لە کۆتاییەکانی مانگی بەهاردا، ژیانی هونەرمەندێکی مەند و نیان کۆتایی هات بەناوی سمایل سابوور. ڕۆژی یەکشەممە، ٢٦ی جۆزەردان، «سماعیل سابوور»، هونەرمەندی کوردی خەڵکی شاری نۆدشە، لە نەخۆشخانەیەک لە شاری سلێمانی بە هۆی ڕاوەستانی دڵەوە ماڵاوایی لە ژیان کرد و هۆگرانی مووسیقی ڕەسەنی کوردی تازیەبار کرد.
بنەماڵەی سابوور کە بنەماڵەیەکی هونەرمەندن لە ناوچەی هەورامان و پارێزگای کرماشان و، فیرووز سابوور و سمایل سابوور دوو کوڕی ئەو بنەماڵەن کە لە مووسیقی کوردیدا جێگەی تایبەتیان هەیە.
سمایل سابوور خەڵکی شاری نۆدشە، لە ساڵی ١٣٣٥ی هەتاویدا لەدایک بووە. ئەو ساڵی ١٣٥٨ی هەتاوی لە شاری تاران، زانکۆی لە بەشی هونەرە جوانەکاندا تەواو کرد و چەندین ساڵ لە ڕادیۆ دەنگی کرماشان خزمەتی بە هونەری مووسیقیی کوردی کرد. ئەو هونەرمەندە دەنگ ئەهووراییە تا کاتێک کە وڵاتی بە جێ نەهێشتبوو ١٠٥ گۆرانیی تۆمار کرد و ئاڵبۆمێکی بە ناوی «سەفەرنامەی کوردستان» بڵاو کردەوە.
سمایل سابوور خووگرتوو بە زوڵاڵیی دەنگی مەزهەر خالقی و هەڵکەوتوو لە داوێنی هەورامانی پڕ خرینگە و قاسپە، هەر لە منداڵییەوە عەوداڵی گۆرانی دەبێ و بەهۆی بەهرەمەندی توانی بە جوانی لەم ئاسمانەدا بدرەوشێ، بەڵام ئەوەی کە حاشاهەڵنەگرە دوای شۆڕشی گەلانی ئێران و هاتنە سەرکاری کۆماری ئیسلامی هونەرمەندان بوون بە دوو دەستە، دەستەیەک زێد و وڵاتیان بەجێهێشت و دەستەیەکی دیکە مانەوە و لەگەڵ ئەوبارودۆخە بەرتەسکەدا هەڵسوکەتیان کرد و تووشی کۆمەڵێک گرفتی سیاسی و کۆمەڵایەتی بوون و لە ئاکامدا نەیانتوانی بەو جۆرە کە حەزی خۆیانە، درێژە بە هونەرەکەیان بدەن.
کەم نین و بگرە زۆریشن ئەو هونەرمەند و نووسەر و شاعیرانەی کە بەهۆی ئەوەی نەبوون بە شایەری دەسەڵات و هونەریان بەهۆی هونەر پاراست، ئەگەریش تووشی سزا و زیندان نەبوون لانیکەم ژیان و ژینگەیان وەها بەرتەسک و داخراو کرا کە هەست بە غەریبی بکەن لە خاک و شاری خۆیان و بە ناچاری سەری سەوداسەرییان هەڵگرن و ڕوو بکەنە غەریبستان!
یەکێک لەو هونەرمەندانە کە هاوکاروانی حیشمەتوڵلای لۆڕنژادە لە کرماشانی دێرین، سمایل سابوورە کە بە مەحزوونی ژیا و بە غەریبیش مرد.
لە نۆدشەوە بە قاسپەی کەو ڕاهات و لە تاران بە لاواندنەوەی نیشتمان بیری کوردانەی پەرەی سەند و لە ڕادیۆی دەنگی کرماشان وەکوو زیرەک بوو بە تەتەری بێتاقەتی گەلێکی خەمبار و جەفا چێشتوو.
کۆچی دوایی سابوور ناڵێم بۆ چەند کات بە دڵنیاییەوە بۆ چەند ڕۆژ کۆمەڵگەی کوردەواری داچڵەکاند و هەواڵی هەڵفڕینی ئەو بولبولە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی تەنی.
