کوردستان میدیا: لە بەرەبەری رۆژی جیهانیی زمانی زگماکیدا، یەکیەتیی پیشەیی مامۆستایانی کوردستانی ئێران، راگەیەندراوێکی بڵاو کردووەتەوە.
دەقی ئەم راگەیەندراوە بەم چەشنەیە:
مامۆستایانی تێكۆشەری كورد
٢ی رەشەمەی هەموو ساڵێك لە لایەن یونێسكۆوە وەک رۆژی جیهانیی زمانی دایكی دیاری كراوە، لەم رۆژەدا ئەویندارانی زمانە جۆراوجۆرەكان و بە تایبەتی ئەو زمانانەی كە مەترسی و هەڕەشەی لەناوچوونیان لەسەرە، توانا و هێزیان یەك دەخەن و وەك سیمبۆلێك بۆ پاراستن و رێز گرتن لە زمانی دایكی، چالاكی جۆراوجۆر دەگێڕن.
تێكۆشەران
خۆشەویستی مرۆڤ بۆ زمان لە هەنگاوی یەكەمدا و زیاتر لەوەی لە بەر خۆشەویستی و لایەنگری كردن بێت بۆ نەتەوە و هزرێكی دیاریكراو، خۆشەویستییە بۆ مرۆڤایەتی و باوەڕهێنانە بەوەی كە مرۆڤ وەك بوونەوەرێكی باڵا و جیاواز لە هەموو بوونەوەرەكانی‌تر، بەشێكی مەزن لە بوون و گرنگیی و گەورەییەكەی لە زماندا دەردەكەوێت. ئەوەندە بەسە كە باس لەوە بكەین لە زۆر كولتووری دنیادا كامڵ بوونی قۆناغی بەرزی مرۆڤ بوون، پەیوەستە بە زمان و فێر بوونی زمانێكەوە. چونكە لە راستیدا ئەوە زانینی زمانە، كە وا لە مرۆڤەكان دەكات هەستی خۆیان دەرببڕن، لە گەڵ یەك پێوەندی بگرن، هزر و ئەندێشە بگوازنەوە و لە كۆتاییشدا یاسا ئەخلاقییەكان دابڕێژن و كۆمەڵگا پێكەوە بنێن.
خۆشەویستان
گرنگیی زمان هەر بەمەندە تەواو نابێ، بەڵكو لەو شوێنەوە كە دەبێتە ناسنامەی تاكە جیاوازەكان و دواتریش پێكهێنانی كۆمەڵگا و نەتەوەكان، ئیدی زیاتر خۆی دەردەخات. لێرەوە ئیتر زمان تەنیا بریتی نییە لە ئامرازێك بۆ دەربڕینی هەستی مرۆڤایەتی و كاركردن لە سەر ئەو توانا سرووشتییەی كە لە مرۆڤەكاندا هەیە و پێویستەبەكاری بێنن، بەڵكو دەگۆڕی بۆ ئەو ئامرازەی كە رۆڵی دەبێ لە پێكهێنانی نەتەوە و بنیاتنانی كەسایەتییە جیاوازەكان. ئەمە ئەو شتەیە كە زۆر نەتەوەی دنیا بە رۆحی نەتەوەی دادەنێن. زمان لەم سۆنگەیەوە، ئەو كارەكتەرەیە لە ناو هەر نەتەوەیەكدا كە بە گژ هەرجۆرە چەوسانەوە و ئینكار كردن و سووك كردنێكدا دەوستێتەوە و هەوڵی رەواندنەوەیان دەدات. چونكە ئەوە زمانە كە دەتوانێ هاوپێوەندی نەتەوەیی، مێژوویی و هەستیی لە نێوان تاكەكانی نەتەوەیەكدا بەدی بێنێت، كە هەموو ئەمانەش بەربەستی سەرەكی هەرجۆرە هزر و دەسەڵاتێكی چەپێنەرن لە كۆمەڵگادا. دژایەتی حكومەتە دیكتاتۆر و زاڵمەكان لە وڵاتە فرە نەتەوە وفرە زمانەكاندا، لە گەڵ زمانە جیاوازەكاندا، هەر لەمەوە سەرچاوە دەگرێ. زمان وەك گرنگترین ئامرازی گواستنەوەی رەمزی و گرنگترین كارەكتەری درووستكەری پێوەندی لە نێوان نەوەكانی نەتەوەیەك، رۆڵێكی بنیاتنەر لە بنیاتنان و بەخشینی هەستی باوەڕبەخۆبوونی مێژوویی بە تاكەكانی هەر نەتەوەیەك دەبەخشێ و بەمەش درووستبوونی نەتەوە، هەرچی زیاتر سانا دەكات، هەر بۆیە بە رۆحی نەتەوە ناودێر كراوە. بۆیە بەو رادەیەی گرنگی بە زمان و هێزی زمانی خۆمان بدەین ئەوەندە ئاسۆی سەركەوتنمان نزیكە.
