پەلەپرتیەیل ئاخر
پژمان شەریعەتی
لەی ڕووژەیلە باسییگ سەرهەڵداس لەبارەی لاوردنێ فیلتریینگ لە ئینترنت ئێران و وە قسەی وەرپرسەیل ڕێژیم بەشییگ لە فیلترینگ لەسەر بڕییگ لە بەرنامەگان لاچوود.
ئی بابەتە فرە لایەن لەناو ساختار ڕێژیم و لایەنەیل ترەک جوور دژبەرەیل ڕێژیم و چالاکەیل میدیایی و ڕووژنامەوان دەرگیر خوەی کردێە و تا ئێرنگە دیار نییە ک وەڕاسی بەرنامەی ڕێژیم چەس، ئمانێگ خاڵ سەرەکی ئەوسە ک هوچ کەس لەی کارە خوشبین نییە و وە پلان نوو ڕێژیم زاننێ ئەڕای کپ کردنێ ئازادی.
شورای بانێ فەزای مەجازی ڕێژیم لە نووترین کردەوەی خوەی ک وە بەشداری چەندین ئورگان ڕەسمی ڕێژیم بییە، باس لەوە کردنە ک لە دریژەی چەن بڕگەی جیاواز فیلترینگ لەسەر ئینترنت لاچوود و لە وەرایوەر نزارەت وەسەر ئینترنت و وەکارهاوردنێ و بەشدای لە فەزای مەجازی چەن بەرابەر کەن و لە ئاخر بەرنامە یەسە، ک تووڕەیل کۆمەڵایەتی ناو ئێران و سازریای خودێ ڕێژیم جی بەرنامە خارجییەگان بگرێد.
لەلای ترەک، میدیاگانێ ڕێژیم جوورییگ باس لەی بابەتە کەن ک چمانییگ وە گشتی ئینترنت و دەسرسی وە زانیاری و جەهان ئازاد لە ئێران ڕووداس و لایەنەیل پشتیوان لە پزشکیان ڕەئیس جمهور ئێران، وە شێوازییگ باسی کە ک پزشکیان درێ وەعدەگانێ خوەی وە کردەوەیی کەیدن، لە حاڵییگ ک تەنیا باس لەوە کریاس ک فیلترینگ لەسەر دو ئەپلیکەیشن لاچوود.
لە لای ترەکیش خامنەیی باس لەوە کردێە ک هیچ قانوونیگ لەسەر ئینترنت لە ئیڕان وجود نەیرێد و دەوڵەت و ئورگانەیل ڕێژم بایس بکەفنە شوون ئی بابەتە و قانون بیلن ئەڕای وەکار هاوردنێ ئینترنت.
ئەوەی ک دیاری لە ئیران یەک قانون هەس ئەوەیش کپ کردنێ ئازادییە و تەجروبە نیشانداس ک ئی سیستمە وە هیچ شێوازییگ ئسڵاح نیەد و هیچ بەرنامەیگیش ئەڕای گۆەڕیان نەیرێد.
لە ڕووژیگ کە ڕێژیم ئێران هاتیەسە سەرکار جیا لە سەرکوت و دژایەتی ئازادی،سەمەرەیگ ئەڕای مەردوم نیاشتێە و نزیک وە پەنجا ساڵە باس لە ئازادی بەیان و میدیای ئازاد کریەد و ڕێژیمیش وەتێە ک لە ئێران میدیای ئازاد هەس و هەر کەسیگیش توینێد قسەی خوەی بکەید!
وەداخەو ئامارییگ دەقیق نیەتوینیمن بگریم وەلی وە یەقین بایەد بویشیمن ک لە ڕووژیگ ک ئی ڕێژمە هاتیەسە سەر کار هزاران ڕووژنامە لە ئیران داخریاس، هزاران ڕووژنامەوان زندانی و شکەنجە و ئعدام کریانە، و ڕیێگ نەمەنیە ڕێژیم بگریدە وەر ئەڕای کپ کردنێ دەنگ موردوم و لەبەین بردنێ ئازادی.
تاریخ دەسەڵاتداری ڕێژیم ئێران وە خاسی ئەڕامان دەرخەید ک لاوردنێ فیلترینگ لە ئێران هیچ وەخت سەر نیەگرێد و تا ئی ڕێژمە وەسەر کار بوو دەسڕشی وە ئینترنت و جەهان ئازاد لە ئێران ماناییگ نەیرێد.
