جیهانی سیاسەت و قۆرت و پێچەکانی ئەو زانست و هونەرە دەرخەری سروشتی راستەقینەی مرۆڤەکانە. مرۆڤەکان لە کۆنەوە لە شێواز و کەرەستەی جۆراوجۆر بۆ راپەڕاندنی ئەرک و کارە گشتییەکان کەڵکیان وەرگرتوە. یەکە جۆراوجۆرەکانی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی بە درێژایی مێژوو لە هێز، چاوترساندن، هەڕەشەکردن و رەشکردنی لایەنی نەیار کەڵکیان وەرگرتوە. دەوڵەتەکان وەک ئەکتەری کارای جیهانی مۆدێڕنی سیاسەت و ئیدارە، گۆڕەپانی سیاسەتیان رەنگاندوە و بە شکڵی جیاواز لەو مەیدانە سیحراویەدا دەجوڵێنەوە. دەوڵەتەکان خاوەنی هێز و توانای جیاوازن و لە ئاستی جیهانیدا هەر دەوڵەتە و خاوەنی ستاتوس و پێگەی خۆیەتی. ئەگەرچی دەوڵەتەکان بە گوێرەی رێککەوتننامە نێودەوڵەتییەکان هاوتا و بەرابەرن، بەڵام ئەوان بە کردەوە خاوەنی قورسایی جیاوازن. رۆڵ و نەخشی ئەوان لە ئیدارەکردنی رووداوە ناوچەیی و جیهانییەکاندا جیاوازە. دەوڵەتەکان بۆ مانەوە و پاراستنی سنوور و بەرژەوەندییەکانیان لە زۆر رێکار کەڵک وەردەگرن.
هەڕەشە یەکێک لەو ئامرازانەیە، کە لە پێوەندییە نێوەدەوڵەتییەکان و بە تایبەت لە لایەن دەسەڵاتە گەورەکان و تەنانەت رێکخراوی نەتەوە یەکگرتوەکانەوە بەکار دێت. هەڕەشەی دەوڵەتان و زلهێزەکان لە دژی دەوڵەت و لایەنی دژبەر هەڵوێستەی زۆرتری لەسەر دەکرێ، چونکە نادڵنیایی و قەیران دەخوڵقێنێ. ئەو پرسە لە گەڵ دیپلۆماسی دەوڵەتیی ئاوێتەیە و دەوڵەتەکان بە گشتیی و خاوەن هێزەکان بە تایبەتی بە رێژەی جیاواز لە پێناوی پاراستنی بەرژەوەندییەکانیان کەڵکی لێوەردەگرن. دەوڵەتی هەڕەشەکەر و هەڕەشەلێکراو بە شێوازی جیاواز سوود لە بارودۆخەکەیان وەردەگرن و هەوڵدەدەن لە نێوخۆ و دەرەوەدا بە قازانجی خۆیان وەریسووڕێنن. هەر دوو لایەنی هەڕەشەکەر و هەڕەشەلێکراو دەخوازن لە ژێر تیشکی یاسا نێودەوڵەتییەکان، رێککەوتننامە دوو یان چەند قۆڵییەکان هەڕەشە و دژە هەڕەشەکانیان بە رەواو و لۆژیکی ببینرێن. مێژووی هاوچەرخی مرۆڤایەتی دەیسەلمێنێ، کە هەڕەشەکان رەنگە لە ژێرکارتێکەری جۆراوجۆردا ببنە کردار و زۆر لایەن و دەوڵەت سەرسوڕماو بکەن. زۆرێک لە سیاسەتکارەکان بۆ رزگاربوون لە قەیران و کێشە نێوخۆییەکان و ساڕێژکردنەوەی برینەکۆنەکان یان وەدیهێنانی خەونەکانیان هەڕەشەکردن دەکەنە رێبازی رۆژانە و لە ئاکامدا خەڵک و وڵاتەکانیان باجی ئەو سیاسەتانەیان دەدەن.
