کوردستان میدیا

ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران

بڕیارنامەی پارلمانی ئورووپا، پێشوازی و نیگەرانییەکان

17:19 - 28 خاکەلێوه 2714

هەیئەتێکی مەجلیسی رێژیمی ئێران لەم رۆژانەدا بەپێی بەرنامەی لەپێشدا دانراو، وا بڕیار بوو کە سەردانی وڵاتانی ئورووپایی بکەن ‌و لەگەڵ هەیئەتە پارلمانییەکان دانیشتنیان هەبێ. بەڵام ئەم سەردانە هەڵوەشێندرایەوەو دوای دووبارەکردنەوەی داواکاری بۆ سەردانەکە، بەڕێوەبەرانی مەجلیسی رێژیمی ئێران رایانگەیاند کە بۆ ناڕەزایی دەربڕین بەرامبەر بە بڕیارنامەی نوێی پارلمانی ئورووپا ئەو سەردانەیان ئەنجام نادەن.

پێشتریش، بەرپرسان و وتەبێژە جۆربەجۆرەکانی رێژیم، لە وتەبێژی رەسمیی وەزارەتی دەرەوە بگرە هەتاکوو ئیمامانی جومعەی شارەکان کە نوێنەری وەلیی فەقیهن، بە دژی ئەو بڕیارنامەیەی پارلمانی ئورووپا قسەیان کردبوو و تەنانەت بە قسەی سووک ‌و دوور لە ئەدەب و ئەخلاقی سیاسی، بە دژی ئورووپایی‌یەکان ‌و پارلمانی ئورووپا دوا بوون.

رۆژی ٣ی ئاوریلی ٢٠١٤، کۆمیتەی پێوەندییە دەرەکییەکانی پارلمانی ئورووپا پێشنووسی بڕیارنامەیەکی پەسند کرد کە دوای پەسندکردنی لە پارلەمانی ئورووپادا دەبێ‌ بە ستراتژیی ئورووپایی سەبارەت بە ئێران.

ئەو پێشنووسە لەلایەن کۆمیتەی پێوەندییەکانی دەرەوەی پارلمانی ئورووپا پەسند کراوە و هەتا گەیشتن بە بڕیاری کۆتایی ‌و بوون بە بڕیاری ئورووپا دەخایەنێ و ئەم کردار و هەڵسوکەوتانەی رێژیمی تارانیش بۆ گوشارهێنان بە شێوازی جۆربەجۆر بۆ پەسندنەکردنی و یان لانیکەم کەمڕەنگ و لاوازکردنی ئەو بڕیارنامەیە.

ئەوەی کە سەران و بەرپرسانی رێژیمی تارانی نیگەران کردووە و ئاوا بەشێوەی سووک ‌و دوور لە ئەخلاقی سیاسی ‌و دیپلۆماتیک لەسەر ئورووپا و پارلمانی ئورووپا قسە و لێدوان دەدەن، چەند لایەنی جەوهەری و بنەمایی ئەو بڕیارنامەیە. نێوەڕۆک ‌و کرۆکی بڕیارنامەکە کە بۆ رێژیمی تاران جێی نیگەرانین بریتین لە:

خاڵی یەکەم ئەوەیە کە لەم ماوەیەدا رێژیمی کۆماری ئیسلامی ‌و بەرپرسان ‌و تەنانەت رێبەری رێژیمیش هەوڵیان داوە لە نێو رای گشتیی نەتەوەکانی ئێراندا ئەوە جێ بکەنەوە کە کێشەی سەرەکیی وڵاتانی رۆژئاوایی لەگەڵ رێژیمی تاران بە پێکهاتن لەسەر پرسی ناوکی کۆتایی پی دێ ‌و رێژیم بە چەند ئیمتیازی ئابووری ‌و بە گوشار و هەڕەشەی تیرۆریستی ‌و ئاژاوەگێڕی لە ناوچەکەدا دەتوانێ وڵاتانی رۆژئاوایی بەوە رازی بکا کە لەسەر پەروەندەی ناوکییەکەی رێک بکەون ‌و باسی کێشەکانی دیکە نەکرێ‌ ‌و ئیدی بۆ هەتا هەتایە دەتوانێ‌ بە بێ‌ هیچ نیگەرانییەکی دەرەکی، لە نێوخۆ درێژە بە سەرکوت و توندوتیژی بدا ‌و نەتەوەکانی ئێران و خەڵکی ئازادیخوازی ئێران بێ‌هیوا بن لەوەی کە دەنگیان بە هیچ شوێنێک بگا‌و دەبێ‌ بۆ هەمیشە تەسلیمی دیکتاتۆری بن.
ئەم بڕیارنامەیە، ئەو پیلان و پڕوپاگەندەیەی رێژیم بەتاڵ دەکاتەوەو نیشان دەدا کە کێشەی دیکە هەیە و بەتایبەت لەسەر مافی نەتەوەکان و مافە مەدەنی و سیاسییەکان و مافەکانی مرۆڤ، رێژیمی ویلایەتی فەقیهی هێشتا لەژێر گوشاردا دەبێ‌ ‌و خەڵکی ئازادیخواز لە ئێراندا بێ‌ پشت ‌و پەنا نابن.

خاڵی دووهەم: خودی ورووژانی پرسی مافی مرۆڤ ‌و مافی نەتەوە ستەملێکراوەکان لە ئێراندا جێی نیگەرانیی رێژیمە. رێژیمی دەسەڵاتداری ئێران رەنگە لەژێر گوشاری ئابووری ‌و بۆ پاراستنی نیزامەکەی، ئامادەی ئیمتیازدان بە دەرەوە بێ‌ ‌و تەنانەت بۆ ماوەیەکی کاتی دەست لە دوورفڕینی ناوکی هەڵ بگرێ‌، بەڵام خەڵکی بە گەورەترین دوژمنی خۆی دەزانێ و نیگەرانی و ترسی راستەقینەی لە ئازادیی خەڵک و وشیاربوونەوە و سەرهەڵدانی نەتەوەکانی ئێرانە، بۆیە ئامادە نابێ‌ هیچ جۆرە کرانەوە و دانی ماف و ئازادییەک بەنیسبەت خەڵکی وڵاتەوە ئەنجام بدا.

خاڵی سێهەم: رێژیمی ویلایەتی فەقیهـ لە دەستێوەردان و پشتیوانی لە تیرۆریزم لە ناوچەکەدا، وەکوو کارتی گوشار بۆ مانەوە و سەپاندنی هێژموونیی خۆی کەڵک وەردەگرێ‌و لە راستیدا دەستێوەرنەدان لە کاروباری وڵاتانی دەوروبەر بە سەرەتای کۆتایی خۆی دەزانێ ‌و دروستکردنی قەیران و ئاڵۆزی لە ناوچەدا بۆ پشتگوێ‌ خستنی پەروەندە و کێشەکانی خۆی بەکار دێنێ.

ئەمانە خاڵە بنەڕەتییەکانی نیگەرانی و ترسی رێژیم لەو بڕیارنامەیە و هۆکاری سەرەکیی ئەو هەموو قسەو هەڵوێستە بەربڵاوەی بەرپرسەکانی رێژیم سەبارەت بەو بابەتەن.

نێوەڕۆک و خاڵ ‌و بەندەکانی ئەو بڕیارنامەی لە چەند بوارەوە جێگای سرنج و لێ وردبوونەوەن. لەو بڕیارنامەیەدا کەلە پێشدا ئاماژەی بە بڕیارنامە و پەسندکراوە پێشووەکانی پارلمان و بەرپرسانی ئورووپایی و هەروەها نەتەوە یەکگرتووەکان و ئاماژە بە بڕیار و جاڕنامە جیهانییەکان بەنیسبەت ئازادی و مافەکانی مرۆڤەوە کراوە، لەسەر ئەساسی ئەو ئاماژانە ‌و هەروەها بە ئاماژە بە باس و دیالۆگەکان لەسەر پەروەندەی ناوکیی ئێران، ستراتژی و شێوازی هەڵسوکەوتی ئورووپای لەگەڵ رێژیمی ئێران بۆ داهاتوو دەستنیشان کردووە.

