ڕێبەرێک لە ڕەگەزی باوەڕ و کردار

شەماڵ تەرغیبی

ڕۆژی ٢٦ی خەرمانان، ڕۆژێکی تاڵە لە کۆنەستی نەتەوەی کورددا. لەو ڕۆژەدا سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکرات وەبەر پەلاماری ئازادیکوژانی جەماران کەوت و میداڵیای شەرەف و شانازی لە مل کرد. بێگومان باسکردن لە کەسایەتی و جێگە و پێگەی شەهید د.سەعید شەرەفکەندی هەم لە نێو ڕیزەکانی حیزبدا و هەمیش لە نێو ڕیزی تێکۆشەرانی کوردستان و هەمیش لە نێو ڕیزی ئازادیخوازانی ئێران پێویستی بە لیکۆڵینەوەی ورد و ڕەگە دەیان سیمیناری تایبەت هەبێ بەڵام لیرەدا هەوڵ دەدرێت گۆشەیەکی هەرچەند بچووک لە کاریگەرییەکانی کاک سەعید بخرێتە ڕوو؛ ئەویش باوەڕمەندبوون و بەهەڵوێست بوونی کاک سەعیدە.

سەردەمی سكرتێری د.سەعید شەرەفكەندی لە حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێراندا(1368-1371) سەردەمێكی زۆر هەستیار هەم لە ئاستی ناوچەیی و هەم لە ئاستی جیهانیدا بوو. هاوكێشە سیاسییەكانی ناوچە و جیهان بەهۆی کۆتاییهاتنی شەڕی سارد تووشی گۆڕانكاری هاتبوون و جیهان بەرەو ئاقارێکی نوێ هەنگاوی دەنا.

بێگومان حیزبی دێموكراتیش وەكوو رێكخراوێكی سیاسی و چالاك لەو كاتەدا بێبەش نەبوو لە شوێنداری ئەم گۆڕانكارییانە لە سەر رەوتی چالاكی و تێكۆشانی خۆی و دەبووا بە چەشنێك خۆی لەگەڵ دۆخەكەدا رێك بخستبایە. ئەوەیکە هەر لەو ساتەوەختەدا ڕوون بوو ئەو ڕاستی و کەتوارە بوو کە  بەردەوامبوونی رێكخراوەكان پێوەندی ڕاستەوخۆی بە دەسەڵاتی ساغكردنەوەی ئەوانەوە هەبوو کە ئەم ساغكردنەوەیەش لە رێگەی هاوئاهەنگ كردنی ئامانجەكان لەگەڵ دۆخی رۆژ و چاكسازی و ریفۆرمی شێواز و مێتۆدەكانی وەدیهاتنی ئەم ئامانجانەوە جێبەجێ دەكرێت.

لێرەدا بۆ تێگەیشتنی وردتر لە تواناییەکانی د.سەعید پێویستە ئاوڕێکی هەرچەند کورت لە بارودۆخی زاڵی ئەو سەردەمە بدەینەوە و وێنای بکەین:

دوای شەهیدكرانی د.قاسملوو و هاوڕێیانی، ئەركی سكرتێریی حیزب بە د.سەعید سپێردرا؛ هەر ئەمەش وای کردبوو کە د.سەعید ئەرکێکی زۆر دژوار بکەوێتە سەر شانی؛ ئەرکی ڕێبەریی کردنی بزووتنەوەیەک کە پێشتر د.قاسملوو پێشڕەوی بوو. لەو هەلومەرجە تازەدا کە باس کرا، جەمسەری رۆژهەڵات(كۆمۆنیزم) بەرەو رووخان و هەرەسهێنان دەڕۆیشت و وڵاتانی ئورووپای رۆژهەڵات تووشی گۆڕان ببوون؛ دیواری بێرڵین ڕووخا. شەڕی ئێران و عێراق كۆتایی پێ‎هات؛ رێژیم هێزەكانی خۆی بۆ شەڕ لەگەڵ پێشمەرگە تەیار كردووە. حیزب تووشی خەسارێكی گەورە بووە و كەڵەپیاوی كورد و رێبەرێكی لێهاتوو و زانای لە دەست داوە. قەیرانەكان یەك لە دوای یەك و لە سەردەمی سكرتێری د.سەعیددا بەرۆكی حیزبیان گرتووە و رێبەرایەتی حیزب و رێبەری بەئەمەگی گەل و حیزب دەبێت حیزب لەم دۆخە هەستیار و ئەستەمە دەرباز بكات.

