادیان بستێنێ، لە پێناو پاراستنی بەرژەوەندییەکانی نیزام و ئیسلامدا!، هەوڵی دیزەبەدەرخۆنەکردنی تاوانەکان دەدرێ؛ بە تایبەت ئەگەر قوربانیش کەسانی بێدەسەڵات و بێئەنوا بن، وەک منداڵانی چین و توێژە هەژارەکان، یان ئاوارە و پەناخوازەکان کە دەستیان لە هیچ بەند نابێ و دەنگیان ناگاتە هیچ کوێ.
چارەسەر چین؟
ئایا شاردنەوەی تاوانە بۆ «سەعید تووسی»یەکان، چونکی سەر بە بەیتی ڕێبەرین؟ یان داوای جێبەجێکردنی حەددی شەرعی بۆ بەڕێوەبەری قوتابخانەکەی تاران؟ یان تۆقاندن و ناچارکردنی قوربانییان بە بێدەنگەلێکردن لە ترسی لۆمە و تیروتوانجی کۆمەڵگە؟ یان لەقاودانی کارەساتەکان لە زمانی کەسانی وەک «محەممەد تەیب ملازحی»یەکان یان هاتنە سەرشەقامی ئیرانشەهرییەکان؟
ڕوون و ئاشکرایە کە پەردەپۆشکردن ناتوانێ چارەسەری دیاردەیەکی لەو شێوەیە بێ، پڕدیاریشە کە حکومەت نە ئیرادە و نە توانا و ویستی چارەسەری کێشە کۆمەڵایەتییەکانی هەیە و خۆی ماکە و سەرچاوەی ئەم کارەساتانەیە. لەولاش دەمێنێتەوە دەزگای قەزایی کە قەت سەربەخۆ نەبووە و دادی خاوەن ماف ئەویش قوربانییانی ئەو ڕووداوانەی نەداوە، پاڕلمانیش کە تا ئێستا نەیتوانیوە پڕۆژەیاسای سەردەمیانە بۆ پشتیوانی لە قوربانییانی ڕووداوی لەو چەشنە پەسند بکا و، نیزامی پەروەردەییش کە ئیدۆلۆژیکە و توندوقایم بە بنەما نەریتی و پاشکەوتووەکان نووساوە و نایهەوێ پێست فڕێ بدا. دوای هەموو ئەوانە دیسان چارەسەر هەر خەڵکە و گەڕانەوەش هەر بۆ لای ئەوانە.
خەڵک بەر لە هەموو شتێک پێویستە هەڵوێستیان هەبێ و هان بدرێن کە ئەو حاڵەتانە ئاشکرا بکرێن، تاوانباران بناسێندرێن و هاوکات قوربانییان پشتیان بگیرێ و داڵدە بدرێن؛ ئەوەی ئەمڕۆ بە سەر ژن و کچێکی دراوسێ، یان لە شارێکی نیزیک یان دوور لە ئێمە ڕوو دەدا، لەوانەیە سبەی لە خۆمان بێ، بۆیە تاک بە تاکی کۆمەڵگە هەم بۆ پێشگیری، هەم بۆ بەرەنگاربوونەوە و هەم لە داکۆکی لە قوربانییاندا دەبێ خۆیان بە دەروەست بزانن و هەڵوێستیان هەبێ.
چارەسەری بنەڕەتیش پەروەردەی گونجاو و سەردەمیانە و بردنەسەرێی ئاستی تێگەیشتن لە سەر چەمک و پێوەندییە جینسییەکانە کە ئەو تابۆیە دەبێ بشکێ و هەموو دەبێ لە خۆیان ڕا دەست پێبکەن و بەو وشیارییە بۆشایی نەبوونەکەی لە سیستمی فێرکاری و پەروەردەیی وڵاتدا پڕ بکەنەوە.
با چاومان لەوە نەبێ وڵاتانی دی و خەڵکی دی داوای مافەکانمان بۆ بکەن و لە سەرمان وەجواب بێن، خۆمان دەتوانین بەشی بنەڕەتی لەو پڕۆسەیە بین و هاوکات لاهێزی فشار بین بۆ لێپێچینەوە لە دەوڵەت و حوکمەت و دەزگا پێوەندیدارەکانیان. نابێ ڕێگە بدرێ حوکمەت وەک تا ئێستا کردوویەتی یاری بە عەقڵ و بەها مرۆڤایەتییەکان بکا و بە پاساوی پاراستنی بنەما شەرعی و نەریتییەکانی کۆمەڵگە، بەستێن بۆ خوڵقاندنی تاوانگەلی لەو چەشنە خۆش بکا. حوکمەت لە خۆیدا هێز و دەسەڵاتێکی ئەوتۆی نیە و ئەمە خەڵکە دەبێ بە دەسەڵات و هێزی خۆیان بزانن و بەرەنگاری سیاسەتە چەوتەکانی ڕێژیم ببنەوە. ڕێژیم هەتا ئێستاش کەلکی زێڕینی لە بێدەنگیی کۆمەڵگە و بێتەفاوتبوونی خەڵک بە نیسبەت دیاردە کۆمەڵایەتییەکان وەرگرتووە، ئەوەش دەزانێ لەگەڵ یەکەم درز کە بکەوێتە ئەم پێکهاتەیە هەر هەموو پێکهاتەکەی دەڕمێ و کۆتایی بە تەمەنی دی. بۆیە تاکەڕێگا هەر هێز و وشیاریی خەڵکە کە دەتوانێ ئەم پڕۆسەیە و ئەم کرانەوەیە پێش بخا. لە ئەگەری پێچەوانەی ئەمەدا ڕەنگبێ خەڵک پەنا بۆ دادەوەریی سەرشەقام و تۆڵەئەستێنی ببەن، کە ئەمەش خۆی جۆرێکە لە بەرهەمهێنانەوەی توندوتیژی و هێشتنەوەی دەمارگرژی و چەقبەستوو مانەوەی نیزامی پەروەردەیی کە ئەم بشێوییە زیاتر لە زیانی خەڵک دەشکێتەوە تا حوکمەت و دەسەڵات.
خەڵکی ئێران و کۆمەڵگەی ئەم وڵاتە شیاوی ژیانێکی دیکەی مرۆیین و ئەمەش تەنیا بە هەڵوێستگرتن و گۆڕینی ئەم دۆخە دێتە دی و یەکەم هەنگاو دەنگهەڵبڕین و تێپەڕین لە تابۆکان و یەکخستنی هێزیانە لە بەگژداچوونەوەی ئەم دۆخە کە بەرهەمی سیاسەتی دەسەڵاتێکی لە چەشنی چاخی بەردینە.
لە ژمارەی ٧٢٨ی”کوردستان”دا بڵاو بۆتەوە)
