هومەن سمکۆ
هەوڵەکانی حکوومەتی ئێران بۆ هاندانی بەشداریی گشتی لە هەڵبژاردنەکاندا لە چەند ڕەچاوکردنی سەرەکییەوە سەرچاوە دەگرێت کە هەم ڕەهەندی سیاسی و کۆمەڵایەتی-ئابووری ڕەنگ دەدەنەوە. مەبەست لەم نووسینە، تاوتوێی پاڵنەرەکانی پشت پاڵنەرەکانی ئێران بۆ ڕاکێشانی بەشداریی خەڵک لە هەڵبژاردنەکاندا و خستنەڕووی سێ پرسیاری بنەڕەتییە.
گرنگیی پشتیوانی گشتی بۆ نیزام
حکوومەتی ئێران ڕێژەی بەرزی بەشداریی دەنگدەران بە نیشاندەرێکی گرینگ بۆ پشتیوانیی گشتی لە ڕێژیمی دەسەڵاتدار دەزانێت. زۆرجار بەشدارییەکی بەرچاو وەک پشتگیرییەک بۆ سیستەمی سیاسی سەیر دەکرێت، ئەمەش شەرعیەتی حکوومەت چ لە ئاستی نێوخۆ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بەهێزتر دەکات. ئەم پشتیوانییە بە تایبەتی لە بەرانبەر تەحەددای جیۆپۆلەتیکی و لێکۆڵینەوەی نێودەوڵەتیدا زۆر گرینگە. سەرکردایەتیی ئێران هەوڵ دەدات بەرەیەکی یەکگرتوو پێشان بدات کە جەخت لەسەر سەقامگیری نێوخۆیی و پشتیوانی جەماوەری بکاتەوە، کە دەتوانێت لە دانوستانە دیپلۆماسی و جیۆپۆلەتیکیەکاندا سوودبەخش بێت.
ئامادەیی خەڵک بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردن
هەڵسەنگاندنی ئامادەیی ڕاستەقینەی خەڵک بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا پرسێکی ئاڵۆزە. لە حاڵێکدا کە حکوومەت لە ڕێگای جۆراوجۆرەوە هانی بەشداریکردن دەدات، لەوانە هەڵمەتی میدیایی و دەستپێشخەریی مەدەنی، بەڵام لە نێو ئێرانییەکان هەستی تێکەڵاو هەیە. ڕەنگە بەشێک لە هاووڵاتیان وەک ئامرازێک بۆ دەربڕینی ئارەزووە سیاسییەکانیان بەشداری پرۆسەی هەڵبژاردن بکەن، هەندێکی دیکەش بە هۆی فشارە کۆمەڵایەتی و کولتوورییەکانەوە بە دوودڵیەوە بەشداری بکەن. لێکۆڵینەوە لە پاڵنەرە هەمەچەشنەکانی پشت بەشداریی دەنگدەران، تێڕوانینێک بۆ ئاڵۆزییەکانی دیمەنی سیاسی ئێران دەدات.
نیشاندانی پشتیوانیی گشتی بۆ ڕێژیم بۆ حکوومەتی ئێران لە بەرەی جۆراوجۆردا گرینگییەکی بەرچاوی هەیە. بەشداری بەهێزی دەنگدەران تەنیا نمایشێکی ژمارەیی نییە، بەڵکوو وەک پشتگیرییەکی بەرجەستە بۆ ئەو سیستەمە سیاسییە سەیر دەکرێت کە شەرعیەتی ڕێژیم چ لە ئاستی ناوخۆ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بەهێزتر دەکات. ئەم پشتیوانییە زۆر گرینگ دەبێت بە تایبەتی لەکاتی چڕبوونەوەی ئاستەنگە جیۆپۆلیتیکییەکان و زیادکردنی چاودێری نێودەوڵەتی.