هێندێك جار سەرهەڵدانی قەیرانێك دەتوانێت بە گشتی كونتڕۆڵی كاروبارەكان لە دەستی بەڕێوەبەران و رێبەران دەربهێنێت. هەر بۆیەش بۆ رێبەر و رێبەرایەتی، مەسەلەیەك كە دێتە ئاراوە مەسەلەی كارگێڕیی قەیرانەكانە، كە ئەویش دەگەڕێتەوە سەر ئیرادە، لێهاتوویی و توانایی رێبەر و رێبەرایەتییەك بۆ ئەم مەبەستە. بێگومان قەیرانەكان چوونكە بە شێوەیەكی چاوەڕواننەكراو سەرهەڵدەدەن كۆمەڵێك ئاسەواری ئاشكرا و شاراوەیان بە دواوە هەیە. هەر بۆیەش رێبەرێك دەبێت لەم هەلومەرجانەدا بتوانێت و تێبكۆشێت كە رێكخراو لە دۆخێكی باشدا رابگرێت. لێرەدا ئەو پرسیارە بەرجەستە دەبێتەوە کە لەم دۆخەدا کاک سەعید چی کرد؟ وەک خۆی لە وتارێکدا بە ناونیشانی "بۆ خەبات چ زۆرە؟ ڕێگا!" کە لەڕاستیدا نێوەڕۆکی ئەو وتارە سەرچاوەگرتوو لە مانیفێستی فکری کاک سەعید بوو دەردەکەوێ کە بەڕێزیان بۆ ڕووبەڕووبوونەوە لەگەل گرفتەکانی بەردەوام لە هەوڵی دۆزینەوەی ڕێگادا بوو.

لای ئەو خەبات و شۆڕش، بنەمای سەرەکی و نەگۆڕە. بەڵام میتۆد و رێکارەکان، نەک پیرۆز نین، بەڵکوو بگۆڕن و پەیوەندییان بە شوێن و کاتەوە هەیە. دۆزینەوەی ڕێکاری نوێ لای کاک سەعید دوو پێشمەرجی گرینگی پێویستە، ئەوانیش بریتین لە زانست و ئیرادە بۆ رزگاری.

راستیەكان و بەڵگەكان باس لە كارامەیی و لێهاتوویی و كارگێڕیی بەرزی د.سەعید و دڵسۆزی و لەخۆبردوویی لە رادەبەدەری لەو سەردەمەدا دەكەن. بێگومان د.سەعید بە هۆی دوو تایبەتمەندی تایبەتەوە كە بۆ رێبەر و بەرپرسی رێكخراوێك دوو فاكتەری سەرەكین توانی لەو بارودۆخەدا سەربەرزانە بەسەر كێشەكاندا سەربكەوێ.

 یەكەم، زانایی ولێهاتوویی و زانستە( خوێندەوارێكی خاوەن بڕوانامەی دوكتورا لە پاریس  و قوتابیەكی مامۆستای نەمری د.قاسملوو)،

 دووهەم، ئیرادەیەکی پتەو بۆ ڕزگاری و باوەڕێکی قوڵ بە ڕێبازەکەی کە ڕێبازی شەهیدانی پیش لە خۆی وەک پێشەوا و د.قاسملوو بوو

ئەم دوو فاكتەرە سەرەكیە بوونە هۆی ئەوەیكە ئەو بتوانێت لەو سەردەمە دژوارەدا دەوری رێبەرێكی لێهاتوو بگێڕێ. بێگومان هۆكارە دەرەكییەكان كاریگەرییەكی بەرچاویان لە سەر چالاكی و تێكۆشانی حیزبێكی شۆڕشگێڕ هەیە و دەتوانن هەم لەمپەڕێك بن لە سەر رێگا و هەم دەرفەتێك بن بۆ سەركەوتن. هەر بۆیەش هەمیشە دەبێت رێكخراو و بە تایبەت رێبەرییەكەی كۆمەڵێك پلان و بەرنامەی هەبێت بۆ رووبەڕووبوونەوە لە گەڵ ئەو گۆڕانكارییانەی كە رەنگە لە داهاتوودا بێنە ئاراوە و رێبەری دەبێت ئامادەیی بەرەوڕووبوونەوە لە گەڵ ئەو رووداوانەی هەبێت. ئەوەی كە دوكتور سەعید بە كردەوە و بڕیاڕدانی بوێرانە و جیددیەتی سەلماندی كە ئەو رێبەری سەركەوتووی رۆژە قەیراناوییەكانە.

کاک سەعید لە خشتەی ڕێبەرانی جیهاندا بە کردەوە پەیڕەوی لە مێتۆدێکی تایبەتی کارگێڕی و بەڕێوەبەری کردووە؛ ئەم مێتۆدە بریتی بووە لە "ڕێبەری کردنی بەکردەوە" واتە لە زەینی ئەودا چوارچێوەی ڕێبەریکردن بریتییە لە پێناسەکردنی ئامانجەکان، دیاریکردنی ئاسۆی ڕێکخراو، ڕێکخستنی چالاکییەکانی پێوەندیدار بە ئەرک و بەرپرسایەتی، قۆناغبەندکردن یان پارتینشێنبەندکردنی ڕەوت و سیستەم و کەرەستەکان و سەرچاوەکان، و دواتر بە پێی ستراتژی، داڕشتنی تاکتیک و پەیڕەوکردنی ستاندارد و نۆڕمەکان و دواجاریش چاودێریکردنی پڕۆسەکان و هەڵسەنگاندنیان.

