'' ئه‌وان به‌ره‌و به‌رزایی هه‌ڵکشان، تا ده‌ستیان به خاک رابگا '' یانیس ڕیچۆس.
خه‌مێکی قوڵ دایگرتبوو. هه‌واڵی مه‌رگی براکه‌ی ئازاری ده‌دا. زۆر مناڵ بوو جێی‌هێشتبوو. دوای ده‌یان‌ساڵ ته‌نیا بۆ کاتژمێرێک توانیبووی چاوی پێی‌بکه‌وێته‌وه.
له سه‌ر گاشه به‌ردێک دانیشتبوو و سه‌یری گه‌ڵی‌یه‌که‌ی خواره‌وه‌ی ده‌کرد. لاپه‌ڕه‌ی بیره‌وه‌رییه‌کانی نێو زه‌ینی خۆی هه‌ڵده‌داوه. هه‌ستی ده‌کرد له‌و سی ساڵی دوایی‌دا رووداوگه‌لێک قه‌وماون و براکه‌ی لێیان بێ‌به‌ش بووه. هه‌رجارێ هه‌ناسه‌ی حه‌سڕه‌تی هه‌ڵده‌کێشا، به‌هۆی شنه‌بای ئه‌و سه‌ره به‌ره‌و شیوی خواروو بڵاوه‌ی پێ‌ده‌کرا.
ئازاد له‌ولاتر چاوی تێ‌بڕیبوو. تێگه‌یی که ئه‌و دوور ده‌ڕوانێ و له خه‌یاڵ‌دا گه‌ڕاوه‌ته‌وه دواوه. لێی‌نیزیک که‌وته‌وه. ده‌ستێکی له سه‌ر شان دانا.
- کاکه، ئه‌وه‌نده خه‌فه‌ت مه‌خۆ، ژیانه و کۆڵێک ئازار و مه‌ینه‌ت....
- ده‌زانم ئازادگیان. غه‌دره، غه‌درێکی گه‌وره. برای بچووکم بوو. ئه‌و کاته‌ی به‌جێم‌هێشت و رووم له پێشمه‌رگایه‌تی کرد، ئه‌و مناڵ بوو. دوای سی ساڵ چاوم پێی‌که‌وته‌وه، ئه‌ویش ته‌نیا بۆ یه‌ک کاتژمێر...
- هه‌سته با پیاسه‌یه‌ک به‌ره‌و داوێنی خواره‌وه بکه‌ین. کانیاوێکی خۆشی لێیه. ئاوێکی فێنک به ڕوخسارت‌دا بکه و دڵنیام نه‌ختێک دێیه‌وه سه‌رخۆ. باوه‌ڕ بکه سه‌باره‌ت به ژیانی خۆم بدوێم، هه‌موو ئازاره‌کانت له بیر ده‌که‌ی.
یه‌که‌مجار بوو هه‌ستی کرد وه‌کوو سکرتێر له‌گه‌ڵ پارێزه‌ره‌که‌ی قسه ناکا، به‌ڵکوو برای بچووکی خۆی لایه‌تی و پێکه‌وه به مه‌به‌ستی گه‌ڕان له قه‌ڵا ده‌رکه‌وتوون و هاتوونه شاخ.
- یانی ئازاد گیان، تۆ ده‌خوازی من خه‌مه‌کانی خۆم فه‌رامۆش بکه‌م و بیر له کاروباری سکرتێری نه‌که‌مه‌وه و گوێ له ئازاره‌کانت بگرم؟
ئازاد وه‌کوو خووی هه‌میشه‌یی، قاقایه‌کی لێدا.
- ئه‌ی باشه برای گه‌وره‌م بۆ چییه. خاڵه خاڵه بۆوه‌یه چوێله‌کانم بۆ بگرێ. ئه‌گه‌ر به قسه‌ی من بێ، خه‌مه‌کانی خۆت وه‌لا دەنێی، سکرتێریش بمێنه‌وه بۆوه‌ی به چاکی گوێ له ئازاره‌کانی من بگری.
له سه‌ر کانی و ته‌واوی رێگادا، ئازاد باسی ژیانی خۆی کرد.
- کاکه، ئه‌گه‌ر ژیان به من قه‌رزدار نه‌بێ، من ده‌ینداری ئه‌و نیم. ده‌بێ ڕۆژێک نووسه‌ران له سه‌ر ژیانی من و ئازاده‌کان بنووسن. چیرۆکی ئێمه‌مانان پڕن له تابڵۆی بێدەرەتانی...
