ئیبراهیم ساڵح ڕاد (لاجانی)
ویژدانی زیندووی کۆمەڵگای کوردەواری
٢٥ی گەلاوێژی ئەمساڵ حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران پێ دەنێتە حەفتاوپێنجەمین ساڵی تەمەنی خۆی. ئەگەر بەشێوەیەکی واقعبینانە شوێنەواری ئەو حیزبە لە سەر ژیان و خەباتی خەڵکی کوردستاندا لێک بدەینەوە، بۆمان دەردەکەوێ کە حیزبی دێموکرات لە هەموو ئەو ماوە دوورودرێژەدا ویژدانی زیندووی کۆمەڵگای کوردەواری بووە.
لە کۆمەڵگا ئازادەکاندا ڕۆژنامەکان نەخشی ویژدان دەگێڕن و لەهەر کوێ گیروگرفت و کەموکوڕییەک هەبێت، وەک سەگی پاسەوانی ماف و ئازادییەکانی گەل و نیشتمان دێنە دەنگ. لە کوردستاندا، لە کاتێکدا کە گەلی کورد و خاکی کوردستان، لەژێر داگیرکاری و ستەمی نەتەوایەتی، سەرەڕۆیی و زەبروزەنگ و سەرکوتی هەمەلایەنەدان و خەڵک لە هەموو ماف و ئازادییە نەتەوایەتی و دێموكراتیکەکانی خۆیان بێبەشن، حیزبی دێموکرات، نەک هەر وەک حیزبێکی سیاسی ئاسایی، بەڵکوو وەک پێشڕەوی بزووتنەوەی میللی - دێموكراتی کوردستان، لە هەموو بوارەکانی تێکۆشانی خەڵکی کوردستاندا، ئەرکی بەڕێوە بردووە.
دامەزرانی حیزبی دێموكرات درێژەی ئەو خەبات و تێکۆشانە دوورودرێژە بوو کە ڕۆڵەکانی گەلی کورد لە سەردەمەکانی پێشووتردا بۆ ڕزگاری لە ژێرچەپۆکی و ستەمی میللی و لە پێناو پێشکەوتنی کۆمەڵایەتی و فەرهەنگیدا، ئەنجامیان دابوو. بە دەستپێکردنی شەڕی دووهەمی جیهانی و پێکهاتنی هەلومەرجێکی لەبارتری نێوخۆیی و نێونەتەوەیی، ڕۆڵە پێشڕەوەکانی گەلی کورد، حیزبی دێموکراتیان بۆ ڕێبەری و ڕێکخستنی ئەو خەباتە لە سەردەمێکی تازەتردا دامەزراند.
یەکەمین بەرنامەی سیاسی حیزب کە لە کۆنگرەی یەکەمدا پەسند کرا، ئاوێنەی باڵانوێنی ئامانجە نەتەوەیی و دێموكراتیک و پێشکەوتنخوازەکانی ئەو حیزبەیە. خەبات بۆ سڕینەوەی ستەمی نەتەوایەتی و دیاریکردنی مافی چارەی خۆنووسین، خەبات لە پێناوی ئازادی و دێموکراسیدا، خەبات بۆ پێکهێنانی ئاڵوگۆڕی قوڵی کۆمەڵایەتی و فەرهەنگی، خەبات بۆ پەرەپێدانی زمان و ئەدەبیاتی کوردی، خەبات بۆ کەمکردنەوە و لەنێوبردنی نابەرامبەری بەرانبەر ژنان، خەبات بۆ هەڵوەشاندنەوەی بێعەداڵەتی لە خاوەنداریەتی زەویدا، خەبات بۆ ڕێکخستنی ژنان و لاوان وچین و توێژە زەحمەتکێشەکانی دیکە بۆ وەدەستهێنانی ماف و داخوازە سینفی و پیشەیی و مەدەنیەکانیان، هەروەها خەبات بۆ هاوئاهەنگ کردنی بزووتنەوەی کوردستان لەگەڵ جووڵانەوەی ئازادیخوازی و دێموکراسیخوازی گەلانی ناوچە و دونیا، کە لەو بەرنامەیەدا جێیان بۆ کراوەتەوە، بەڵگەیەکی حاشاهەڵنەگرە بۆ ڕاستی و درووستی ئەو قسەیە.