د.سەعید وەکوو ئاکادیمیسییەنێکی زانستی پایە، خاوەن ئاوەز و عەقلێکی بە دیسیپلینکراو بووە، هەر ئەمەش وای کردووە کە دیسیپلین و نەزمی لای ئەو یەکێک لە فاکتەرەکانی بەهێزبوون و بەڕۆژبوون بێت هەر بۆیەشە کە دەبینین لە سەردەمی سکرتێری ئەودا یان ئەودەمەی کە بەرپرسی دەزگایەکی گرینگی وەک ڕادیۆی حیزب بووە ئەم ڕادیۆ کاروباری ڕۆژانەی خۆی سیستماتیک بەڕێوە بردووە و توانیویەتی لە سەختترین دۆخەکاندا پەیامی خۆی بە گوێی خەڵک بگەیەنێت کە لەو کاتەدا تەنیا ڕێگای پێوەندی خەڵک و حیزب بووە.

جیا لەمە کاک سەعید چونکە پیش لە پەیوەستبوون بە شۆرش پیشەی مامۆستای لە ئاستی باڵادا هەبووە وەک مامۆستایەک بۆ سیاسەتی ڕوانیویە و هەمیشە ڕوانگەی پەروەردەیی، بە سەر سیستمی فیکریدا زاڵ بووە؛ هەر ئەمەش وای کردووە کە لە کاتی کاری ڕۆژانەیدا وەک هاوڕێیانی دەڵێن نەخشی مامۆستایەکی گێڕاوە و سەرقاڵی ڕاهێنانیش بووە.

دوكتور سەعید رێكخەرێكی بێ وێنەبوو لە سەردەمی سكرتێری خۆیدا. ئەو بە باشی لەوە تێگەیشتبوو كە بۆ دەربازبوون لەو دوخە پێویستی بە ئیرادە وتوانایی ویەكگرتوویی گشت ئەندامەكانی حیزبە و هەر بۆیەش شێواز و مێتۆدێك بۆ رێبەری كردن هەڵدەبژێرێت كە یەكگرتووییەكی بەهێز لە نێو حیزبدا دروست بكات و وزە و توانا و فیكری ئەندامان سەرقاڵی ئەو قەیران و كێشانە بێت كە مەترسییەكی جیددی و هەڕەشەیەكی سەرەكی  بۆ سەر حیزبن و ئەگەر بە وردی و بە تەگبیر هەڵسووكەوتیان لە گەڵ نەكرێت حیزب بەرەو ئاقارێكی پڕمەترسی دەبەن.

دكتور سەعید لەو سەردەم و لەو هەلومەرجەدا توانی بسەلمێنێ كە تێرۆری جەستەیی رێبەرانی حیزب و سكرتێری ئەم حیزبە لە لایەن نەیارانی گەلی كوردەوە  ناتوانێت بزاوتی رزگاریخوازی ئەم گەلە تووشی راوەستان بكات و  هەر وەك خۆی دوای شەهیدكرانی دوكتور قاسملوو وتبووی" گەلی كورد وەجاخ كوێر نییە و خاوەنی سەدان قاسملوو بووە و هەیە"، لەوە ماوەدا نەیهێشت بێ قاسملوویی حیزب لە خەبات راوەستێنێت و حیزب هەر گڕكانی ئاگری خەبات و شەپۆلی بەرخۆدان لە بەرامبەر هێرشی مێردەزمەكانی جەماراندا بوو.

بێگومان رەوتی رێبەریی لە ژێر كاریگەریی هەلومەرجی تایبەت و دۆخێك كە رێبەر تێیدا هەیە شكڵ دەگرێت، هەر بۆیەش پێوەندی نێوان رێبەر و پەیڕەوان وەكوو مەسەلەیەكی سەرەكی لێرەدا دێتە ئاراوە و دەبێت ئەو پێوەندییە لە نێوان رێبەر و پەیڕەواندا دروست ببێت، واتە هەست و لێكدانەوەی پەیڕەوان سەبارەت بە رێبەر، رێژەی متمانەی پەیڕەوان بە رێبەر و رادەی وەفادارییان بە رێبەر. لێهاتوویی و توانایی و دڵسۆزی دوكتور سەعید ئەم پێوەندییەی بە باشترین شێواز دروست كردبوو بە چەشنێك كە دوكتور سەعید هەم لە ئاستی نێو حیزب و هەم لە ئاستی نێونەتەوییشدا خەریك بوو كەلێنی بێ‎ قاسملوویی پڕدەكردەوە و چالاكی و لەخۆبردوویی و تێكۆشانی پێشمەرگە نیشانەی باوەڕی قووڵی پێشمەرگە بە رێبەری حیزب بوو. حیزبێك كە هەنووكەش و لە ژێر ئەو بناغە و بنەمایەی كە رێبەرانی شەهیدی ئەم حیزبە دایان نابوو بەردەوامە لە تێكۆشان و خەباتی بێ‎ وچانی خۆیدا. بۆیە دەڵێین لە سی و دوو ساڵەی یادی چیای هەڵوێستدا

ڕێبوارانی ڕێبازی پیرۆزی دەڵێنەوە:

بۆ خەبات چ زۆرە، ڕێگا!