مامۆستایانی تێكۆشەر و شوڕشگێڕی كورد
زمانی كوردی وەك زمانی دایكی ئێمەی كورد، یەكێكە لەو زمانانەی كە بە درێژایی مێژوو لە لایەن داگیركەرە جۆراوجۆرەكانەوە هەوڵی بێڕیز كردن و بێ هێز كردنی دراوە. ئەوان باش زانیویانە پەنجە لەسەر چی دابنێن و لە كامە بنەما بدەن. ئەوان باش دەزانن، زمانی كوردی یەكێكە لەو گرنگترین ئامرازانەی، كە رۆڵی هەیە لە درووست كردنی هەستی هاوپێوەندی و رۆحی هاوبەشی مێژوویی. ئەوان باشیان زانیوە كە بەهێز بوونی زمان واتە بەهێزبوونی توانای داهێنان و پەروەردەكردنی كەسایەتیی بەهێز. ئەمەش واتە خۆبەدەستەوە نەدان و خۆ بەكەم نەگرتن. هەربۆیە بە درێژایی مێژوو بەشێكی گرنگ لە كار و تێكۆشانیان بریتی بووە لە سست كردن و لەناوبردنی ئەم زمانە. بەڵام بە خۆشییەوە، سەرەڕای ئەو هەموو زوڵم و زۆر و رێگریانەی كە سەبارەت بە زمانی كوردی ئەنجام دراون، كەچی هێشتا هەروا ئەم زمانە قورس و قایم راوەستاوە و هەروا زمانی بە بڕشتی دەربڕی داهێنان، خواست، ئارەزوو و هەستە رەسەنەكانی خەڵكانی ئەم سەرزەوییە پیرۆزەیە. بێگومان ئەمەش هەروا بە خۆشی و بە سادەیی نەهاتووەتە بەرهەم، بەڵكو دەرەنجامی شەونخوونی و خەباتی بێ وچانی هەموو تاكە خەباتگێڕەكانی ئەم نەتەوەیە و بە تایبەتی مامۆستایانی شوڕشگێڕە، كە بە هەوڵ و ماندووبوونەكانیان رۆڵی پارێزەرانی راستەقینەی زمانی كوردییان ، گێڕاوە.