ڕێبەرایەتیی ئێران لە ڕووی ستراتیجیکەوە ڕێژەی بەرچاوی دەنگدەران بۆ وێناکردنی بەرەیەکی یەکگرتوو کەڵک وەردەگرێت و جەخت لەسەر سەقامگیری ناوخۆیی و پشتیوانی بەرفراوانی جەماوەری دەکاتەوە. ئەم وێنەیە وەک ئامرازێکی دیپلۆماسی بەهێز کاردەکات و دەتوانێت لە دانوستانە جیۆپۆلیتیکییەکاندا کاریگەری دروست بکات. ڕێژێم بە نیشاندانی کۆمەڵگەیەکی یەکگرتوو کە لە پشت سەرکردایەتییەکەیەوە وەستاوە، ئامانجی پرۆژەکردنی وێنەیەکی خۆڕاگر و ڕێگریکردن لە دەستێوەردانی دەرەکی و بە ئەگەرێکی زۆرەوە کاریگەری لەسەر بیروڕای نێودەوڵەتی هەیە.
لە چوارچێوەی داینامیکی سۆشیال میدیا و هۆکارە ئابوورییەکانی وەک هەژاری، ڕێژەی هەڵاوسان و ڕێژەی بێکاریدا، ئەم نیشاندەرانە دەتوانن بە ئەگەرێکی زۆرەوە تەحەدای گێڕانەوەی پشتیوانی بێوچان بۆ ڕێژێم بکەن. زۆرجار پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا دەبنە کەناڵی ناڕەزایەتی و ناڕەزایەتی، ئەمەش سەکۆیەک بۆ دەنگەکان دابین دەکات کە لەگەڵ گێڕانەوەی حکوومەتدا ناگونجێت. ئەو کێشە ئابوورییانەی کە لە ڕێژەی بەرزی هەڵاوسان و بێکاریدا ڕەنگدانەوەیان هەیە، دەکرێت وەک نیشانەیەک لێکبدرێتەوە کە ڕەنگە بەشێک لە کۆمەڵگەی ئێران بە تەواوی پشتیوانی لە سیاسەتەکانی ڕێژیم نەکەن. بۆیە لە کاتێکدا ڕێژەی بەرزی دەنگدەران وەک سیگناڵێکی ئەرێنی بۆ ڕێژیم کاردەکات، بەڵام گرینگە کە زەمینەی فراوانتری کۆمەڵایەتی-ئابووری لەبەرچاو بگیرێت. پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیا و نیشاندەری ئابووری لەوانەیە جیاوازی لە کۆمەڵگای ئێران ئاشکرا بکەن کە تەنیا بە بەشداری لە هەڵبژاردنەکاندا دیاری نەکراوە. یارییەکی ئاڵۆزە لە نێوان نمایشکردنی پشتیوانی دەرەکی لە ڕێگەی هەڵبژاردن و داینامیکی کۆمەڵایەتی-ئابووری بنەڕەتی کە هەستی گشتی لە قاڵب دەدات.
گەمارۆ ئابوورییەکان و خۆشگوزەرانی گەلی ئێران
کاریگەری گەمارۆ ئابوورییەکان لەسەر حەشیمەتی ئێران هۆکارێکی گرینگە کە کاریگەری لەسەر تێڕوانینی ئەوان لەمەڕ سیاسەت و هەڵبژاردنەکانی حکوومەت هەیە. سەختی ئابووری کە بەهۆی سزاکانەوە دروست دەبێت دەتوانێت هەستی گشتی لە قاڵب بدات و کاریگەری لەسەر ڕێژەی بەشداریکردن هەبێت. ئەم لێکۆڵینەوەیە، لێکۆڵینەوە لەوە دەکات کە ئایا دۆخی ئابووریی باو، لەگەڵ وەڵامدانەوەی حکوومەت بۆ سزاکان، کاریگەری لەسەر تێڕوانینی خەڵک بۆ نیزام و ئامادەیی ئەوان بۆ بەشداریکردن لە پرۆسەی هەڵبژاردندا هەیە یان نا.
گەمارۆ ئابوورییەکان کاریگەرییەکی قووڵیان لەسەر پەیکەری ئاڵۆزی کۆمەڵگەی ئێران هەیە و لە داڕشتنی هەست و سۆزی دەستەجەمعی بەرامبەر بە سیاسەتەکانی حکوومەت و داینامیکی هەڵبژاردن ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕن. دەرئەنجامە فرەلایەنەکانی ئەو گەمارۆیانە زۆر لە کایە ئابوورییەکان تێدەپەڕن و دەچنە ناو پەیکەری ژیانی هاووڵاتیانەوە. لەکاتێکدا ئێرانییەکان لەگەڵ کاریگەرییە بەرجەستەکانی سەختی ئابوورییدا دەجەنگن، تێڕوانینەکانیان بۆ ڕێژیمی دەسەڵاتدار دەگۆڕێت و یارییەکی ئاڵۆز لە نێوان ناخۆشی و هۆشیاری سیاسییدا دروست دەکات.
