Li wan demên bihorî de, reftar û helwêstên hindek li endamên PDKÎ di ser torên civakî, gelik li sîyaset û armancên wê partiyê dûr ketine û heta niha rêberiya wê partiyê bi deyan caran dawa li endamên xwe kiriye ku li çarçoweya sîyasî-exlaqî a wê partiyê dûr nekevin, lê ew yek li aliyê hindek kesan we nayê bihîstin û bûye sedemê pêkhatina pirsgirêkan bo rêxistin û rêberiya wê hizbê.
Qasimlo dibêje: ” Xurtkirina yekîtiya hizrî û siyasî di partiyê de karekî bingehîn e ku li ser milê hemû rêxistinên partiyê ye. Eşkere ye ku ne hemû endamên partiyê di mijarên siyasî de wek hev difikirin, û ne jî armac ew e ku lihevkirinek tevahî çêbibe - ev ne realîst e û ne jî di berjewendiya partiyê de ye. Armanca yekîneyeke wisa ne jî ew e ku afirîneriya rewşenbîrî ya endaman an azadiya ramana serbixwe sînordar bike.
Bi berevajî, hebûna nêrînên cuda û çareserkirina pirsgirêkan bi awayekî demokratîk û pirrengiya ramanan, şertek pêşîn e ji bo dîtina çareseriyên baş û ji bo pêşketina partiyê. Lêbelê, endamekî Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK) divê bi awayekî pabendî xeta siyasî û îdeolojîk a partiyê be ku bi awayekî zelal ji endam û alîgirên partiyên din cuda bike. Mirov nikare bibe endamê KDPI û di heman demê de ji hêla fikrî ve xwe bi nêrînên bingehîn ên partiyek din ve girêbide.”
Ramanên siyasî yên Dr. Abdulrehman Qasimlo li ser pabendbûnek eşkere ya bi sîmaya demokrat û sosyalîzma demokratîk re koka xwe dikute - rêbazek îdeolojîk ku hewl dide edaleta civakî bi azadiyên takekesî û pirrengiya siyasî re li hev bîne. Berevajî modelên sosyalîst ên otorîter, ku wî rexne li wan digirt ji ber ku wan cureyek zilmê bi cureyek din diguherand, Qasimlo sosyalîzmê wekî amûrek ji bo pêşvebirina azadiya netewî didît, ne ji bo sînordarkirina wê. Ji bo wî, sosyalîzm diviyabû xizmetkarê demokrasiyê be, ne dijminê wê.
Ew li ser wê baverê bû ku em ne ji bo sosyalîzmeke dîktatorî şer dikin ku zilmkarekî bi yekî din biguhere, lê ji bo sosyalîzmeke ku di xizmeta azadiyê de be.
Ji bo Qasimlo, sosyalîzma demokratîk daxwazek bêcêgir ji bo desthilatdariya netewî, serweriya hiqûqê û civaka sivîl nîşan dida, di heman demê de armanca wê ew bû ku li dijî newekheviya aborî û marjînalîzekirina civakî şer bike. Wî modelên Marksîst-Lenînîst red kirin ku rêz li azadiya derbirînê, muxalefeta siyasî û serdestiya hiqûqê nagirin. Di heman demê de, wî rexne li kapîtalîzma lîberal girt ji ber ku neheqiya civakî û xerîbbûnê çêdike. Çareserî di sosyalîzmeke populer, piralî û ne-dogmatîk de didît. Liber hindê jî ew di wê baverîyê de bû ku Sosyalîzma em bawer dikin, ne ew e ku bi rêya dîktatorî û zordariyê li ser gel tê ferzkirin, lê ew e ku girêdayî daxwazên gel e û bi beşdariya gel mezin dibe û vedigeşe.
Di berdewamiya vê de, Dr. Qasimlo herwisa li ser girîngiya zêhniyeteke demokratîk tekez kir - ango, zêhniyet û çandeke siyasî ku pirrengiyê bi pêdivî dizane, toleransê pêş dixe û rêzê li dengên nerazî digire. Ji bo Qasimlo, demokrasî ne tenê şêweyekî hikûmetê bû, lê komek li helwêst û norman bû: şiyana guhdarîkirinê, amadebûna ji bo alternatîfan, û têgihîştina ku desthilatdariya takekesî û monopol li ser rastiyê tune dike. Ev yek bi taybetî di tekezîkirina wî ya li ser hevkariya sîyasî a bi aliyên din yên sîyasî re, rêzgirtina ji bo mafên jinan, û piştgiriya wî ya eşkere ji bo mafê diyarkirina çarenûsa neteweyên blindest û kêmneteweyan de diyar bû.
Bo Qasimlo demokrasî ne tenê wekî armanc bû. Wî dixwast ku em wê di pratîka xwe, partiyên xwe û tevgera xwe de bi kar bînin û ew yek li helsûkewt û pratîka me de şewqa xwe wede.
Ji bo avakirina çandeke demokratîk a wiha, wî israr û pêdagirî dikir ku divê PDKI û tevgera Kurd wekî alternatîfek ji bo hem zordariya teokratîk û hem jî otorîterîzma sekuler derkevin holê. Ew di wê baverê de bû ku PDKÎ ne tenê divê li dijî rejîma Îranê şer bike, lê di heman demê de bi pratîka xwe jî nîşan bide ka civakek bi rastî demokratîk dikare çawa be. Yanî ewî dixwest ku em ji bo civaka ku em dixwazin biafirînin bibin modelek. Reftarên me, biryarên me, awayê ku em bi hev re û li ser hev diaxivin - divê ev hemû bi demokrasiyê werin taybetmend kirin û xemilandin.
Bi wî awayî, wî rêbaza îdeolojîk û pratîka exlaqî bi hev ve girêda. Tevgereke sosyalîst a demokratîk a rastîn ne tenê ji bo çêkirina civakek dadperwer şer dike, lê di heman demê de di rêxistin, retorîk û stratejiya xwe de jî prensîbên demokratîk ber çaw digre. Bi vî awayî, ramana Qasimlo dikare wekî sentêzek normativ a azadî, edalet û rêzgirtinê were fêmkirin, ku tê de hişmendiya demokratîk garantiya wê yekê ye ku sosyalîzm dê nebe zordestî, û sosyalîzm di heman demê de naverokek civakî dide demokrasiyê.