ئازیزان
لە كاتێكدا و لە بەر ئەوەی كە لە هەموو كۆمەڵگاكاندا مامۆستایان رۆڵێكی یەكلاكەرەوەیان لە گەشەپێدان و پێگەیاندنی نەوە جیاوازەكان و پاراستنی زمانی دایكدا هەیە، شكۆیان بەرز رادەگیرێ و ژیانێكی شایستە و پڕ لە سەرفرازییان بۆ بەرهەم دەكرێ، كەچی بەداخەوە لەم وڵاتە بەڵا لێدراوەی ئێمەدا و بە هۆی سیاسەتە دژە مرۆیی و پاشكەوتووەكانی ئاخووندەكانەوە، هەر رۆژە و بە شێوەیەك بێ رێزی بە مامۆستایان دەكرێت و شكۆیان دەشكێندرێ. ئێمە پێمان وایە كە مامۆستایان وەك ئەندازیارانی پەروەردەی نەوەكانی هەر كۆمەڵگایەك پێویستە خاوەنی ژیانێكی شایستە و شكۆیەكی مەزن بن. هەر وەك ئاگادارن، مامۆستایانی چالاكیی بواری پێشەیی مامۆستایانی پەروەردە و فێركردن، بە مەبەستی دەستەبەربوونی ماف و داخوازییەكانیان و نارەزایەتی دەربڕین بەو دۆخە قەیراناوییەی كە پرسی پەروەردەی خستۆتە ژێر مەترسییەوە، داوایان لە هەموو مامۆستایانی رۆژهەڵاتی كوردستان دەكەین كە هاودەنگ لە گەڵ مامۆستایانی سەرانسەری ئێران لە رۆژی ٣ی رەشەمە ١٣٩٣ی هەتاوی، لە مانگرتنی سەرانسەری مامۆستایانی ئێراندا بەشداریی چالاكانە بكەن و لە چوون بۆ سەر كلاسەكانی دەرس خۆ بپارێزن.
لە كۆتاییدا بە بۆنەی رۆژی جیهانی زمانی دایك، پیرۆزبایی لە هەموو ئاخێوەرانی زمانی كوردی و هەموو زمانە جیاوازەكانی دیكە دەكەین و سەری رێز و نەوازش بۆ ئەو تێكۆشەرانە دادەنەوێنین، كە بە بێ هیچ چاوەڕوانییەك و لە سەختترین هەل و مەرجەكاندا، قوڵی هیممەتیان لێ هەڵماڵیوە و خزمەتیان بە زمانی كوردی كردووە. لە هەمان كاتدا ئەو دڵنیاییەش بە هەموو لایەك و نەوەكانی ئەم نەتەوە بندەستە دەدەین، كە تا مامۆستایانی شۆڕشگێڕ و دەروەستی كورد مابن، زمانی كوردی هەروا سەربەرز و سەرفراز دەبێ.
یەكیەتیی پیشەیی مامۆستایانی كوردستانی ئێران
٢٩ی رێبەندانی ١٣٩٣ی هەتاوی
دەقی ئەم راگەیەندراوە بەم چەشنەیە:
مامۆستایانی تێكۆشەری كورد
٢ی رەشەمەی هەموو ساڵێك لە لایەن یونێسكۆوە وەک رۆژی جیهانیی زمانی دایكی دیاری كراوە، لەم رۆژەدا ئەویندارانی زمانە جۆراوجۆرەكان و بە تایبەتی ئەو زمانانەی كە مەترسی و هەڕەشەی لەناوچوونیان لەسەرە، توانا و هێزیان یەك دەخەن و وەك سیمبۆلێك بۆ پاراستن و رێز گرتن لە زمانی دایكی، چالاكی جۆراوجۆر دەگێڕن.
تێكۆشەران
خۆشەویستی مرۆڤ بۆ زمان لە هەنگاوی یەكەمدا و زیاتر لەوەی لە بەر خۆشەویستی و لایەنگری كردن بێت بۆ نەتەوە و هزرێكی دیاریكراو، خۆشەویستییە بۆ مرۆڤایەتی و باوەڕهێنانە بەوەی كە مرۆڤ وەك بوونەوەرێكی باڵا و جیاواز لە هەموو بوونەوەرەكانی‌تر، بەشێكی مەزن لە بوون و گرنگیی و گەورەییەكەی لە زماندا دەردەكەوێت. ئەوەندە بەسە كە باس لەوە بكەین لە زۆر كولتووری دنیادا كامڵ بوونی قۆناغی بەرزی مرۆڤ بوون، پەیوەستە بە زمان و فێر بوونی زمانێكەوە. چونكە لە راستیدا ئەوە زانینی زمانە، كە وا لە مرۆڤەكان دەكات هەستی خۆیان دەرببڕن، لە گەڵ یەك پێوەندی بگرن، هزر و ئەندێشە بگوازنەوە و لە كۆتاییشدا یاسا ئەخلاقییەكان دابڕێژن و كۆمەڵگا پێكەوە بنێن.
