حیزبی دێموکرات لە كۆنفرانسی هاوپەیمانیی سۆسیال دێموكراتی وڵاتانی عەرەبی لە سلێمانی:
گرێدانی چارەسەری پرسی نەتەوەیی بە دێموکراسییەوە، ڕازی خۆ بەدوور گرتنی حیزبی دێموکرات لە ناسیۆنالیزمی دەمارگرژانە بووە
ئاماژە: کۆنفرانسی سلێمانی کە لەلایەن سۆسیال دێموکراتەکانی جیهانی عەرەبەوە پێک‌هاتبوو، ڕۆژی چوارشەممە ٥ی خەرمانانی ١٤٠٤، لە مەکتەبی سیاسیی یەکیەتیی نیشتمانی دەستی بە کارەکانی کرد و ڕوژی شەممە، ٨ی خەرمانان کۆتایی بە کارەکانی دێت. نێوەڕۆکی کۆنفرانسەکە بریتی بوو لە پرسەکانی ئاشتی، ئاسایش، پرسی کەمینەکان، پرسە هەنووکەییەکانی جیهانیی عەرەبی کە تێیدا ژمارەیەکی بەرچاو لە کەسایەتیی و سەرکردە جیهانییەکان لە جیهانی عەرەبی وعێراق و کوردستان بەشدار بوون.
ڕۆژی پێنجشەممە ٦ی خەرمانانی ١٤٠٤، شاندیکی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بە سەرپەرەستیی بەڕێز مستەفا مەولوودی جێگری سکرتێری حیزب لەسەر بانگهێشتی فەرمیی بەڕێوەبەرانی کۆنفڕانس بەشداری ئەم دانیشتنە بوون. حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بۆ بەشداری لەو کۆنفڕانسە پەیامێکی بە سێ زمانی کوردی، عەرەبی و ئینگلیزی ئامادە کردبوو کە خرایە بەر دەستی بەشداربووانی کۆنفرانسەکە. هەروەها لەم کۆنفرانسەدا کە بە بەشداریی نوێنەرانی کورد لە هەر چوار بەشی کوردستان پێک‌هاتبوو، شاندی حیزب چەند دیدار و چاوپێکەوتنیان لەگەڵ چەند کەسایەتییەکی سیاسیی کوردستان، وڵاتانی عەرەبی و بیانی ئەنجام دا.
شایانی باسە لە ڕۆژی یەکەمی کاری کۆنفرانسەکەدا کە بۆ کاروباری ژنان تەرخان کرابوو، شاندیکی یەکیەتیی ژنان بە بەشداریی شنە دروودگر سکرتێری یەکیەتیی ژنان و شلێر مەحموودی جێگری سکرتێر، بەشداری ئەم کۆنفرانسە بوون.
دەقی وتاری حیزب بۆ بەشداری لەو کۆنفڕانسە:
بەڕێزان، بەشدارانی کۆنفڕانسی هاوپەیمانیی سۆسیال دێموکرات لە جیهانی عەرەبیدا!
سەرەتا سپاسی بەڕێوەبەرانی کۆنفڕانس دەکەم بۆ ئەو دەرفەتەی ڕەخساندیان هەتا بە نوێنەرایەتیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران باس لە ڕوانگە و خوێندنەوەی حیزبی دێموکرات بۆ مژاری سەرەکیی کۆنفڕانس بکەم.
ئێمە لە ڕۆژانی ڕابردوودا یادی ٨٠ ساڵەی دامەزرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێرانمان کردەوە. حیزبی دێموکرات وەک یەکەم ڕێکخستنی مۆدێڕنی سیاسی لە کوردستانی ئێران بۆ کۆمەڵێک ئامانجی سیاسی، نەتەوەیی، مەدەنی و مرۆڤدۆستانە دامەزرا و زۆر زووش توانی لە چوارچێوەی پڕۆژەی سیاسیی خۆیدا، دەسەڵاتێکی گەلی و دێموکراتیک لە بەشێک لە جوغرافیای کوردستانی ئێران پێک‌بێنێ.
