N. Eskender Ceiferî
26'ê Sermawezê ji bo neteweya Kurd ne tenê rojek asayî ye, belkî rojek e ku dê di bîra netewe ya me de wekî sembola wêrekî, nasname û baweriya bi azadiyê her û her bimîne. Di wê rojê de, Ala Kurdistanê ji hêla Pêşmergeyan ve cara yekem li Mehabadê li paytexta Komara Kurdistanê hate bilindkirin. Ew kêlî ne tenê destpêka ezmûnek siyasî bû, belkî di heman demê de ji nû ve zindîbûna xewnekê bû ku bi salan di çiya, newal û gundên Zagrosê de veşartî bû. Xewna ku Kurd dikarin bi zimanê xwe biaxivin, bi çanda xwe serbilind bin û çarenûsa xwe diyar bikin.
Komara Kurdistanê, bi serokatiya Pêşewa Qazî Mihemed, ne tenê tevgerek siyasî bû, belkî di heman demê de qîrînek ji dilê civakekê bû ku rastî cudakariya çînî, tunekirina çandî û newekheviya civakî dihat ku ji hêla dagirker ve pêk hatibû. Di rojên ku Îran hîn jî di krîza serdema piştî Şerê Cîhanê yê Duyemîn de bû, Kurdan derfet dîtin ku ji bo cara yekem dewleta xwe ava bikin ku li ser bingeha wekhevî, perwerde û aramiyê bû. Di demekê de ku Cihû ji aliyê Almanyaya Nazî ve dihatin qirkirin û qurbaniyên Holokostê bûn, Komara Kurdistanê hemû mafên olî û êtnîkî ji bo kêmîneya Cihû ya Kurd saz kiribû.
Tevî ku demkurt be jî, ev komar bû xaleke werçerxê ya dîrokî ku ne tenê rêça têkoşîna neteweyî ya Kurdan li xwe de digirt, belkî di heman demê de wekî modêlek ji bo hêza yekem a modêrn di nav neteweyên bêdewlet ên herêmê de xizmet dikir.
Ala Kurdistanê ji aliyê Pêşmergeyan ve hate bilindkirin, lê di rastiyê de Pêşmerge ne tenê hêzek leşkerî bû. Ew, kurên gelê bindest, karker, mamoste, rewşenbîr û hemû beşên civaka Kurd bûn ku bersiva banga Qazî Mihemed dan. Peyva "pêşmerge" di Kurdî de tê wateya "kesek ku li ber mirinê radiweste" û ev wate, ruhê rastîn ê Kurdbûnê di wê demê de diyar dike. Wan ne ji bo pere û desthilatdariyê, belkî ji bo parastina rûmet, nasname û axa xwe çek hildan.
Her yek ji rengên Ala Kurdistanê xwedî wateyek kûr e: kesk ji bo jiyan û deştên bêdawî yên Kurdistanê, spî ji bo hêviya aştî û azadiyê, sor ji bo xwîna şehîdan, roja zêrîn a li navîn ji bo ronahî û hêviyê. Ev roj bîranînek ji bo bi hezaran salan ji rehên şaristanî û çandî yên neteweya li ser vê axê ye. Ji bo neteweya Kurd, ev Ala belgeyeke bawerpêkirî ya neteweyekê ye ku bi berxwedana li dijî siyasetên înkar û asîmîlasyona çandî, xwe zindî hiştiye.
Tevî temenê xwe yê kurt, Komara Kurdistanê projeya parvekirin û birêvebirina erd û milkên giştî bi awayekî ku di serdema xwe de bêhempa bû, pêk anî. Perwerdehiya bi zimanê dayikê, weşandina rojname û pirtûkên Kurdî, damezrandina komeleyên çandî û beşdariya jinan di qada civakî û siyasî de di nav destkeftiyên wê serdemê de bûn. Ji bo cara yekem, jinên Kurd tevlî refên Pêşmerge bûn û di rêvebirina karûbarên bajar de roleke girîng lîstin. Ev xebat, ne tenê nîşanên îdêalîzm û hêviyê bûn, belkî di heman demê de sedemên hewldanên ji bo avakirina civakeke wekhev û zindî bûn.