دۆناڵد تڕامپ وەک سەرکۆماری یەکێک لە گەورەترین وڵاتانی دنیا لە ماوەی هەڵبژاردنەکانی سەرۆکایەتی ئەمریکادا و دوای چوونی بۆ کۆشکی سپی روانگە جیاوازەکانی خۆی بە راشکاوی دەربڕیوە. ناوبراو لەمەڕ سیاسەتی ئەمریکا بەرامبەر بە کۆچبەران، ناتۆ، یەکێتی ئورووپا، دەرچوونی بریتانیا لە یەکێتی ئاماژەپێکراو، رووسیە، چین، داعش، تیرۆریزم و ئێران راست و چەپ قسەی کردووە. تڕامپی سەرکۆمار دەخوازێ بە نەیار و دۆستانی رابگەیەنێ،کە لە سەر وتە و دروشمەکانی هەڵبژاردنی سوورە و کار بۆ گەڕاندنەوەی گەورەیی بۆ وڵاتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا دەکات. کەسایەتی سیاسەتکارەکان لە یەکتر جیاوازە و زۆربەیان خوازیارن جیاواز لەوانەی پێشتر دەرکەون و سیاسەت بکەن. تڕامپ و هاوکارەکانی بە زمانێکی ساکار و رەوان رادەگەیەنن، کە تڕامپ وەک ئۆباما نییە و لە کاتی پێویستدا خاوەن هەڵوێست و بڕیاردەرە. بۆ سەلماندنی وتەکانیان تڕامپ وەک جاران زمانی هەڕەشە بەکار دێنێ. ئەو و هاوکارەکانی رێژیمی ئێران بە ماکەی مەترسیی و هەڕەشە دەناسێنن و بەردەوام بە زمانێکی نەرێنی لەسەری دەدوێن. شایانی باسە، کە ئەمریکا خاوەنی قورساییەکی تایبەتە و بە جەمسەرێکی کارا و گەورەی جیهان دەژمێردرێ. هەڕەشە و هەڵەکانی، کاردانەوە و سیاسەتەکانی لە سەر رەوتی پێوەندییە سیاسیی و ئابورییەکان کاریگەرن و وەرچەرخان لە هەڵوێست و روانگەکانی ئەو وڵاتە کاردانەوەی بەرچاوی دەبێ.
پێوەندییەکانی ئەمریکا و ئێران و هەڕەشە کۆن و نوێیەکانی ئەو دوو وڵاتە لە یەکتر باسێکی کراوەی پێوەندیدار بە رۆژهەڵاتی نێوەڕاستە، کە لە تاران و واشنگتۆن بە نەریت و فۆڕمی جیاواز تەتەڵە کراوە و دەکرێت. پێوەندییەکانی ئەمریکا و کۆماری ئیسلامی ئێران لە بنەڕەتدا ناتەبا و پێچەوانەی یەکتر بوون. لە روانگەی بەڕێوەبەرانی رێژیمی تاران سیاسەتی ئەمریکا رەگی ئیمپریالیستی‌یان هەیە و ئەو وڵاتە بە شەیتانی گەورە ناودەبەن. لەو ماوەیەدا ئەمریکا و ئێران دوژمنایەتی نێوان خۆیان بە شارەزایی تێکەڵ بە سیاسەتی نێوخۆ و دەرەوە کردووە و کەڵکی ئامرازیی و ئامانجداریان لێوەرگرتوە. سەرکۆمارە جیاوازەکانی ئەمریکا بە شێوەی جیاوا ئێرانیان خستۆتە ژێر پاڵەپەستۆ و تێکۆشاون سیاسەتی ئاخوندەکان بگۆڕن. سیاسەتی باوی دوو وڵات بەرامبەر بە یەکتر لە ماوەی نیزیک بە چوار دەیە زۆر نەگۆڕاوە و مۆرکی سیاسەتێکی سواوی وەرگرتوە. ئەوان لە ناوچەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا و لە کاناڵی دەوڵەت، گرووپ و کەمایەتییە جیاوازەکانی ناوچە شەڕی بەرژەوەندییەکانی یەکتریان کردووە. دوژمنایەتی ئەوان بەرامبەر بە یەکتر، لە چوارچێوەی دروشم ، هەڕەشە و داسەپاندنی ئابڵوقەی جۆراوجۆر رەنگی داوەتەوە. ئەگەرچی بە رواڵەت دوو وڵات بەردەوام بەرامبەرکێی یەکتریان کردووە، بەڵام سیاسەتەکانی ئەمریکا لە ناوچە ناڕاستەوخۆ بە قازانجی کۆماری ئیسلامی ئێران شکاوەتەوە. ئێران، لە دوای پەلاماردانی ئەمریکا و هاوپەیمانان بۆ سەر ئەفغانستان و عێراق بە کردەوە باروودۆخەکەی قۆستەوە و زیاتر لە هەموان لە ئاڵوگۆڕە ناوچەییەکان کەڵکی وەرگرت. تەنانەت لە درێژەی گەمەکەدا ئێران لە سەر پرسی بەرنامەی ناوکی لە گەڵ ئەمریکا و چەند زلهێزی دیکە سازا و بەمجۆرە قۆناخێکی تازە لە پێوەندی نێوان ئێران و رۆژئاوادا دەستی پێکرد.