ئازاد وێدەچوو که‌سی خۆی دۆزیبێتەوە؛. ورده‌ورده چووه نێو گۆمی مه‌ندی ژیان. به‌وپه‌ڕی متمانه‌وه باسی ژیانی خۆی ده‌کرد. بنه‌ماڵه‌یه‌کی هه‌ژار، وه‌کوو هه‌زاران بێ‌ده‌ره‌تانی نیشتمانه‌که‌مان، ئەوە سەرەتا و کۆتایی بەسەرهاتی چیرۆکی ئەو بوو.
قاقا و پێکه‌نین بۆ ساتێکیش لێی دوورنه‌ده‌که‌وته‌وه.
- ئازاد، تۆ ئه‌وه‌ت باشه، ئه‌گه‌ر باسی ئازاره‌کانی خۆیشت ده‌که‌ی، بزه و پێکه‌نینت لێ‌نابڕێ!
- کاکه، له‌و ڕۆژه‌وه که له‌دایکبوومه، ژیان ده‌خوازێ پێم‌پێبکه‌نێ، به‌ڵام به‌پێچه‌وانه‌وه، من به قاقاکانم ئه‌وم به‌زاندووه و ئیزنم نه‌داوه هومێدم لێ‌بستێنێ. ئه‌گه‌رچی هەموو خۆشییه‌کانی لێم زەوت کردووە...
ئه‌وان ئیتر به‌رده‌وام پێکه‌وه ده‌بوون. پێوه‌ندی سکرتێر و پارێزه‌ر شتێکی ته‌واو ڕواڵه‌تی بوو. ئازاد نه‌ک هه‌ر به چه‌ک، به روحیش پاسه‌وان و خه‌مخۆری برای گه‌وره‌ی بوو. به واتایه‌ک عاتیفه‌ی خۆشه‌ویستی، به‌سه‌ر ئه‌رکی پاسه‌وانێتی‌دا زاڵ ببوو. سکرتێریش ئه‌و کاته هه‌ستی به شادی ده‌کرد، ئه‌گه‌ر کارێکی کردبا ئازاد شادبێ. ئازاد له هه‌موو سه‌فه‌ر و دیدار و سێمیناره‌کان له‌گه‌ڵ برای گه‌وره‌ی بوو، ته‌نانه‌ت بۆ تاوێکیش ئاماده نه‌بوو جێی‌هێڵێ. سکرتێر ئه‌گه‌ر بۆ دیدارێکی که‌سایه‌تی‌یه‌کانی باشووری کوردستان چووبا و ئازادی له‌گه‌ڵ نه‌بووایه، ئه‌وان خێرا ده‌یانپرسی، کوڕه خوێنشیرین و لێو به‌بزه‌که بۆ نه‌هاتووه؟ له نهێنی‌پارێزی‌دا که‌سێکی که‌م‌وێنه بوو. له باری خوێنده‌واری‌یه‌وه تا پێنجی سه‌ره‌تایی خوێندبووی، به‌ڵام ئینسانێکی ورد و ژیر بوو. زۆر سه‌رکێش، هه‌رده‌م ئاره‌زووی ده‌کرد ئه‌گه‌ر ڕۆژێک بمرێت، وه‌کوو قاره‌مانێک بمرێت. شۆخ و شه‌نگی‌یه‌که‌ی لای هاوڕییانی، خۆشه‌ویستی کردبوو. زۆر زوو ببووه جێگر په‌ل و به‌وه‌ش نه‌وه‌ستابوو خێرا وه‌کوو سه‌رپه‌ل پله‌ی به‌رزکرابۆوه. کارلێهاتوو بوو و چۆن به قاقاکانی ژیانی به‌زاندبوو، به لێهاتوویی و جوامێریشی ترسی یه‌خسیر کردبوو. سه‌ره‌ڕای گشت ئه‌وانه‌ش به سنووره‌کانی هه‌ڵسوکه‌وتی خۆی ده‌زانی.
- ئازاد، هیچ ده‌زانی زۆرجار بیر له تۆ ده‌که‌مه‌وه، به‌و ته‌مه‌نه که‌مه، چۆن ده‌توانی ئه‌و گشته زانیارییه‌ت هه‌بێ.
- کاکه، منداڵی گوندم..... قاقا و پێکه‌نین هه‌میشه هه‌وێنی وڵامه‌کانی بوون.
- باشه منیش وه‌کوو تۆ گوندیم...
- ئاخر زانیاری‌یه‌کانی ئێوه زیاتر نووسراوی سه‌ر کتێبه‌کانن، به‌ڵام من له‌گه‌ڵیان ژیاوم.
ئازاد له ناسینی سروشت‌دا، زۆر شاره‌زا بوو. بۆ نێوی دار و ده‌وه‌ن، گژ و گیا و گوڵ و باڵنده و په‌له‌وه‌ر و ئاژه‌ڵ و چی دیارده‌کانی سروشت هه‌بوون، خۆی قامووسێکی زیندوو بوو. به‌و خاکی‌بوونه یا به‌قه‌ولی خۆی گوندی بوونه‌ی، ڕۆژ به‌ڕۆژ جێی خۆی له‌نێو دڵی برای گه‌وره‌یدا کردبۆوه.
- ئازاد گیان، ئه‌ی بیرێک له پێکهێنانی ژیانێکی هاوبه‌ش ناکه‌یه‌وه، پێم ناڵێی که‌ی نازدار حه‌یرانێک ده‌دۆزییه‌وه؟
- ههههههه.... کاکه ئه‌ویش نۆره‌ی خۆی دێ.
- که‌ست دۆزیوه‌ته‌وه یان نا؟
ئازاد هه‌رجارێ ئه‌و پرسیاره‌ی دوایی لێ‌کرابا، به پێکه‌نینه‌وه خۆی له وڵامدانه‌وه ده‌پاراست. ئه‌و پێیوابوو جارێ هێشتا وه‌ختی درکاندنی ئه‌و نهێنییه‌ی ژیانی نه‌هاتووه.
* * * *
گه‌لێک جار له‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌کانیش به‌ره‌و قوڵایی ناوچه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان و به‌تایبه‌تی زێدی خۆی ده‌چۆوه. شاره‌زای چیا و شیو و ده‌شته‌کان بوو. هه‌رکات ده‌گه‌ڕاوه، کۆڵێک ئاوه‌دانی له‌گه‌ڵ خۆی بۆ قه‌ڵا به‌دیاری ده‌هێنا.
شه‌و له‌گه‌ڵ سکرتێره‌که‌ی دانیشتبوون.
- کاکه، هیچ ده‌زانی هه‌رکات ده‌چمه‌وه ناوچه، دڵم ده‌کرێته‌وه. ئاخ چه‌ند خۆشه له نیشتمانی خۆت به‌سه‌ربه‌ستی بژی...
- هیچ شک له‌وه‌دا نییه ئازادگیان، به‌ڵام با له‌و قسه‌یه گه‌ڕێین، له‌و سه‌فه‌ره‌م‌دا ته‌له‌فوونێکی جوانم بۆت هێناوه...
- ههههههههههه، کاکه ئه‌وه نییه ته‌له‌فوونم هه‌یه، زۆر باش کار ده‌کا.
- نا ئیدی زه‌مانی ئه‌وانه به‌سه‌رچووه. که‌س نادۆزییەوە شتی وای پێبێ. منیش ده‌خوازم براکه‌م ته‌له‌فوونێکی جوانی پێبێ. با به‌قه‌ولی خۆت فیتوویه‌کانی بۆت ده‌نێرن، جوان بن. ئه‌گه‌ریش چوویه‌وه ناوچه وێنه‌ی به‌دڵی خۆت بگره....
ئازاد ناوی نووکه و په‌یامه‌کانی نابوو فیتوو و سیگناڵی فیتووشی بۆیان دانابوو. هه‌رجارێ په‌یامی بۆ ده‌هات، دووبه‌دوو کۆڵێک به‌و ده‌نگی فیتوویه پێده‌که‌نین. خێرا سکرتێر هه‌رای لێ‌ده‌کرد:
- ئازاد بگه‌یێ فیتوویه، نه‌کا نازدارحه‌یران بێ.
ئێواره‌یه‌ک خێرا چووه لای برای گه‌وره‌ی.
- کاکه، ئه‌وه پێشمه‌رگه‌کان به مه‌عموورییه‌ت ده‌چنه‌وه ناوچه، ده‌خوازم ئیزنم بده‌ی منیش له‌گه‌ڵیان بچم.
- ئازاد، ئه‌رکی تۆ ئه‌وه‌یه لای من بی، باشه هیچ ده‌زانی وه‌ختێک ده‌چییه‌وه ناوچه، من ته‌واوێک ته‌نیام، پاشان هاوڕێیان چۆنه په‌سندی چوونه‌وه‌ی تۆیان کردووه؟
- کاکه تۆ خوا لێم تێک‌مه‌ده. زۆریان له‌به‌ر پاڕاومه‌وه منیش له‌گه‌ڵیان بم، ئه‌وان گوتوویانه ئه‌گه‌ر کاک خالید ئیزنت بدا، دەتوانی رەگەڵ تیمەکەمان بکەوی.... ئه‌گه‌ر خۆشت ده‌وێم بێدڵیم مه‌که و با له‌گه‌ڵیان بچمه‌وه.