خۆشەویستان
گرنگیی زمان هەر بەمەندە تەواو نابێ، بەڵكو لەو شوێنەوە كە دەبێتە ناسنامەی تاكە جیاوازەكان و دواتریش پێكهێنانی كۆمەڵگا و نەتەوەكان، ئیدی زیاتر خۆی دەردەخات. لێرەوە ئیتر زمان تەنیا بریتی نییە لە ئامرازێك بۆ دەربڕینی هەستی مرۆڤایەتی و كاركردن لە سەر ئەو توانا سرووشتییەی كە لە مرۆڤەكاندا هەیە و پێویستەبەكاری بێنن، بەڵكو دەگۆڕی بۆ ئەو ئامرازەی كە رۆڵی دەبێ لە پێكهێنانی نەتەوە و بنیاتنانی كەسایەتییە جیاوازەكان. ئەمە ئەو شتەیە كە زۆر نەتەوەی دنیا بە رۆحی نەتەوەی دادەنێن. زمان لەم سۆنگەیەوە، ئەو كارەكتەرەیە لە ناو هەر نەتەوەیەكدا كە بە گژ هەرجۆرە چەوسانەوە و ئینكار كردن و سووك كردنێكدا دەوستێتەوە و هەوڵی رەواندنەوەیان دەدات. چونكە ئەوە زمانە كە دەتوانێ هاوپێوەندی نەتەوەیی، مێژوویی و هەستیی لە نێوان تاكەكانی نەتەوەیەكدا بەدی بێنێت، كە هەموو ئەمانەش بەربەستی سەرەكی هەرجۆرە هزر و دەسەڵاتێكی چەپێنەرن لە كۆمەڵگادا. دژایەتی حكومەتە دیكتاتۆر و زاڵمەكان لە وڵاتە فرە نەتەوە وفرە زمانەكاندا، لە گەڵ زمانە جیاوازەكاندا، هەر لەمەوە سەرچاوە دەگرێ. زمان وەك گرنگترین ئامرازی گواستنەوەی رەمزی و گرنگترین كارەكتەری درووستكەری پێوەندی لە نێوان نەوەكانی نەتەوەیەك، رۆڵێكی بنیاتنەر لە بنیاتنان و بەخشینی هەستی باوەڕبەخۆبوونی مێژوویی بە تاكەكانی هەر نەتەوەیەك دەبەخشێ و بەمەش درووستبوونی نەتەوە، هەرچی زیاتر سانا دەكات، هەر بۆیە بە رۆحی نەتەوە ناودێر كراوە. بۆیە بەو رادەیەی گرنگی بە زمان و هێزی زمانی خۆمان بدەین ئەوەندە ئاسۆی سەركەوتنمان نزیكە.
مامۆستایانی تێكۆشەر و شوڕشگێڕی كورد
زمانی كوردی وەك زمانی دایكی ئێمەی كورد، یەكێكە لەو زمانانەی كە بە درێژایی مێژوو لە لایەن داگیركەرە جۆراوجۆرەكانەوە هەوڵی بێڕیز كردن و بێ هێز كردنی دراوە. ئەوان باش زانیویانە پەنجە لەسەر چی دابنێن و لە كامە بنەما بدەن. ئەوان باش دەزانن، زمانی كوردی یەكێكە لەو گرنگترین ئامرازانەی، كە رۆڵی هەیە لە درووست كردنی هەستی هاوپێوەندی و رۆحی هاوبەشی مێژوویی. ئەوان باشیان زانیوە كە بەهێز بوونی زمان واتە بەهێزبوونی توانای داهێنان و پەروەردەكردنی كەسایەتیی بەهێز. ئەمەش واتە خۆبەدەستەوە نەدان و خۆ بەكەم نەگرتن. هەربۆیە بە درێژایی مێژوو بەشێكی گرنگ لە كار و تێكۆشانیان بریتی بووە لە سست كردن و لەناوبردنی ئەم زمانە. بەڵام بە خۆشییەوە، سەرەڕای ئەو هەموو زوڵم و زۆر و رێگریانەی كە سەبارەت بە زمانی كوردی ئەنجام دراون، كەچی هێشتا هەروا ئەم زمانە قورس و قایم راوەستاوە و هەروا زمانی بە بڕشتی دەربڕی داهێنان، خواست، ئارەزوو و هەستە رەسەنەكانی خەڵكانی ئەم سەرزەوییە پیرۆزەیە. بێگومان ئەمەش هەروا بە خۆشی و بە سادەیی نەهاتووەتە بەرهەم، بەڵكو دەرەنجامی شەونخوونی و خەباتی بێ وچانی هەموو تاكە خەباتگێڕەكانی ئەم نەتەوەیە و بە تایبەتی مامۆستایانی شوڕشگێڕە، كە بە هەوڵ و ماندووبوونەكانیان رۆڵی پارێزەرانی راستەقینەی زمانی كوردییان ، گێڕاوە.