ئەم توێژینەوەیە قووڵتر دەچێتە ناو داینامیکی ئاڵۆزەوە، نەک تەنها دەرئەنجامە ئابوورییەکان بەڵکوو وەڵامەکانی حکوومەت بۆ سزا سەپێنراوەکانیش دەکۆڵێتەوە. شێوازی بەڕێوەبردنی تەحەددیاتی دەسەڵاتداران دەبێتە توخمێکی گرینگ لە پێکهاتنی تێڕوانینی گشتیدا. هاووڵاتیان، لە بەرامبەر ناخۆشیەکاندا، نەک تەنها فشارە دەرەکییەکان، بەڵکوو کاریگەریی ستراتیژییەکانی حکومەتەکەیان لە کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی لەسەر ژیانی ڕۆژانەیان هەڵدەسەنگێنن. لە ئەنجامدا بارودۆخی ئابوری زاڵ لەگەڵ توانای حکوومەت بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو تەحەددایانەی کە بەهۆی گەمارۆکانەوە دروست دەبن، دەبێتە خاڵێکی سەرەکی لە دیاریکردنی هەڵوێستی خەڵک بەرامبەر بە نیزام. جگە لەوەش ئەم لێکۆڵینەوەیە بەدواداچوون بۆ پەیوەندییە وردەکانی نێوان سەختی ئابووری و بەشداری سیاسی دەکات و تا چەند ویستی خەڵکی ئێران بۆ بەشداریکردن لە پرۆسەی هەڵبژاردندا لەژێر کاریگەری ئەزموونە دەستەجەمعییەکانیان لە گوشاری داراییدا دەکۆڵێتەوە. تۆڕی ئاڵۆزی هۆکارگەرایی لە نێوان هەڵمەتە ئابوورییەکان، وەڵامەکانی حکوومەت و بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا وەک خاڵێکی سەرەکی سەرهەڵدەدات و یارییە ئاڵۆزەکانی ئەو هۆکارانە ڕوون دەکاتەوە کە دیمەنی کۆمەڵایەتی-سیاسی لە ئێراندا لە قاڵب دەدەن. لە بنەڕەتدا لێکۆڵینەوە لە گەمارۆ ئابوورییەکان و دەرئەنجامەکانی لە کایەی ئابووری تێدەپەڕێت و خۆی دەخزێنێتە ناو کایەکانی هۆشیاری سیاسی و بەشداری مەدەنی و سەمای ئاڵۆزی نێوان نەرمی خەڵک و چاوەڕوانییەکانیان لە دەسەڵاتی دەسەڵاتدار. ئەم نووسینە هەوڵ دەدات تاڵەکانی ئەم تابلۆ ئاڵۆزە هەڵبکاتەوە و تێڕوانینێک بۆ پەیوەندییە فرەلایەنەکانی نێوان تەحەددای ئابووری، وەڵامەکانی حکوومەت و خۆشگوزەرانی گەلی ئێران بخاتەڕوو.
لە ئاکامدا جەختی حکوومەتی ئێران لەسەر هاندانی خەڵک بۆ بەشداریکردن لە هەڵبژاردنەکاندا، ڕەگ و ڕیشەی لە خواستی نیشاندانی پشتیوانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی بۆ ڕێژیمەوە هەیە. لەکاتێکدا حکوومەت گێڕانەوەی یەکێتی و سەقامگیری بەرەوپێش دەبات، بەڵام تێگەیشتن لە پاڵنەرە نوانسییەکانی خەڵک و ڕەچاوکردنی چوارچێوەی ئابووری زۆر گرینگە. مەبەست لەم لێکۆڵینەوەیە، خستنەڕووی گەڕانێکی هەمەلایەنە لەم داینامیکیانە و ڕوونکردنەوەی سروشتی فرەلایەنەی دیمەنی هەڵبژاردنەکانی ئێرانە.