Lêbelê, ev ceribandina rizgariyê bi dagirkirina Mehabadê ji hêla artêşa Pehlewî ve bi dawî bû. Pêşewa Qazî Mihemed, Serokkomarê Kurdistanê, hate girtin û paşê li gorepana Çarçira ya Mehabadê hate bidarvekirin. Lêbelê, şehîdbûna Qazî Mihemed û hilweşîna Komara Kurdistanê ne dawiya xewna neteweya Kurd bû. Berevajî vê, ew bû çîrokek ku nifşên paşîn ên Kurdan jê waneya Kurdbûnê hîn bûn.
Piştî dehan salan, Ala Kurdistanê hîn jî li çiya û bajarên me dibiriqe. Ev Ala di her xwepêşandanek li dijî dagirkerên Kurdistanê de tê hildan. Her ku ev Al tê bilindkirin, bîranîna wê roja dîrokî zindî dibe.
Îro, di sala 2725'an de, cîhan û herêm di guhertinan re derbas dibin, lê piraniya şert û mercên ku bûne sedema têkoşîna neteweya Kurd hîn jî berdewam dikin. Cudakarî, bêkarî û zordariya çandî û siyasî hîn jî li Rojhilatê Kurdistanê hene. Lê di vê navberê de, 26'ê Sermawezê hîn jî wekî meşxelekê dibiriqe. Di Şoreşa Jînayê de, me dît ku "Jin, Jiyan, Azadî" careke din heman hêvî û armancên ku Komara Kurdistanê li ser wan hatiye damezrandin hatin bîranîn. Di bingeha xwe de, ev dirûşm ji bo wekheviya çînî û mafê diyarkirina çarenûsê diqîre.
Ji bo gelek çavdêran, tevgera neteweyî ya Kurd di heştê salên borî de tenê tevgereke siyasî nebû, belkî di heman demê de beşek ji têkoşîneke berfirehtir li dijî zilm û kolonyalîzmê li Rojhilata Navîn bû. Rêberên wekî Dr. Ebdulrehman Qasimlû, ku hewl dan nasnameya netewî bi xwestekên xwe yên sosyalîstî re hevseng bikin, hîn jî hêviyê didin nifşên nû. Ev nifş dizanin ku ti tiştek nikare bikeve dewsa mafê wan ê xweseriyê.
Îro, Ala Kurdistanê li her çar beşên Kurdistanê, ji rojhilat heta rojava, ji bakur heta başûr, wekî yek ji histûn û sembolên têkoşîna Kurdan li dijî dagirkeran tê hildan. Li gund û bajaran, li zanîngehên mezin, ji bo bîranîna şehîdan û di xwepêşandanên kolanan de, Ala Kurdistanê peyamekê digihîne: Ev Ala ji hêla Pêşmergeyan ve hatiye hildan û kes nikare navê Pêşmerge û Ala Kurdistanê ji dilê neteweya Kurd derxîne. Her cara ku ev Ala dibiriqe, dengê Pêşmergeyan vedibêje ku li Çiyayên Zagrosê jiyana xwe dane da ku ji bo zarokên xwe pêşerojek azad biafirînin.
26'ê Sermawezê, roja Pêşmerge û Ala Kurdistanê, vê rastiyê tîne bîra me ku dîrok ne ji hêla hêzan ve, lê ji hêla neteweyên ku têkoşîna xwe didomînin ve tê nivîsandin. Ev roj vexwendinek e ji bo ciwanan ku bizanin ku azadî û nasname bi berxwedan û hişyariyê dikare were bidestxistin, ne bi çalaknebûnê. Ala ku di zivistana sar a 1945'an de li Mehabadê hate bilindkirin hîn jî dibiriqe ji ber ku roja wê di dilê bi mîlyonan kesan de dibiriqe.
Di vê rojê de, her Kurdek, çi li bajar û gundan be, çi li Çiyayên Zagrosê be an jî di jiyana li derveyî welêt de be, dilê wî ber bi aliyekî ve diçe: Ji bo Mehabadê, ji bo wir ku Ala Kurdistanê ji hêla Pêşmergeyan ve li wir hate hildan û ji bo dengê ku hîn jî dibêje: "Kurdistan dê bi destên Pêşmergeyan were rizgarkirin".