سەرکەوتنی تڕامپ و هەڕەشەی ناوبراو لە رێککەوتننامەی ناوکی ئێران و رۆژئاوا دۆخەکەی بە رێژەیەک شڵەژاندوە. تڕامپ و پارتی کۆماریخوازەکانی ئەمریکا لە رابردوودا دژایەتی خۆیان بۆ ئەو رێککەوتننامەیە دەربڕیوە. ئەوان لەسەر ئەو باوەڕەن، کە ئەمریکا لەو مامەڵەیەدا زەرەری کردووە و هەڕەشەی پێداچوونەوە یان پووچەڵکردنەوەی ئەو رێککەوتننامەیە دەکەن. بە باوەڕی بەڕێوەبەرانی کۆشکی سپی، ئێران ئەوەندە هەڵناگرێ و شایانی ئەو مامەڵەیە نییە. تاقیکردنەوەی مووشەکی دوورهاوێژ لە لایەن ئێران تەوژمێکی تازەی بە هەڕەشەکانی کۆشکی سپی دژ بە ئێران داوە. ئەوان تاقیکارییەکانی مووشکیی ئێران بە کارێکی ناڕەوا و بە پێشێلکەری رێککەوتننامەی ناسراو بە ناوکی دەزانن. بە تێگەیشتنی سەرکۆماری ئەمریکا، سیاسەتی نەرم بەرامبەر بە ئێران کەڵکی نییە و ئێران روهەڵماڵاوانەتر لە جاران دەجووڵێتەوە. بەرپرسانی ئێرانی لە تاران تاقیکردنەوەی مووشەکی دوورهاوێژ بەدەر لە رێککەوتننامەکە دەزانن و بە بەشێک لە سیاسەتی بەرگری وڵاتەکەیانی دەناسێنن. هەڕەشەکانی تڕامپ هێشتا لە بازنەی نووسین و دەربڕینی رۆژنامەوانیدا دەبینرێن و هاوکارانی رادەگەیەنن، کە هەموو بژاردەکان دژ بە ئێران کراوەن. پرسیارەکان لەو پێوەندییەدا زۆر و وەڵامەکان جیاوازن، بەڵام لە سەر چۆنیەتی جێبەجێبوونی هەڕەشەکانی تڕامپ بەرامبەر بە ئێران و تەنانەت بەکارهێنانی گورزی سەربازی دژ بە ئێران خوێندنەوە و لێکدانەوەکان یەک ئاراستە نین.
ئەمریکا دژ بە ئێران دەتوانێ لە بەرە و گۆڕەپانی جیاوازدا کار بکات و تەوژمی سزاکانی سەر ئێران لە بواری دیپلۆماسی، ئابووری، تێکنۆلۆژیی و هتد. توندوتۆڵتر بکات. دۆناڵد تڕامپ بۆ جێبەجێکردنی هەڕەشەکانی دژ بە ئێران و بەرتەسک کردنەوەی ناوچەی ژێر دەسەڵاتی ئێران لە ناوچەدا خاوەنی فاکتەری گونجاو و هەروەها کەند و کۆسپی بەرچاوە. تڕامپ و هاوکارانی خاوەنی بیر و هزری رادیکاڵن و رەنگە ئەو فاکتەرە لە سەر چۆنیەتی بڕیاردان لە سەر پرسی ئێران کاریگەر بێت. بە واتایەکی دیکە، ئەوان لە گرتنەپێشی سیاسەتی تایبەت دژ بە ئێران دەتوانن هاوفکر و یەکدەست بن. بێجگە لەوە، کۆنگرێسی ئەمریکا لە قۆناغی ئەمڕۆدا لە کۆنتڕۆڵی کۆمارییەکاندایە و بە ئاسانی گەڵاڵە و بڕیارەکانی سەرکۆمار رەتناکەنەوە. لە نێو ئەندامانی کۆنگرێسی ئەمریکا و پارتی کۆمارییدا ژمارەیەک سیاسەتکار، لە کۆنەوە بۆ توندکردنی پاڵەپەستۆی سەر ئێران تێدەکۆشن. ئەوان سیاسەتەکانی ئێران و بە تایبەت تێکۆشانی سپای پاسداران لە دەرەوەی سنوورەکانی ئێران بە مەترسی بۆ سەر بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانانی ئەو وڵاتە لە ناوچە دەزانن. سیاسەتی رێژیم لەمەڕ پەرەپێدانی تێکنۆلۆژی مووشەکی دوورهاوێژ، رادیکاڵەکانی نێو بازنەی دەسەڵاتی ئەمریکا و هەروەها ئیسڕائیل و جولەکەکانی ئەمریکا دژ بە ئێران دەورووژێنێ. ئەوان ئەگەر لە سێ گۆشەی بەرژەوەندییەکاندا بە یەکتر بگەن بە ئاشکرا لە داڕشتنی سیاسەتی کۆشکی سپی بەرامبەر بە ئێران کاریگەر دەبن. لێرەدا ناکرێ بەرەی سوننە و ژمارەیەکی زۆر وڵاتانی سوننە لە ناوچەکەدا لەبیر بکرێن، کە دەکەونە بازنەی هاوپەیمانەتی لە گەڵ ئەمریکا و بە رێژەیەک دەتوانن لە درێژکردنەوە و توندترکردنی هەڕەشەکانی ئەمریکا بۆ سەر ئێران رۆڵ بگێڕن. لەوانە گرینگتر ئەوەیە، کە ئەگەر ئەمریکا ئیرادە بکات و فاکتەرە نێوخۆییەکان ئامادە بن، هەرجۆرە دابەشکارییەک لە نەخشەی سیاسی عێراق‌دا دەتوانێ سەرئێشەی زۆر بۆ ئێران بخوڵقێنێ.
بەربەستەکانی سەر رێگای جێبەجێکردنی هەڕەشەکانی تڕامپ دژ بە ئێران نێوخۆیی و دەرەکین، کە ناکرێ لە لێکدانەوەکاندا پشتگوێ بخرێن. یەکەمین فاکتەر کەسایەتی و سرووشتی سەرکۆماری ئەمریکایە، کە دەخوازێ بە ستایلی خۆی ئەمریکا ئیدارە بکا و کاڵای سیاسەت بە بۆن و بەرامەیەکی دیکە هەناردە بکا. بە تێڕوانینی زۆر شارەزا ناوبراو لە سیاسەتدا کرچ و کاڵە و بۆ پۆستی سەرکۆماریی ئەمریکا شیاو نییە. ئەو بە وتە توند و نووسینە کورتەکانی نێو تۆڕی کۆمەڵایەتی و دوان لە گەڵ راگەیەنە گشتییەکان دژکردەوەی جۆراوجۆری خوڵقاندوون. تڕامپ وەک سیاسەتمەدارێکی ورد هەڵسوکەوت ناکات و بە دەربڕین و نووسینەکانی زۆر گەورە ئەکتەری ئابوریی و سیاسی توراندوە. ئەو لەو پێوەندییەدا زۆر گوێ لە راوێژکارەکان ناگرێ و ناخوازێ ناسینەی “بیزنێس مەنی” خۆی بە ئاسانی لەدەست بدا. روانگەی ناوبراو بەرامبەر بە چین و تایوان و دواتر پاشگەزبوونەوە لە لێدوانەکان و لێدوان لە سەر یەکێتی ئورووپا و بە ئەرێنی ناساندنی دەرچوونی بریتانیا لە یەکێتی ئورووپا و هتد. ئاستی متمانەی بەرامبەر بە کۆشکی سپی لاواز کردوە.
لە ئاکامدا یەکێتی ئورووپا و ئەو وڵاتانەی لە گەڵ ئەمریکا رێککەوتننامەی ناوکیان لە گەڵ ئێران واژوو کردوە، بە ئاسانی سیاسەت و هەڵوێستەکانی تڕامپ قبوڵ ناکەن و ئامادە نین سیاسەتی پاشکۆبوون رەچاو بکەن. بێجگە لەوە، رووسیە لە ناوچەدا کەم و زۆر لە گەڵ ئێران هاوهەنگاوە و لە پرسی سووریەدا سیاسەتێکی توندوتۆڵیان هەیە، بۆیە ئامادە نییە پشتیوانی لە هەڕەشەی کۆشکی سپی دژ بە ئێران بکات. جیا لەو فاکتەرانە، شەڕی ئەمریکا و هاوپەیمانان دژ بە عێراق و لیبی پڕن لە وانە. رۆژئاواییەکان و خەڵکی ناوچە بە کردەوە دەبینن، کە دەرپەڕاندنی دیکتاتۆرەکان لە وڵاتان بە زەبری چەک ئاسەواری دژواری لێدەکەوێتەوە، چوونکە ئەو وڵاتانە بە هێزی رەق ئیدارە کراون و هێشتا کۆمەڵگا و ژێرخانی پێویست بۆ ئیدارەیەکی مۆدێرن مسۆگەر نییە. لە لایەکی دیکە، تڕامپ باس لە چاککردنی بارودۆخی وڵات و ئابووری هاوڵاتیان دەکات، بۆیە درێژەدان بە سیاسەتی هەڕەشە و جێبەجێکردنی هەڕەشەکان و نانەوەی شەڕێکی تازە ئابووری وڵات زیاتر دادەتەپێنێ.