ستراتژیی ئورووپا لەو بڕیارنامەیەدا بەسەر چوار تەوەردا دابەش کراوە و لە ٢٣ خاڵدا جێ‌ کراوەتەوە، بەم شێوەیە:

١ ــ پەروەندەی ناوکیی ئێران، لە ٣ خاڵدا

٢ ــ داهاتووی پێوەندییەکانی ئورووپا لەگەڵ ئێران، لە 7 خاڵدا

٣ ــ پرسە ناوچەیی‌یەکان، لە ٣ خاڵدا

٤ ــ پرسی مافی مرۆڤ، لە ٩ خاڵدا

ئەوەی جێگای سەرنج و وەرددانەوەی زیاترە، تەوەری سێهەم ‌و چوارەمە کە باس لەسەر پرسە ناوچەیی‌یەکان و پرسی مافی مرۆڤ لە ئێراندا دەکەن.
لە بەشی پرسە ناوچەیی‌یەکاندا باسی ئاڵۆزی ‌و کێشەکان لە سووریە، وڵاتانی خەلیج ‌و هەروەها پرسی ئەفغانستان دەکا.
لەم بەشەدا چەند شت جێگای سرنجە:
ــ لە هەموو خاڵەکاندا باس لەوە دەکەن کە بە دیالۆگ ‌و دانیشتن ئێران دەوری لە دابینکردنی سەقامگیری ‌و ئاشتی لە ناوچەکەدا هەبێ‌. شتێک کە لەگەڵ کردەوەکانی رێژیمدا نایەتەوەو رەنگە لە دیالۆگ ‌و دانیشتنی رەسمی ‌و دیپلۆماتیکدا خۆی بە لایەنگری سەقامگیری و ئاشتی نیشان بدا، بەڵام لە مەیدانی کردەوەدا مانەوەی خۆی لە بەردەوامیی ئاڵۆزی لە ناوچەو وڵاتانی دەروبەردا دەبینێتەوە.

ــ لە پرسی سووریەدا هەرچەند گوتراوە کە رێژیمی ئێران رۆڵی لە ئاشتیدا هەبێ ‌و لە کۆتایی هێنان بە خوێنڕشتندا دەور بگێڕێ‌، بەڵام ئەوە فەرامۆش کراوە کە پاڵپشتی سەرەکیی بەشار ئەسەد بۆ سەرکوت و تاوان و کوشتار، رێژیمی تارانە و بە تایبەت پرسی بەشداریی هێزەکانی سوپای قودس لە سەرکوتی خەڵکی سووریەدا پشت گوێ‌ خراوە.

ــ لە پرسی ئەفغانستان و مادە سڕکەرەکاندا ئەوە لەبیر کراوە کە کۆماری ئیسلامی بە نهێنیی یارمەتیی هێزەکانی نیزیک لە تاڵیبان دەدا، تاکوو ئەمنیەت لە ئەفغانستان دابین نەکرێ‌و لە ئەساسدا رێژیمی تاران دەستی لە ترانزیتی مادە سڕکەرەکان بەرەو ئورووپا و بڵاوکردنەوەی لە نێو خەڵکی ئێران و وڵاتانی دەوروبەر هەیە و لەو بارەوە سوپای پاسداران دەوری سەرەکی دەگێڕێ.

لە هەموویان گرینگتر بۆ نەتەوە ستەملێکراوەکان ‌و خوازیارانی ئازادی لە ئێرانە کە لە تەوەری چوارەمی ستراتژیی ئورووپا لەو بڕیارنامە دایە لە ٩ خاڵدا داڕێژراوە ‌و بەشێوەی وردتر دەچێتە سەر باسی مافەکانی مرۆڤ ‌و مافە سیاسی ‌و مەدەنییەکانی خەڵک لە ئێراندا ‌و دەڵێ‌ کەلە داهاتووی پێوەندییەکانی لەگەڵ ئێران دەبێ‌ ئەو خاڵانە رەچاو بکرێن و بابەتی ماف و ئازادییەکانی خەڵک و بەڵێننامە و رێککەوتننامەکان لەو بارەوە بکرێنە بەشێک لە دیالۆگ ‌و وتووێژ لەگەڵ حکوومەتی تاران. ئەوەی کە لەو بارەوە لەو بڕیارنامەدا هاتووە، هەم خاڵی لاوازی تێ دایە و هەم خاڵی جێگای پشتیوانی و پێشوازی.