پێبەپێ چوونەپێشی کۆمەڵگای کوردستان و مرۆڤایەتی، لە کۆنگرەکانی دواتردا، بەرنامەی حیزبی دێموکراتیش پتر گەشە دەکا و هەموو ئەو کێشانە دەگرێتە خۆ، کە میللەتی کورد لەگەڵیان دەستەویەخەیە. دیسانتڕالیزەکردنی دەوڵەتی مەرکەزی، دێموكراتیزەکردنی وڵات، خەبات بۆ سێكۆلاریزەکردنی حکومەت و دەسەڵاتی سیاسی، پاراستن و خاوێنڕاگرتنی ژینگەی کوردستان، دابین و دەستەبەرکردنی هەموو ئەو ماف و ئازادییانەی کە لە بەیاننامەی جیهانی مافەکانی مرۆڤ وکۆنڤانسیۆنە نێونەتەوەییەکاندا پەسند کراون، بە مافی پەرەسەندنیشەوە، و سەرەنجام دیاریکردنی سۆسیالیزمی دێموکراتیک وەک ئامانجی دواڕۆژی حیزب، نیشاندەری ئەو ڕاستییەن.
دەتوانین بڵێین کە لە حەفتاوپێنج ساڵی ڕابردوودا، سەرەڕای ئەو هەموو زەبروزەنگ و سەرکوت و پەلامارەی کە لەلایەن دوژمنانی نەتەوەکەمان و هێزە کۆنەپەرست و حکومەتە سەرەڕۆکانەوە، بەدژی حیزبی دێموکرات بەڕێوەچووە، حیزبی ئێمە دینامیزمی سەرەکی زۆربەی ئەو ئاڵوگۆڕە سیاسی و کۆمەڵایەتی و فەرهەنگییانە بووە کە لە کۆمەڵگای کوردستاندا پێک هاتوون.
بە سەدان و هەزاران کەس لە ڕۆڵە ئازادیخوازەکانی گەلەکەمان لە قۆناخە جۆراوجۆرەکانی خەبات و تێکۆشانی حیزبدا، لە ڕیزەکانی ئەو حیزبەدا بۆ بردنەپێشی ئامانجەکانی خەڵکی کوردستان تێکۆشاون و مایەیان لە ماڵ و ژیان و گیانی خۆیان داناوە. گیراون، حوکم دراون، ئەشکەنجە کراون، دوورخراونەتەوە، لەدار دراون، ئاوارە بوون، لە سەنگەرکانی بەربەرکانیدا شەهید بوون، تیرۆرکراون، بەڵام هەرگیز ئاڵای خەباتی دێموكرات نەکەوتۆتە سەرزەوی. ئەگەر ئەو حیزبە ڕیشەی لە ژیان و خەباتی گەلی کورددا نەبوایە، قەت نەیدەتوانی لەو هەموو ماوە دوورودرێژەدا، لە ژێرباری ئەو هەموو سەرکوت و زەبروزەنگ و تۆقاندن و تیرۆرەدا پشتی ڕاست کاتەوە و هەروا قورس و قایم لە مەیدانی خەباتدا ڕاوەستێ و ببێتە جێگای هیوا و هومێدی گەلی کورد.