ئاماژەکان دەریدەخەن، کە کۆشکی سپیی و نەیارەکانی تاران لە ناوچەدا لە سەر دواڕۆژی ناوچەکەیان و کۆنتڕۆڵی جووڵەکانی ئێران کۆک و هاودەنگن. بەشێک لە هاوپەیمانەکانی ئەمریکا لە ناوچەدا و بە تایبەت ئیسڕائیل و عەرەبستانی سعوودی خوازیارن، کە ئەمریکا سیاسەتێکی توندتر بەرامبەر بە ئێران بگرێتەبەر. بەهێزبوونی بەرەی سیاسیی شیعە لە ناوچەدا بە سەرکردایەتی ئێران، یەکانگیربوونی سیاسەتەکانی بەرەی ناوبراو لە گەڵ رووسیە و بوونی عێراقێکی لاواز و دەستەمۆ و ئەفغانستانێکی نائارام و شەکەت، بەرەی سوننەی خستۆتە دۆخی بەرگریی و خۆرێکخستنەوە. ئەمریکا دەخوازێ، بە تێچوویەکی کەم و سیاسەتێکی بە رواڵەت رەق، ئێران لە مەترسییەکانی درێژەدان بە سیاسەتی نانەوەی ئاژاوە لە ناوچەدا ئاگادار و وریا کاتەوە. ئەگەر لە ناوچەدا ئاڵوگۆڕی گەورە و چاوەڕوانکراو روونەدەن و ئێران هێزە ئەمریکاییەکان لە سنوورە وشکانی و ئاوییەکانی خۆی نەورووژێنێ، رەنگە تیکهەڵچوونی نیزامی لە نێوان دوو وڵات روونەدات. پووچەڵکردنەوە یان مانەوەی رێککەوتننامەی ناوکی نێوان ئێران و ئەمریکا و وڵاتانی دیکە ناتوانێ بە تەنیا فاکتەری یەکلاکەرەوەی رووداوەکان بێ. هەویری سیاسەتی ئێران و ئەمریکا ئاو زۆر هەڵدەگرێ و رەنگە هەردووک وڵات حەزیان لە درێژەدان بەو شەڕە زێڕینگەرییە بێ.
سروشتی ژیانی سیاسی وڵاتان بە ئاسانی ناگۆڕێ و رەنگە لە کۆتاییدا تڕامپ نەتوانێ بە ویست و بژاردەی خۆی سیاسەتی ئەمریکا لە نێوخۆ و دەرەوەدا رێبەری بکات. بە لێکدانەوەی پەندە کۆنەکان تڕامپ بۆ ئێران لەوە باشتر نابێ و ساڵی خۆش لە بەهاریەوە دیارە. لێرەدا ناکرێ زمان و کۆدی بەرژەوەندییەکان لەبیر بکەین، کە روخساری شاراوەی پشت هەڕەشەکان و ئەگەرە کراوەکانی جیهانی سیاسەتە. هێشتا بە تەواوەتی ناکرێ هەڵسەنگاندن و لێکدانەوەی درێژخایەن بۆ هەڕەشە و وتەکانی تڕامپ بکرێ، چونکە لە سەرەتای رێگادایە و بێگومان تووشی قۆرت و پێچی چاوەڕوانکراو و نەکراو دەبێ. ناوبرا رەنگە لە کۆتاییدا ستراتیژی کارکردن و رێبازی درێژخایەنی سیاسەت لە گەڵ زمانی رۆژانە و دەربڕین جیا بکاتەوە. ئەو و ستافی هاوکاری بۆ ماوەیەک لە ژێر تیشکی چاوی دۆستان و نەیاراندان و جۆر و چۆنیەتی بڕیارەکان جەوهەری راستەقینەی تڕامپ و هاوڕیکانی زیاتر ئاشکرا دەکات.