سەردەمی دامەزرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، هاوکات بوو لەگەڵ کۆتاییهاتنی شەڕی جیهانیی دووهەم و سەرهەڵدانی شێوازێکی نوێ لە ڕێکخستنی نێودەوڵەتی. لە سەردەمێکدا کە مۆتەکەی شەڕ و وێرانی وای کردبوو بەها بەرزە ئینسانییەکان زیاتر لە پێشوو بکەونە بەر سەرنجی بیروڕای گشتی و نێودەوڵەتی. ڕێبەرانی کورد و لە سەرووی هەموویانەوە پێشەوا قازی محەممەد بە تێگەیشتن لەو بارودۆخە نوێیە، حیزبی دێموکراتی کوردستانیان لەسەر سێ بنەما دامەزراند کە بریتی بوون لە سڕینەوەی ستەمی نەتەوەیی، وەدیهێنانی دێموکراسی و دابینکردنی دادپەروەریی کۆمەڵایەتی. خەبات لەپێناو گەیشتن بەو ئامانجانە وەک سێ ئەولەوییەتی سەرەکیی جێی بایەخی حیزبی دێموکرات، بە شێوەیەکی هاوتەریب و لە هەمان کاتدا لە ڕێگای گوتار و خەباتی ئاشتییانەدا و بە پشتبەستن بە هەوڵدان بۆ دیالۆگی بەردەوام و دیپلۆماسی بەرەوپێش چووە. هەموو ئەوانە لە بنەڕەتدا بە ئامانجی حوکمڕانی و ئیدارەی کۆمەڵگە بووە، کە ئەزموونی دامەزرانی کۆماری کوردستان لە لایەن ئەو حیزبەوە هەر لە یەکەم ساڵی دەسپێکی تێکۆشانیدا ئەو ڕاستییە دەسەلمێنێ.
بەشدارانی بەڕێزی کۆنفڕانسی هاوپەیمانیی سۆسیال دێموکراتەکان بۆ جیهانی عەرەب!
گەلی کورد لە کوردستانی ئێران سەرەڕای پەیڕەو کردنی سیاسەتی مرۆڤدۆستانە و ئاشتیخوازانە، لەگەڵ دژایەتی، حاشالێکران و سەرکوتی بێڕەحمانەی حکوومەتە ناوەندگەراکان لە تاران بەرەوڕوو بۆتەوە، چ لە سەردەمی دەسەڵاتی پاشایەتیی پەهلەوی و چ لە دوای شۆڕشی ١٩٧٩ و بەدەسەڵات گەیشتنی کۆماری ئیسلامیدا. لە ٢٨ی گەلاوێژی ساڵی ١٣٥٨ی هەتاوی (١٩ی ئاگوستی ١٩٧٩)دا خومەینی، ڕێبەری کۆماری ئیسلامی، فەرمانی جیهاد و حەڵاڵکردنی خوێنی کوردانی دەرکرد، ئەویش لە کاتێکدا نوێنەرانی لایەنە سیاسییەکانی کوردستان خۆیان بۆ دانوستان لەگەڵ کۆماری ئیسلامیدا ئامادە دەکرد.
حیزبی دێموکرات لە هەموو ساڵانی تەمەنی خۆیدا لەسەر پڕەنسیپە سیاسییەکانی خۆی پێداگر بووە و هەوڵی داوە ویست و داخوازەکانی گەلی کورد لە کوردستانی ئێران بکاتە هەوێنی تێڕوانینە فکری و سیاسییەکانی. هەر بۆیە خەباتی نەتەوەیی و ناسنامەخوازانەی ئەو حیزبە پشت‌ئەستوور بە ڕێسا و یاسا نێودەوڵەتییەکان بووە و هەرگیز پرسی دیاریکردنی مافی چارەنووسی گەلی کوردی بەرەو ئاقارێکی دەمارگرژانە نەبردوە؛ ئەوە لە کاتێک‌دایە زۆر لە گەلانی جیهان و لەوانیش ئەو حکوومەتانەی کوردستانیان لەنێواندا دابەش کراوە، گیرۆدەی شوڤێنیزمێکی دژەمرۆیی بوون و لەپێناو سەپاندنی هەژمۆنی خۆیاندا، سڵیان لە کوشتار و هیچ سەرکوتێکی بێبەزەییانەی گەلی کورد نەکردوە.
گرێدانی چارەسەری پرسی نەتەوەیی بە دێموکراسییەوە، ڕازی خۆ بەدوور گرتنی حیزبی دێموکرات لە ناسیۆنالیزمی دەمارگرژانە بووە و ئەوەش پرستیژێکی تایبەتی بە خەبات و تێکۆشانی حیزبەکەمان بەخشیوە چ لە ئاستی نێوخۆی رۆژهەڵاتی کوردستان و ئێراندا و، چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. لە ڕوانگەی حیزبی دێموکراتەوە ڕزگاریی مرۆڤی کورد بەبێ وەدیهێنانی دادپەروەری و دابەشکردنی عادڵانەی سامان و دەسەڵاتی وڵات نایەتە دی. باوەڕی قووڵی حیزبی دێموکرات بە سڕینەوەی ستەمی چینایەتی لە پەنا ستەمی نەتەوەیی، لە ژیانی سیاسیی ئەو حیزبەدا پڕنسیپێکی نەگۆڕ بووە.
