کوردستان میدیا

ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران

ڕاسان و دەوڵەتی کوردستانی باشوور

01:25 - 1 خەرمانان 2717

کەریم پەرویزی

لە کوردستان باشووردا هەنگاوی سیاسیی لە ئاستی سەرەوە هەڵگیراوە کە رێفراندۆم لە کۆتایی مانگی ٩ی زایینی، یەکەم حەوتووی پاییزی ١٣٩٦دا بەڕێوە ببەن و مەبەستیان لەو رێفراندۆمە پرسیارکردن لە خەڵک سەبارەت بە سەربەخۆیی راگەیاندووە.

ئەم هەنگاوە سیاسییە لە ئاستی کوردستانی رۆژهەڵاتدا بەشێوەی گشتی بە پێشوازییەوە چوون و خەڵک دڵخۆشە بەوەیکە لە بەشێکی کوردستاندا نەتەوەی کورد لە سەربەخۆیی نزیک بۆتەوە. ئەم دڵخۆشییە تەنیا لە ئاستی حیزب و لایەنە سیاسییەکاندا نییە و خەڵکی ئاسایی زۆرتر و روونتر لەو بوارەدا هەستی خۆیان دەربڕیوە.

بەڵام هاوکات لەگەڵ ئەم دڵخۆشییە، دڵەخورپەیەکیش لەنێو خەڵکی رۆژهەڵاتدا هەیە کە دوای رێفراندۆم و بەتایبەت دوای سەربەخۆیی کوردستانی باشوور دۆخی خەبات لە کوردستانی رۆژهەڵات چۆنی لێ دێ؟

ئەم نیگەرانییە زیاتر لەوەوە سەرچاوە دەگرێ کە دوای دەسکەوتەکانی کورد لە باشوور، لە دوو قۆناغی جیاوازدا، خەباتی کورد لە رۆژهەڵات لە کزی دا و رێژیمی حاکم لە تاران بە پیلانداڕێژی توانی زەربەی قورس لە خەباتی کورد لە کوردستانی رۆژهەڵات بوەشێنێ.

لەم ئاراستەیدا دوو بۆچوون دێتە ئاراوە؛ یان لە راستیدا دوو جۆر خوێندنەوە بۆ سیاسەت و ستراتێژی لە کوردستان، بەتایبەت لە دوو بەشی باشوور و رۆژهەڵات دەکرێ.

بۆچوونی یەکەم ئەوەیە کە لە هەر بەرەوپێش چوونێکی خەبات و پڕۆسەی سیاسی لە کوردستانی باشووردا، هەرچەند لە ئاستی هزر و ئیرادەی نەتەوەییدا بە قازانجی کوردستانیان بەگشتییە، بەڵام لەبەر لاوازیی کوردستانی باشوور لەبەرامبەر دەوڵەتی تاراندا (هەر کەس لە تاران لەسەر کار بێ)، کوردستانی باشوور ناچار دەبێ ئیمتیاز بە حکومەتی تاران لە سەر حیسابی خەباتی رۆژهەڵات بدا.

بەپێی ئەم بۆچوونە، بەرژەوەندیی کوردستانی باشوور و رۆژهەڵات دەکەونە دوو بەرەی جیاوازەوە کە دابین‌بوونی یەکێکیان، لە کورتخایەن ونێوەندماوەدا بە زەرەری ئەوی دیکەیان دەشکێتەوە. لەم نموونەیەدا هەرچی پڕۆسەی سیاسی لە کوردستانی باشوور لە سەربەخۆیی نزیکتر بێتەوە دژایەتیی بەرژەوەندیی لەگەڵ رۆژهەڵات توندتر دەبێتەوە، خەباتی رۆژهەڵات بەرەو قۆچی قوربانی پاڵ پێوە دەنرێ.

لە خوێندنەوەی دیکە و روانینی دیکەدا، بەرژەوەندیی بەشەکانی کوردستان و لەم وێنەیەدا باشوور و رۆژهەڵات، دژبەیەک نین، بەڵکوو تەواوکەر و قوڵایی ستراتێژی و پاڵپشتی بەرژەوەندیی یەکترن.

بەپێی ئەم خوێندنەوەیە، لە هەر بەرەوپێشچوونێکی خەباتی بەشێکی کوردستاندا نەک پێویست ناکا خەباتی بەشێکی دیکە کز بکرێ، بەڵکوو قووڵتربوونی خەباتی ئەو بەشەکەی دیکە یارمەتیدەر بۆ ئەمی دی دەبێ.

لە ئەرزی واقیعی ئێستادا ئەم خوێندنەوە ئاوای لێ دێ کە بەرەوپێش‌چوونی پڕۆسەی سیاسی و بەدەوڵەتبوونی کوردستانی باشوور، پێویستی بە هێز و قووڵایی ستراتێژیک هەیە و خەباتی کورد لە رۆژهەڵاتیش پێویستیی بە روئیای نزیکبوونەوە لە ئارمان هەیە. لەوەها دان‌وستاندنێکی ستراتێژیکدا، هەرچی کوردستانی باشوور لە دەوڵەتبوون نزیکتر دەبێتەوە، خەباتی کورد لە رۆژهەڵاتیش پێویستە کە گەشتر و بەربڵاوتر بێ تاکوو بتوانن وەکوو دوانەیەکی ستراتێژیک پشت و پەنای یەکتر بن.

ئەوەی لەم مودێلە لە خوێندنەوەدا گرنگە ئەوەیە کە شێوازی خەباتی جیددیتر و تاکتیکەکان دەبێ فۆرمی چەقبەستوویان نەبێ و بەردەوام لە مانۆڕی سیاسی و خەباتگێڕیی جیاواز کەڵک وەربگیرێ تاکوو دەوڵەتی تاران کە دوژمنی خەباتی رۆژهەڵات و بارقورسی بەسەر باشوورەوەیە، نەبێ بە بکەری بڕیاردەر.

لێرەدایە کە بەو ئاکامە دەگەین کە پڕۆسەی بەدەوڵەتبوونی باشوور و راسانی رۆژهەڵات، دووانەی پێکەوە گرێدراو و هاوچارەنووسن کە نەک بەرژەوەندیی دژبەیەکیان نابێ بەڵکوو بەهێزبوونی هەرکامەیان دەکرێ، بکرێتە فاکتەری بەهێزیی ئەویتر.