ئێران و بڕیاربەدەستەکانی رێژیمی تاران لە زمانی زۆر و هەڕەشە باشتر تێدەگەن. ئەوان بەو زمان و مێتۆدە راهاتوون و چەند دەیەیە لە نێوخۆ و دەرەوە راهێنانی لەسەر دەکەن. تاران بە تەواوەتی لە تامی هەڕەشەی زلهێزێکی وەک ئەمریکا تێدەگات، بەڵام لە پێناوی مانەوەدا وردبینانە لە گەڵ فاکتەرە جیاوازەکان هەڵسوکەوت دەکات. بەرپرسانی رێژیمی تاران دەزانن، کە ئەمریکا لە دۆخی ئەمڕۆدا ناتوانێ رووسیە، چین، یەکێتی ئورووپا و تەنانەت بەشێکی زۆر لە خەڵکی وڵاتەکەی دژ بە ئێران و دەسەڵاتدارانی تاران رێک‌بخات. ئەوان ئاگادارن، کە ئەمریکا بە ئاسانی هێرشی نیزامی ناکاتە سەر ئێران و کەم و زۆر تێپەڕاندنی قەیرانی سووریە، عێراق، یەمەن و هتد، لە ریزی پێشەوی بەرنامەی کاری بەڕێوەبەرانی کۆشکی سپی‌دا جێ‌دەگرن. بوونی تڕامپ لە کۆشکی سپی و هەڕەشەی ناوبراو لە ئێران و تەنانەت هێنانەگۆڕی داوکاری بۆ پووچەڵکردنەوە یان پێداچوونەوەی رێککەوتننامەی ناوکی قەیران خوڵقێنە، بەڵام مەیدانی مانۆڕی ئێران بەرفراوانتر دەکا. ئێران هەوڵدەدات هەڕەشەکانی ئەمریکا لە نێوخۆ و دەرەوە بە قازانجی خۆی بەکار بێنێ. بەرپرسانی وڵات زیاتر لە جاران دەتوانن درێژە بە سەرکوتکردنی خەڵکی دژبەر و ناڕازی بدەن و بە بیانووی پاراستنی ئاسایشی سنوور و وڵات، سیاسەتی پێشێلکاری مافی مرۆڤ لە ئێران زیاتر لە جاران برەوی پێ دەدرێ. بەڕێوەبەرانی رێژیم لە مەیدانی دیپلۆماسی و پێوەندییە دەرەکی‌یەکانیاندا ئاسانتر دەتوانن سۆزی دەوڵەت، لایەن و رێژەیەکی زیاتر لە بژاردەی رۆژئاوا و جیهانی ئیسلامی و هتد بۆ خۆیان را‌بکێشن. شایانی باسە، کە داڕێژەرانی سیاسەت و رێبازی نیزام ئەو پرسە دەخەنە خزمەت هەڵبژاردنەکان و لە شەڕی نێوان باڵەکاندا بە چەکێکی کارا پێناسە دەکرێ.
رەوینەوە یان مانەوەی تارمایی هەڕەشەکانی ترامپ لە سەر ئاسمانی ئێران پێوەندی بە گۆڕانی هاوکێشە ناوچەییەکانەوە هەیە. بەرژەوەندییە زۆر و زەوەندەکانی زلهێز و دەوڵەتەکان لە کۆتاییدا رەنگڕێژی سیاسەتی راستەقینەی دەوڵەتان بەرامبەر بە یەکتر دەکەن و هاتوهاواری مەرگ بۆ ئەمریکا و هەڕەشەکانی تڕامپ لە ئێران و ئاخوندەکان بە کردەوە چارەی قەیرانەکان ناکەن. بە دوور لە لۆژیکی هەڕەشە و خۆڕانان، ئێران و ئەمریکا ئاگاداری شەڕە مێژووییەکانن و دەزانن کە هێزە چەکدارە ئێرانییەکان لە شەڕە گەورەکاندا تووشی چ چارەنووسێکی دژوار هاتوون. بۆیە ئێران رەنگە بۆ شەڕی راستەقینە ئامادە نەبێ و زیاتر حەزی لە شەڕی دروشم و قسەیە، کە تێچوویەکی زۆری ناوێ و رەنگە جار و بار خێرداریش بێ.
لە ژماره ٦٩٨ ی رۆژنامه‌ی “کوردستان”دا بڵاو بۆته‌وه