ئازیزان
لە كاتێكدا و لە بەر ئەوەی كە لە هەموو كۆمەڵگاكاندا مامۆستایان رۆڵێكی یەكلاكەرەوەیان لە گەشەپێدان و پێگەیاندنی نەوە جیاوازەكان و پاراستنی زمانی دایكدا هەیە، شكۆیان بەرز رادەگیرێ و ژیانێكی شایستە و پڕ لە سەرفرازییان بۆ بەرهەم دەكرێ، كەچی بەداخەوە لەم وڵاتە بەڵا لێدراوەی ئێمەدا و بە هۆی سیاسەتە دژە مرۆیی و پاشكەوتووەكانی ئاخووندەكانەوە، هەر رۆژە و بە شێوەیەك بێ رێزی بە مامۆستایان دەكرێت و شكۆیان دەشكێندرێ. ئێمە پێمان وایە كە مامۆستایان وەك ئەندازیارانی پەروەردەی نەوەكانی هەر كۆمەڵگایەك پێویستە خاوەنی ژیانێكی شایستە و شكۆیەكی مەزن بن. هەر وەك ئاگادارن، مامۆستایانی چالاكیی بواری پێشەیی مامۆستایانی پەروەردە و فێركردن، بە مەبەستی دەستەبەربوونی ماف و داخوازییەكانیان و نارەزایەتی دەربڕین بەو دۆخە قەیراناوییەی كە پرسی پەروەردەی خستۆتە ژێر مەترسییەوە، داوایان لە هەموو مامۆستایانی رۆژهەڵاتی كوردستان دەكەین كە هاودەنگ لە گەڵ مامۆستایانی سەرانسەری ئێران لە رۆژی ٣ی رەشەمە ١٣٩٣ی هەتاوی، لە مانگرتنی سەرانسەری مامۆستایانی ئێراندا بەشداریی چالاكانە بكەن و لە چوون بۆ سەر كلاسەكانی دەرس خۆ بپارێزن.
لە كۆتاییدا بە بۆنەی رۆژی جیهانی زمانی دایك، پیرۆزبایی لە هەموو ئاخێوەرانی زمانی كوردی و هەموو زمانە جیاوازەكانی دیكە دەكەین و سەری رێز و نەوازش بۆ ئەو تێكۆشەرانە دادەنەوێنین، كە بە بێ هیچ چاوەڕوانییەك و لە سەختترین هەل و مەرجەكاندا، قوڵی هیممەتیان لێ هەڵماڵیوە و خزمەتیان بە زمانی كوردی كردووە. لە هەمان كاتدا ئەو دڵنیاییەش بە هەموو لایەك و نەوەكانی ئەم نەتەوە بندەستە دەدەین، كە تا مامۆستایانی شۆڕشگێڕ و دەروەستی كورد مابن، زمانی كوردی هەروا سەربەرز و سەرفراز دەبێ.
یەكیەتیی پیشەیی مامۆستایانی كوردستانی ئێران
٢٩ی رێبەندانی ١٣٩٣ی هەتاوی