- ئازاد گیان، ناخوازم بێدڵیت بکه‌م، به‌ڵام هه‌رجارێ ده‌چییه‌وه من ته‌واوێک نیگه‌رانی دامده‌گرێ، تێده‌گه‌ی؟
- نا نا به‌ڵێن بێ زۆر زۆر وریا بم و ئاگام له‌خۆم بێ.
- ده‌ی باشه، ئێستا که به‌ڵێنت داوه، منیش ئیزنت پێ‌ده‌ده‌م.
ئازاد ده‌ستی بۆ جانتاکه‌ی خۆی برد. ملوانکه‌یه‌کی مێخه‌کیی ده‌رهێنا بۆ لای سکرتێری راداشت.
- ئه‌و دیارییه‌م با لای خۆت بێ. زۆرم دڵ پێوه‌یه.
- ئه‌وه چییه؟ نه‌کا نازدار حه‌یرانێک بۆی دروستکردبی!
ئازاد سه‌ری له‌قاند و بزه له سه‌ر لێو نهێنی دڵی درکاند. برای گه‌وره تێگه‌یی.
- تێگه‌یشتم. قه‌ولم پێت‌دابوو نازدار حه‌یران بدۆزییه‌وه، خه‌رجی شاییه‌که‌تان وه‌ستۆی خۆم بگرم. لە سەر بەڵێنی خۆم سوورم، بەڵام بەو شەرتەی زۆرت ئاگا لە خۆت بێ، ئاخر تۆ زۆر سەرکێشی...
- با بێمه‌وه، به تێر و ته‌سه‌لی باسی ده‌که‌م. هه‌تا دێمه‌وه کاکه تۆیش ده‌بێ زۆرت ئاگا له خۆت بێ، نەکەی بهێڵی دوژمن زەفەرمان پێ‌بەرێ.... با دوایی نەڵێن خەتای ئازادبوو...
- ئازاد گیان نیگه‌رانی من مه‌به، من نیگه‌رانی تۆم گوندییه سه‌رکێشه‌که!
ئازاد رۆیشت و سکرتێر ملوانکه‌ی مێخه‌کی له‌نێو ده‌ستی‌دا راگرتبوو و به نیگه‌رانی‌یه‌وه سه‌یری ڕۆیشتن و دوورکه‌وتنه‌وه‌ی ئازادی کرد.
* * *
16ی خه‌رمانان بوو، کاتژمێر 6ی ئێواره. له نێوخۆی وڵاته‌وه پێوه‌ندی گیرا. ته‌له‌فوونی سکرتێر زه‌نگی لێدا.
- به‌ڵێ فه‌رموو...
- .... کاکه به‌داخه‌وه خه‌به‌ر خۆش نین. کوڕه‌کان به‌سه‌ر بۆسه و که‌مین‌دا که‌وتوون، شه‌هیدمان هه‌یه. ئازاد ئالی و ئه‌میر نستانی شه‌هید بوونه. هاوڕێیانی دیکه به‌سڵامه‌تی دوورکه‌وتوونه‌وه. .... به‌داخ...... نا .....
پێوه‌ندی پچڕا.
سکرتێر ده‌ستێکی بۆ ملوانکه‌ی مێخه‌ک برد. له پێش خۆی داینا. ئه‌و ملوانکه‌یه‌ی ئازاد له سه‌فه‌ری پێشتردا له خۆشه‌ویست و نازدار حه‌یرانه‌که‌ی به‌دیاری وه‌ریگرتبوو. برای گه‌وره بە له‌ده‌ستدانی برای بچووک، دیسان لە سەر کورسیلەی کۆنی هۆڵی چۆلی سینەمای ژیان دانیشت. فیلمی سەر پەردەی سینەمای زەینی ئەوجارە، سەربردەی ئازاد بوو: ئازاد و سەردەمی مناڵی، پێشمه‌رگایه‌تی، عاتیفه، سەرکێشی، قارەمانخوازی، قاقا، فیتوو، ملوانەکە، نازدار حەیران، پاسه‌وانی و دیمەنی سه‌فه‌ره‌کان، لەگەڵ دوایین دیدار و پاڕانەوە بۆ گەڕانەوە، هه‌رهه‌موویان په‌رده به په‌رده نمایش‌کران.
کاتێک وەخەبەر هاتەوە، هەستی بە بەرامەی مێخەک کرد و شوێنەواری دەنکە مێخەکەکان له سه‌ر دەست و پەنجەکانی نەخشیان بەستبوو.
عه‌لی فه‌تحی
لە ژماره ٦٨٨ ی رۆژنامه‌ی “کوردستان”دا بڵاو بۆته‌وه