یە لە حالییگە ک بەشییگ لە چالاکەیل سیاسی باس لەوە کەن ک ڕێژیم، لە ترس دەس بردیەسە ئی کارە و ناچار بییە ک بەشییگ لە فشارەگان کەم بکەیدن لەسەر موردوم تا فشارەیلیگ ک لەسەر خوەی هەس لابچوود و لە قەیرانەگان نجات پەیدا بکەید.
لێرە ئی پرسیارە دروس بوود، جیا لە یەک ڕێژیم دیکتاتوری ڕێژیم ئێران وە هاز و توانای مەردوم ڕخی چییە، لە کام مەرحەلەی تاریخی دەسەڵات خوەی هەدەفی کەمکردنێ فشار و قەیران بییە لەسەر مەردوم، وەڕاسی هیج نموونەییگ نیەتوینیم باریمن و بگر هەر جارییگ ک ئی ڕێکارەیلە گردیەسە وەر فشار و قەیران لەسەر مەردوم زیادترەو بییە.
لەبارەی ئینترنتیش وە خاسی دیارە ک ڕێژیم پلان نگریسیگ درێد و خوەی لە لێوار ڕمیان و مەرگ دوینێد و درێد ئامادەکاری کەی ئەڕای کونترول و مان دەسەڵات خوەی.
لێرە وە جیا نیەچیمنە سەر باسەگان چونکە گشتاین نیاز وە شیکاری تایبەت درن، وەلی وەختییگ دووخ ڕێژیم لە ناوخۆ لە بوارەیل ئقسادی سیاسی ونزامی گریمنە وەرێ چەو، لە دەروەی ئێرانیش و دیپلوماسی و سیاسەت خارجی ڕێژیم پەیگیر بویمن، هەر ئیجوورە کۆمەڵگای جەهانی و وڵاتەیل ناوچەگە دوینیمن، لە ڕەئس گشتیان داخوازی و دەنگ ملەتەیل ناو جوغرافیای ئێران شنەفیمن، وە خاسی دیارە ک ڕێژیم ئاخر ڕووژەگان خوەی درێد بەیدە سەر و خوەیانیش وە خاسی زانن و گشت توانایی خوەیان درن نەنە بان ئی بابەتە ک وە هەر ڕێ ناڕەواییگ ک بتوینن مانێ خوەی گارانتی بکەن.
یەکیگ لە ئەبزارەیلییگ ک لەوەر دەس موردوم بییە و وە گشت مەحدودیەتەگان و فیلترینگ وەکارێ هاوردنە ئەڕای دەنگ بەرز کردنێ خوەیان، ئینترنت بییە و لە جمشت ژن ژیان ئازادی ، مەردوم هەم ئەڕای ڕەسانن دەنگ خوەیان وە دونیا و سازماندەیی خوەیان وە خاسی وەکاری هاوردن و ئێرنگەیش ڕێژیم ئەو تەجروبە ک ئەڕای فرە تاڵ بی دوارە نەود، پرس و بابەتەگان هاوردیەسە سەر ئینترنت.
ئی کارە لاوردنێ فیلترینگ نییە بەڵکە ڕێژیم توای کونترول گشتی فەزای ئینترنتی لە ئێران بگرێدە دەس و پەیوەندییەگان مەردوم ڕەسەد بکەید، هەرچەن ئی قسە هەمیشە شوعار بییە و جوور پروپاگاندا وەکارێ هاوردێە ئەڕای ترسانن مەردوم و دروس کردنێ فەزای ئەمنییەتی، نەتوینستیە و نیەتونێد وە گشتی لایەنەگان ژیان ڕەسەد بکەید و هەمیشریس ناکام مەنیە لە وەرایوەرێ ئرادەی مەردوم ئەڕای ئازادی.
وە گشتی خاڵ سەرەکی یەسە ک ڕێژیم تا حەدییگ ترسیاس و قەبووڵی کردێە ک ئاخری ڕەسییە دی نیەزانێد چە بکەید و لەیادیان چییە ک مەردوم پەنجا ساڵە لەی قسە ق شوعارەیلە شنەفن و دی ئمکان نەیرێد لەی باسەیلە بخەڵەتن و درن خوەیان ئامادە کەن ئەڕای لاوردنێ فیلترینگ لەسەر ژیانیان.