بەڕێزان!
کۆماری ئیسلامیی ئێران هەر لە سەرەتای هاتنە سەر کاریەوە بۆ پاراستن و برەودان بە دەسەڵاتی سەرەڕۆیانەی خۆی، پەنای بۆ سەرکوت و بێدەنگکردنی جیابیران و حیزب و لایەنە پێشکەوتنخوازەکانی ئێران بردوە. لە ماوەی نزیک بە نیو سەدە لە ژیانی ئەو ڕێژیمەدا، گەلانی ئێران لە مافە هەرە بنەڕەتییەکانیان بێبەش کراون و سەرجەم دەسەڵاتە سیاسی و ئیدارییەکان لە ناوەنددا کۆ کراونەوە. پەڕاوێزخستنی گەلانی ستەملێکراو و یەک لەوان گەلی کورد، هەموو ڕەهەندە سیاسی، ئیداری، فەرهەنگی و ژینگەییەکانیشی گرتۆتەوە. هێرشی بەربڵاوی سەربازی بۆ سەر گەلی کورد هەر لە دوای سەرکەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێرانەوە -کە تا ئێستاش بە شێوازی جۆراوجۆر بەردەوامە- بە هەزاران قوربانیی سڤیلی لێ کەوتەوە، زیانی گەورەی لە شار و گوندەکانی کوردستان داوە و ژینگەی کوردستان لە ئەنجامی ئەو شەڕەدا خەساری قەرەبوونەکراوی بەرکەوتوە.
لە ئاستی ئێرانیشدا قەیرانە ئابووری، کۆمەڵایەتی و ژینگەییەکان تەنگیان بە ژیانی خەڵک هەڵچنیوە و ڕاپەڕینە جەماوەرییەکانی گەلانی وەزاڵەهاتووی ئێران لە ساڵانی ڕابردوودا ئاماژەیەکی ڕوونە بۆ داڕمانی سیاسی و ئیدئۆلۆژیی ئەو ڕێژیمە. ڕاپەڕینەکانی ساڵانی ٢٠١٧، ٢٠١٩ و بەتایبەت ڕاپەڕینی ژینا بە دروشمی ژن، ژیان، ئازادی لە ٢٠٢٢ دەریانخست کە خەڵکی ئێران هیچ هیوایەکیان بە چارەسەری کێشە کەڵەکەبووەکانیان لە چوارچێوەی کۆماری ئیسلامیدا نەماوە.
کۆماری ئیسلامیی ئێران لە ئاستی ناوچەیی و نێودەوڵەتیشدا بۆتە سەرچاوەی هەڕەشە و ناسەقامگیری. سیاسەتی پەرەپێدان بە چەکی کۆمەڵکوژ و نایاسایی، پشتیوانی و پڕچەککردنی میلیشیا و گرووپە تێرۆریستییەکان، دەستوەردان لە کاروباری نێوخۆیی وڵاتانی ناوچە، تێرۆری جیابیران و پڕۆژەی ناوکی و مووشەکی بوونەتە بەشێک لە ماهییەتی کۆماری ئیسلامی. ئەم ڕێژیمە هەر لە سەرەتای دامەزرانیەوە بۆ مەرامە ئایدۆلۆژییەکانی خۆی پرسی گەلی فەلەستینی کردۆتە بیانوویەک بۆ دەستوەردان لە کاروباری نێوخۆی وڵاتانی ناوچە. بەڵام سیاسەتی کۆماری ئیسلامی بەرامبەر پرسی گەلی فەلەستین نەک هەر یارمەتیی چارەسەری ئەو پرسەی نەداوە، بەپێچەوانەوە هێندەی دیکەی ئاڵۆز کردوە و لە زۆر قۆناغیشدا لە باری بردوە. هێرشی ٧ی ئۆکتۆبری ٢٠٢٣ی حەماس بۆ سەر ئیسڕائیل کە بە دنەدان و هاوکاریی کۆماری ئیسلامی کرا و هەر ئەوکات حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لە بەیاننامەیەکدا ئەم هێرش و کوشتارەی مەحکووم کرد، لە درێژەی خۆیدا نەخشەی سیاسیی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاستی تا ڕادەیەک گۆڕیوە و لە ماوەی دوو ساڵی ڕابردوودا زۆربەی ئەو گرووپە تێرۆریستییانەی لەژێر ناوی بەرەی موقاومەتدا لە لایەن ئێرانەوە پشتگیری دەکران و بە ملیاردها دۆلار خەرجی پڕچەک کردنیان دەکرا، بەرەوڕووی داڕمان و لاوازی چوون.
