ڕێکخراوی نێونەتەوەیی ڕاستبێژی، زستانی ساڵی ١٣٩٦ی هەتاویی لە ١٨٠ وەڵاتی پێوەندیدار بە گەندەڵیی دارایی جیهان، ئێرانی لە ڕیزبەندی ١٣٠ دانابوو.
سەرۆکی فڕاکسیۆنی دژایەتی لە گەڵ گەندەڵیی دارایی لە مەجلیسی ئێران ڕایگەیاند کە گەندەڵیی دارایی لە هەموو وەزارەتەکانی ئێراندا بوونی هەیە.
هەواڵدەریی خانەی میللەت سەر بە مەجلیسی شوڕای ئیسلامی ئەو لێدوانەی " ئەمیر خوجەستە"ی دوو ڕۆژ لەمەو بەر بڵاوکردەوە. ناوبراو گوتی " دەوڵەت دەبێ بزانێ کە گەندەڵی لە هەموو وەزارەتەکاندا هەیە، دەستێکی بەهێزی گەندەڵی لە هەموو دامەزراوەکاندا لە گومرگەوە تا بانکەکان بوونی هەیە.
ناوبراو داوای لە مەجلیس کرد کە پێویستە زۆر بەتووندی ڕووبەڕووی گەندەڵی ببنەوە و نابێ رەحم بە هیچ کەس بکرێ و ئەگەر وڵامی داواکاریەکەم نەدرێتەوە ئەوە هەموو بەڵگە و دیکۆمێنتەکان دەخەمە ڕوو و دەیاندەمە بەردەست مێدیاکان.
قسەکانی ناوبراو لە کاتێکدایە کە هەر چەند ڕۆژ لەمەوبەر " مایک پمپئۆ" وەزیری دەرەوەی ئەمریکا لە پێوەندی لە گەڵ ناڕەزایەتی و خۆپێشاندانەکانی ئێران ڕایگەیاند کە خەڵکی ئێران لە گەندەڵی و ناعەداڵەتی ڕیبەرانی ئێران بێزار بوون و تەحەممولی ناکەن.
لەو ساڵانەی دواییدا باس لە سەر ڕێکخراو بوون یا نەبوونی گەندەڵی لە کۆماری ئیسلامیدا لە نێوان بەرپرسانی ئێرانی هاتە گۆڕێ. ئەحمەد تەوەکولی لە سیما ناسراوەکانی بناژۆخواز و نوێنەری پێشووی مەجلیس، ساڵی ١٣٩٥ی هەتاویی ڕایگەیەند کە گەندەڵیی دارایی لە ئاست بەربڵاویی گەیشتۆتە قۆناخێک کە پێیدەگوترێ گەندەڵیی ڕێکخراو و سیستماتیک کە ئەوە بەو مانایەیە کە دامودەزگا و دامەزراوەکانی چاودێری بە سەر گەندەڵیدا خۆشیان لە گەندەڵی تێوەگلاون .
بەشێک لە نوێنەرانی مەجلیس، بۆ نموونە مەحموود سادقی لە سەر ئەو باوەڕەییە کە لە ئێراندا گەندەڵیی سیستماتیک بەرچاو دەکەوێ. هەر لەو پێوەندییەدا "عەلی خامنەیی " ڕێبەریی کۆماری ئیسلامیی ئێران و عەلی لاریجانی سەرۆکی مەجلیس بە پێجەوانەی ڕای ئەوان، پێیان وایە کە گەندەڵی لە ئێراندا هەیە بەڵام نەک بە شیوەی سیستماتیک.
جێی ئاماژەیە کە لەم ساڵانەی دواییدا چەندین پەروەندەی گەندەڵیی ئابووری گەورە هاتنە بەر باس کە زۆربەیان پێی کاربەدەستە پایەبەرزەکان و دامەزراوەکانی حکوومەتی گرتەوە.
گەندەڵی هەموو دامەزراوەکانی ئێرانی گرتۆتەوە و ڕۆژبەڕۆژ لە پەرەسەندن دایە. بەشێ زۆری ئابووریی وەڵات لە دەست سپای پاسداران و ڕێبەری کۆماری ئیسلامیی ئێراندایە کە دامەزراوەکانی سەر بە خۆیان کەس ناتوانێ لێپرسینەوەیان لێبکا. لەو ڕۆژانەدا دامەزراوەیەکی سەر بە خامنەیی سامانەکەی بە ٩٥ میلیارد دۆلارە کە باج نادا بە دەوڵەت و کەس ئاگاداریی خەرج کردنی ئەو پارەیە نییە و حیساب و لێکۆڵینەوەی لە گەڵ ناکری.
لە حاڵیکدا کە خەڵکی ئێران تووشی نەداری و نەهامەتی بوون و بێکاریی هەموو کۆمەڵگەی گرتۆتەوە، کاربەدەستانی کۆماریی ئیسلامیی ئێران بە پارەی ئەو خەڵکە خەریکی پەروەردە و پێگەیاندنی گرووپ و تاقمی چەکداریی تێرۆریستین لە جیهاندا و ئاوڕیک لە ژیانی خەڵک نادەنەوە.
