کەریم پەرویزی
لەوەتەی لە کوردستانی رۆژهەڵات و بەگشتی لە کوردستاندا حیزبایەتی و سیاسەت و خەبات لە پێناوی رزگاریی نەتەوەییدا دەکرێ، دوو رەوت بڵێین یان دوو شێوە روانین بۆ تێکۆشانی سیاسی و خەباتی نەتەوەیی لە ئارادا بووە و هەندێک جار پێکەوە تەبا بوون و هەندێک جاریش ناتەبایی گەیشتۆتە ئاستی یەکتر تاوانبارکردن!
لە کوردستاندا لە پێناوی رزگاریی نیشتمانێکدا و گەیشتنی نەتەوەیەک بە مافەکانی خۆی، خەبات کراوە و خەباتی رێکخراوەیی و ئۆرگانیزەکراو، گەیشتۆتە ئاستی مۆدێڕنی خۆی واتە دامەزراندنی حیزب و حیزب بووە بە رێبەری بزاڤ. ئەم دیاردەیەش لانیکە لە رۆژهەڵات زیاتر لە ٧٢ ساڵە هاتۆتە ئاراوە و جێی گرتوە. بە هاتنەئارای حیزبایەتی و وەپێشخستنی ئەرکی سیاسەت لە پێناوی بزاڤی نەتەوەییدا، رێبەران و بیرمەندانی ئەم بزاڤە لەگەڵ دوو شت بەرەوروو بوون، یەکەم مافەکانی نەتەوەیەک، یان بڵێین ئاواتەکانی نەتەوەیەک دووهەمیش واقیعی تاڵی سەردەستیی رژیمێکی داگیرکەر و ستەمکار.
بۆ بەرەورووبوونەوە لەگەڵ ئەو دوو بابەتە، هەرکەس و بەپێی روانینی خۆی و جیهانبینیەک کە پێی بڕوای هەبووبێ، جا ئیتر جیهانبینیەکەی ئایینی بووبێ، یان ئیدئۆلۆژیک یان دێمۆکراتیک، وەڵامی دوو پرسیارەکەی داوەتەوە و، هەڵیبژاردوە و دەستنیشانی کردوە کە کامەیان گرنگترن.
لێرەوەیە کە دوو رەوت هاتوونە ئاراوە؛ واقیعگەرایی، ئارمانخوازی . لەو بابەتەوەش هەندێ جار لایەن و کەسی وا هەبوون کە ئەوپەڕی ئەو دوو جەمسەرەیان گرتوە، یەکێک پەیدا بوووە و پێی وابووە واقیعەکە ئەوەیە کە رژیمێک لە تاران حاکمە و بە ئێمە نارووخێ و دەبێ لەگەڵی بسازین و لە چوارچێوەی ئەودا بەڕادەی نینۆکیش بووبێ شت بچنینەوە، لەو جەمسەرەی دیکەشدا کەسی وا ئەوپەڕەکەی گرتوە وپێی وابووە هەرکەس بە میلیمتێرێک کەمتر لە نەخشەیەکی جوغرافیایی کە ئەم قەناعەتی پێ هەبووە کەمتر داوا بکا (دیار نیە لە کێ)، ئەوە لە کوردبون سڕاوەتەوە.
ئەوە دوو جەمسەری ئەوپەڕگیربوون و لە نێوانی ئەو دووجەمسەرەشدا تەیفێک لە رەوستی سیاسی هەبوون، کە هەرکام بەرادەیەک بەرەو ئاراستەیکی چەپ و راستی ئەو دوو جەمسەر کشاون.
بەڵام ئەوەی لە بزاڤێکی رزگاریخوازی و سەلماندنی مافی نەتەوەییدا پێویستە و دەبێ بە بیرکردنەوە و داڕشتنەوەی دووبارەی هزرەکان ، رێگای بۆ بگرینە بەر ئەوەیە کە لە بزاڤی شۆڕشگێڕیدا کە دەیەوەی روانینی زاڵ بگۆڕێ و هەر لە هەمانکاتیشدا دەزانێ کە لەگەڵ ژێئۆپۆلیتیک و مرۆڤی واقیعیدا بەرەوڕوویە، دەبێ واقیع یان رێئالیزمی سیاسی فەرامۆش نەکا و ئامانج و ئاواتەکانی نەتەوەکەشی لەبەرچاو ون نەبێ.
لەو پێناوەدا دەبێ، بەجۆرێک کرداری شۆڕشی نەتەوەیی دابڕێژرێتەوە کە ستراتژیی و ئامانجی نەتەوەییمان کە بریتیە لەوەی نەتەوەی کوردستان لە خاکی خۆیدا و لە نێو نیشتمانی خۆیدا سەروەریی خۆی بسەلمێنێ و جێگیربکا، جا لە هەر رواڵەتێکدا بێ و لە پێناوی ئەوەشدا واقیعەکان ببینێ و رێکیان بخاتەوە و واقیعی سیاسی و جوغرافی و ژێئۆپۆلیتیک، بەجۆڕێک لەبەرچاو بگرێ و بەکاریان بێنێ کە هەنگاو بە هەنگاو و پلە بە پلە لە لووتکەی ئامانجی نزیک بکاتەوە نەک ئەوەی نەتەوەیک لە ئیرادەی شۆڕش و سەرهەڵدان پووچەڵ بکاتەوە یان ئەوەندە ئارمانەکانی خەیاڵاوی بکا کە هەر جۆرە هەنگاوێک بە بێواتا بزانێ و تووشی بێهیوایی لە ژیان و خەبات ببێ.