گەر لەپێشدا ئاماژە بە خاڵە لاوازەکان بکرێ‌ بریتین لە:

ــ یەکەم ئەوەیە کە تەنیا لە بەشی پێشەکی و روانگەدا باسی کەمینە نەتەوەیی‌یەکان و ئاماژە بە ئێعدام کردن ‌و سەرکوتی چالاکانی مافی کەمینەکان کراوە. ئەمە لە کاتێک دایە کەلە بەشی چوارەمدا کە بەوردی باسی هەموو لایەنەکانی مافی مرۆڤ ‌و پێویستییەکانی کراوە، پێویست بوو بە روونی باسی مافی نەتەوە ستەملێکراوەکان و پێداگری لەسەر بوونی نەتەوەی ستەملێکراو لە ئێراندا بکرایە و پشتیوانی لە ویست ‌و داواکاریی سیاسی و مرۆیی ئەوان بەپێی رێککەوتننامە و بەڵێننامە جهیانییەکان بکرایە.

ــ دووهەم ئەوەیە کە لەم خاڵانەدا ئاماژەیەک بە رابردووی پێشێلکاریی مافەکانی خەڵک لە لایەن رێژیمی تارانەوە نەکراوە و بەتایبەت باسی مەحکووم بوونی لە ئاستی جیهانیدا نەکراوە و بۆ ئەوەی لە ستراتژیی داهاتووشدا لەبەرچاو بگیرێ‌، پێویست بوو کە ئاماژە بە پابەند نەبوونی کۆماری ئیسلامی بە هەموو وادە و بەڵێنی‌ و رێککەوتننامە واژۆکراوەکانیش بکرابایە.

ــ سێهەم خاڵی لاواز ئەوەیە کە ئەزموونی رابردوو نیشانی داوە کە کۆماری ئیسلامی تەنیا لە ژێر گوشار و هەڕەشەی نەمانیدا، چۆکدا دەدا و مل بۆ داواکاریی کۆمەڵگای جیهانی رادەکێشێ‌. لەم ستراتیژییەی ئورووپاییدا ئامرازەکانی گوشارهێنان لەسەر رێژیمی ئێران بۆ پاراستنی مافی خەڵک رەچاو نەکراوە و ئەوە نیگەرانیی وا پێک دێنێ‌ کەلە رەوتی دیالۆگ ‌و دانیشتن سەبارەت بە پرسی ناوکی ‌و دواتریش گەشەکردنی بازرگانی و پێوەندیی ئابووریدا، پرسی مافەکانی خەڵک بەتەواوی لە پراوێز بخرێن.
بەڵام ئەوەی کە لەم بڕیارنامەیەدا جێگای پشتیوانی ‌و پێشوازی لێکردنە، ئەوەیە کە سەرەڕای گوشار و پڕوپاگەندەی رێژیمی تاران، پرسی مافەکانی مرۆڤ و باس لە ستەمکاری ‌و سەرکوت لە ئێراندا لە بڕیارنامەی ستراتژیی ئورووپاییدا فەرامۆش نەکراوە و لە چەندین خاڵدا باس لەوە دەکا کە چ رەهەندگەلێک لە مافە سیاسی ‌و مەدەنییەکانی خەڵک پێشێل کراون ‌و بەرپرسان ‌و هەیئەتە ئورووپایی‌یەکان لە دانیشتنەکانیان لەگەڵ رێژیمی ئێران پێداگری لەسەر ئەو بابەتانە بکەن.

حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران
کومیسیونی راگەیاندن
٢٧ی خاکەلێوەی ١٣٩٣ی هەتاوی