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران وێڕای ئیدانەکردنی کۆمەڵکوژییەکان لە غەززە، لە پێوەندی لەگەڵ چارەسەری پرسی فەلەستیندا پشتیوانی لە نەخشەڕێی دوو دەوڵەتی دەکا و لەسەر ئەو باوەڕەیە کە سه‌ره‌ڕای بنه‌مای زۆر ڕوونی شه‌رعییه‌تی دامه‌زرانی ده‌وڵه‌تێکی فه‌له‌ستینی له قانوون و سیاسه‌تی نێوده‌وڵه‌تییدا، بەڵام سیاسەتەکانی کۆماری ئیسلامی و شەڕ و بونبه‌ستی وتووێژه‌کانی ئاشتی هەتا ئێستا لەمپەری گەورە لە بەردەم ئەم ئامانجە بوون. بۆیە چاوەڕوانین بە کورتبوونەوەی دەستی ئێران و کۆتایی هێنان بە شەڕ و وەگەڕکەوتنەوەی هەوڵە نێودەوڵەتییەکان بۆ ئاشتیی سەقامگیر لەنێوان ئیسڕائیل و فەلەستیندا، هەم پرسی فه‌له‌ستین و هەم پرسی کورد وەک دوو پرسی گرینگ و ڕەوای دوو نەتەوەی گەورەی بێ‌دەوڵەت لە ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست چارەسەر ببن.
بەڕێزان!
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لە چوارچێوەی مافە بنەڕەتییەکانی گەلی کورددا چاوەڕوانی لە کۆڕ و کۆمەڵ و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و بە تایبەت حیزبە چەپ و سۆسیال دێموکراتەکان هەیە پشتیوانی لە خەباتی مافخوازانە و پێشکەوتنخوازانەی گەلی کورد لە ئێراندا بکەن و چاویان لەسەر پێشێلکارییە نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەکانی ئەو ڕێژیمە، کە لە هەمان کاتدا پێشێلکردنی ئاشکرای یاسا نێودەوڵەتییەکانن نەنووقێنن. گەلی کورد لە کوردستانی ئێران لە هیچ دەرفەتێک بۆ هێنانەگۆڕی ئاشتییانەی پرسەکەی لەگەڵ حکوومەتە ناوەندییەکاندا درێغی نەکردوە. دانوستانەکانی هەیئەتی نوێنەرایەتیی گەلی کورد لە دوای سەرکەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران، هەوڵەکانی دوکتور قاسملوو سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بۆ کۆتایی هێنان بە شەڕ، کە لە سەر مێزی وتووێژ لە لایەن تیرۆریزمی دەوڵەتیی ڕێژیمەوە شەهید کرا و هەروەها هەڵوێست و سیاسەتی حیزبی دێموکرات و لایەنەکانی تری بزووتنەوەی کوردستان، شایەتیی بۆ ئەو ڕاستییە دەدەن. لەگەڵ ئەوەشدا گەلی کورد لە بەرامبەر هێرش و دەستدرێژیی هێزە سەرکوتکەرەکانی ڕێژیمدا، ئازایانە بەرگری لە خۆی کردوە و تەسلیمی زێدەخوازییە ناڕەواکانی حکوومەتە ناوەندییەکان نەبووە و نابێت. ئێمە پەنا بردن بۆ هێز بە ئامانجی وەدیهێنانی ئامانجەکانی گەلی کورد لە چوارچێوەی پڕەنسیپە نێودەوڵەتییەکاندا بە مافی ڕەوای خۆمان دەزانین و لە هەمان کاتدا کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەرامبەر پرسی کورد بە بەرپرسیار دەزانین.
سپاسی دووبارە بۆ بەڕێوەبەران و بەشدارانی ئەو کۆنفڕانسە و بەو هیوایەی بڕیار و ڕاسپاردەکانی یارمەتیدەری چارەسەری قەیرانەکانی ئێستای ناوچەکە بن.
