حەسەن قارەمانی
لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان پۆشینی جلوبەرگی کوردی هەمیشە مانایەکی تایبەتی هەبووە. ڕێگایەک بووە بۆ ئەوەی مرۆڤەکان ناسنامە و میراتی کولتووریی خۆیان بەخاوەن بکەن و پێشانی بدەن. بەڵام لەم ساڵانەی دواییدا جامانە بووەتە سیمبولی خەبات و بەرخۆدانی سیاسی. بۆتە بزووتنەوەیەک، بزووتنەوەیەک کە مرۆڤەکان لە هەموو چین و توێژەکان و هەموو تەمەنەکان کۆ دەکاتەوە.
لە ناوچەیەکدا کە ململانێی سیاسی ژیانی ڕۆژانەی دانیشتووانی بووە، جامانە بووەتە ئامرازێک بۆ دیارکردن و دەربڕینی بێزاری دژی دەسەڵات و دەرخستنی هیوا و هاودەنگی.
خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە لەملکردنی ئەو جامانە ڕەمزییانە توانیویانە پشتیوانیی خۆیان بۆ بزووتنەوە و ئایدیاڵە سیاسییە جۆراوجۆرەکان نیشان بدەن. جامانەکان بوونەتە بەشێک لە ژیانی ڕۆژانەی خەڵک، یەکپۆشییەک کە گوزارشت لە پابەندبوون و باوەڕیان بە گۆڕانکاری دەکات. خەڵک بە لەملکردن و لەسەرکردنی جامانەکانیان بە شانازی و ئازایەتییەوە نیشانیان داوە لەهەمبەر ستەم و توندوتیژی بێدەنگ نابن و ئەکتی سیاسیی خۆیانیان هەیە.
بەڵام جامانەکان تەنیا هێمای بەرخۆدان نین- وەبیرهێنانەوەی ئەو مەینەتییەشن کە خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان پێیدا تێپەڕیون. هەر جامانەیەک چیرۆکێکی لەدەستدان و ئازاری هەڵگرتوە، بەڵام لەگەڵ هێز و ئازایەتیشدا. بیرهێنانەوەی بارگرانییەکانی ڕابردوو و بەڵێنەکانی داهاتوو و خۆڕاگری خەڵکن بۆ خەباتکردن بۆ سبەینێیەکی باشتر. جلوبەرگی کوردی تەنیا بەشێک نین لە پۆشاک بۆ لەبەرکردن، بەڵکوو بەشێکن لە خەباتێکی گەورەتر بۆ ئازادی.
مرۆڤەکان لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان کاتێک جلوبەرگی ڕەمزیی خۆیان لەبەر دەکەن، نەک تەنیا بۆ نیشاندانی ناسنامەی خۆیان بەڵکوو بۆ دەربڕینی پابەندبوونی خۆیان بە گۆڕانکاری. هەر جلوبەرگێک دەبێتە دەرکەوتنی هەوڵەکانیان بۆ داهاتوویەکی باشتر، نەک تەنها بۆ خۆیان بەڵکوو بۆ هەموو کۆمەڵگە. هەر جلوبەرگێک بەشێکە لە چیرۆکێکی گەورەتری خۆڕاگری و هیوا. باسی ئەو ئازارانە دەکەن کە خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بەسەریان هاتووە بەڵام خۆڕاگری و هێزی خۆیان بۆ بەردەوامبوون لە مافخوازی پێشان دەدەن. ئەم جلوبەرگە ڕەمزییە بیرخستنەوەیەکن کە تەنانەت لە تاریکترین ساتەکانیشدا هیوایەک بۆ داهاتوویەکی باشتر هەیە. خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە لەبەرکردنی ئەو جلوبەرگانە خەباتی خۆیان بەرەو بەرزایی هەڵدەکێشن.
بەڵام چی وایکردوە ئەم جامامانە ئەوەندە ڕەمزی بن؟
جامانە بووەتە ڕەمزێکی بەهێزی خەبات، هێمایەک کە مرۆڤەکان لە هەموو چین و توێژەکان و هەموو تەمەنەکان یەک دەخات. لە کۆمەڵگەی ئەمڕۆدا لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان جلوبەرگ و جامانە هێمای هەوڵێکی بەکۆمەڵ بۆ گۆڕانکاری و یەکگرتوویین. یەکێک لە لایەنە هەرە بەرچاوەکانی ڕۆڵی جلوبەرگ و جامانە وەک هێماکانی خەبات بەکارهێنانیەتی لە بزووتنەوە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکاندا. لەبەرکردنی جلوبەرگی خاکی و بەستنی جامانە یان لەملکردنی خەڵکەکە پابەندبوونی خۆیان بە پرسێکی دیاریکراو پێشان دەدەن و ئەمە دەکەنە گۆڕەپانێک بۆ ململانێ و بەرەنگاربوونەوەی کۆماری ئیسلامی و هێمای یەکگری و هاوخەباتی. ئەمەش هەستێکی بەهێزی کۆمەڵایەتی و هاودەنگی دروست دەکات کە سنوورە کۆمەڵایەتی و تەمەنەکان تێ‌دەپەڕێنێت و کەوشەنی کوردی و شوناسخوازی دیاری دەکات.