هۆکارە سەرەکییەکەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە سمایل سابوور زیاتر لە ٤٠ ساڵ گۆرانی بۆ گۆرانی چڕی، لە پێناوی هونەرمەند بوونیدا دەربەدەری و ئاوارەگی و چەوساوەیی زۆری چێشت. بەڵام گرینگە بنەماڵەی سابووریش هەڵقوڵاوی جوغڕافیای پان و بەرین و زێڕینی کرماشانن و بە جورئەتەوە دەتوانین بێژین کە گەشەی مووسیقی فارسی لە ئێران لە گرەوی مووسیقی و مووزیسیەن و هونەرمەندانی ئەو بەشە لە کوردستانە کە ئاساییە دەەسەڵات هەموو جۆرێک هەوڵی خۆی وەگەڕ بخا بۆ دابڕاندن و جیاکردنی و گرێدانی بە سانتڕاڵەوە.
بە چاوخشاندنێک بە ڕەوتی میووزیکی ئێراندا کە بەداخەوە بە مووسیقیی فارسی ناسراوە! جێ پەنجە و کاریگەریی هونەرمەندان و ژەنیارانی کوردیان پێوە دیارە کە زۆرترینیان لە دایکبووی پارێزگای کرماشان و پەروەردەی لانکەی زاگرۆسن.
لە کاسێتی «گوڵی سەد بەرگ» بە هونەرمەندیی «شەهرام نازری» و «بیژەن کامکار» بۆ یەکەمجار ئامێری دەف هاتە نێو مووسیقیی ئێران و کوردستان و بە وردبوونەوەیەک تێدەگەین کە هاوکاری و کاری هاوبەشی هونەرمەندانی کورد کاریگەریی بەرچاوی لەسەر گەشەی مووسیقیی ئێران و کوردستان داناوە.
ئەگەر لە هونەرمەندانێک وەکوو سووسەن و هایدە و مەهەستی گەڕێین، ئەمە سۆزی تەموورەژەنانێک وەکوو «سەید خەلیل عالی‌نژاد» و «عەلی‌ئەکبەر مرادی» بوو کە سۆزێکی دێرینی لە شارستانییەتی کوردانی بە ئێران و جیهان ناساند، ئەمە دیسان دەست و پەنجەی «کەیهانی کەلهۆڕ»ی کرماشانییە کە لە «جادەی ئەبریشەم» بە هاوشانی گەورە مووزیسیەنەکانی جیهان، «شاری خامۆش» واتە هەڵەبجە دەلاوێنێ و ئێستاش بەشێکی زۆر لە مێلۆدی و ئاوازەکانی گۆرانیبێژانی فارس لە ئاستی بەرزدا وەکوو «شەجەریان» قەرزداری ژەنیارانی کورد بەتایبەتی کوردی پارێزگای کرماشانن.
بنەماڵەی «سابوور»، «زەهاوی»، «نازری» و «پوورنازری»یەکان ئەمانە ئالبۆمی ڕەسەنایەتیی ئاواز و مێلۆدیی کوردین کە مووسیقیی ئێرانیشیان گەشاندەوە و جێ پەنجەیان دیارە.
بەڵام خاڵی بەرچاوی کەسانێک وەکوو سمایل سابوور و فیرۆزی سابوور و یەدوڵڵای ڕەحمانی و حێشمەتوڵڵای لۆڕنژاد ئەوەیە کە بە ماندووبوونی خۆیان و هەست بە بەرپرسایەتییەک زێدەتر لە هونەرمەندبوون وەکوو سەنگەرێک گۆرانی و ئەدەبی زارەکیی ناوچەی هەستیاری کرماشانیان پاراستوە و ڕێگەخۆشکەرێکی خەمخۆر بوون هەتا بەرە و نەوەی نوێ زیاتر لە جیلەکانی دیکە لە پارێزگای کرماشان و ئیلام لە سیاسەتی داڕێژراوی پاکتاوکردن نەتوێنەوە.
بە لە بەرچاو گرتنی هەلومەرجی سیاسی و میژوویی کرماشان و ئیلام دەتوانین بێژین ئەمە مووسیقی و بەتایبەتی هونەرمەندانی دەروەستی ئەو ناوچانە بوون کە وەکوو قەڵغان، فەرهەنگ و زمان و ناسنامەی کوردستانی بوونیان پاراست.
لە کۆتاییدا پێویستە ئاماژە بەوە بدرێ کە ناوچەکانی کوردستان ئالبۆمی فرەڕەنگی دەنگەکانە و سمایل سابوور یەکێک لە ناسکە دەنگەکانی ناوچەی هەورامان و فەرهادی شەیدای گۆرانی «شیرین» بوو کە بە گۆرانی «خانباجی»یەوە، بووەتە نۆستالژیا و بیرەوەریی هاوبەشی تاک بە تاکی خەڵکی کوردستان و؛ تەنانەت مەرگیش دەرقەتی هونەر نایە.