بڵاوکردنەوەی بیری نەتەوایەتی و ڕزگاریخوازانە، بیروباوڕی ئازادیخوازی و پێشکەوتنخوازانە، ئیدەو مەرامی یەکسانیخوازی و دادپەروەرانە، لەقاودانی ستەم و سەرکوت و هەڵاواردن و چەوسانەوە لە هەموو شكڵ و شێوەیەکدا، لایەنێکی دیکەی کارو چالاکی حیزبی دێموکرات بووە. چاپی ڕۆژنامە و گۆڤاری سیاسی و ئەدەبی و فکری لە سەردەمی کۆماری کوردستان و ساڵانی دواتردا، دامەزراندنی ڕادیۆ و ئیمکاناتی دیکەی بڵاوکردنەوە لە هەلومەرجێکی سەخت و دژوار و خەباتی ژێرزەوینی و بەرگری چەکدارانەدا، بۆ بڵاوکردنەوەی پەیام و سیاسەت و هەڵوێستەکانی حیزب و بزووتنەوە، سەنگەرێکی دیکەی ئەو خەباتە بووە.
باشترین نووسەران، ڕۆژنامەنوسان، وەرگێڕان و شاعیران و ئەدیبانی کورد لە ڕیزەکان و لە هالەی پەیام و تەشکیلاتی ئەم حیزبەدا پێگەییون و بوونەتە ئەستێرەی پڕشنگداری ئاسمانی ئەدەب و ڕۆژنامەنوسی کوردی. پێشەوا، هێمن، هەژار، سەیفی قازی، ڕەحیمی قازی، حەقیقی، سوارە، ئەحمەدی قازی، کەریمی حیسامی، هێدی، ئاوارە، شەرەفکەندی، قاسملوو، عەزیزی یوسفی، سادق وەزیری، حەسەنیانی، مام ئەنوەر و هتد، تەنیا گۆشەیەکی ئەو حەقیقەتەن.
بەو جۆرە نەوە یەک لەدوای یەکەکانی کوردستان، لە ڕێگای ئەدەبیاتی حیزب و ڕاگەیاندن و چاپەمەنی حیزبەوە، لەگەڵ بیری نەتەوایەتی و ئازادیخوازانە، ناسنامەی نەتەوەیی و لەگەڵ دیسکۆڕسی کوردستانی و ئازادیخوازانە ئاشنا بوون. هەر ئەوەش حیزبی دێموكراتی کوردستانی ئێرانی کردۆتە ویژدانی زیندووی کۆمەڵگای کوردستان.
تایبەتمەندی و ناسنامە
له نێو حیزب و ڕێکخراوه کوردستانی، ئێرانی، ناوچه‌یی ونێونه‌ته‌وه‌ییه‌کاندا حیزبی دێموكرات پڕەستیژی به‌رزی خۆی هه‌یه. حیزبێکه له قوڵایی واقعیه‌ته سیاسی، ئابووری وکۆمه‌ڵایه‌تییه‌کانی کوردستانی ئێران و ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌وه سه‌ری هه‌ڵداوه که کوردستان و کوردی تێدایه. جگه له میلله‌تی کورد هێز و توانا و ئیلهام له هیچ شوێنێکی دیکه وه‌رناگرێت. ئەوە بۆ هەشتا ساڵ دەچێ له مه‌یدانی خه‌باتدا، ئاڵای داخوازه نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی میلله‌تی کورد و دێموکراسیخوازیی له ئێراندا به‌رز و شه‌کاوه ڕاگرتووه. سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو هێرش و په‌لاماره‌ی له لایه‌ن کۆنه‌په‌رستی فه‌رمانڕه‌وا و دوژمنانی نه‌ته‌وه‌که‌مان کراونه‌ته سه‌ری، هه‌روا به‌هێز وقایم له مه‌یداندا ماوه‌ته‌وه و ده‌ڕواته پێش.
حیزبێکه توانای مانه‌وه و چوونه‌پێشی هه‌یه. له قه‌یرانه‌کاندا به‌هێزتر دێته ده‌ر. له کوره‌ی خه‌بات و به‌ربه‌ره‌کانیدا قاڵ بۆته‌وه. توانای خۆنوێکردنه‌وه و به‌خۆداچوونه‌وه‌ی هه‌یه. تا دێ، پتر گه‌شه ده‌کا.
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران حیزبێکه هه‌م له‌باری سیاسی وفیکرییه‌وه وهه‌م له‌باری ته‌شکیلاتی و پێگه‌ی کۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه گه‌وره‌یه. به ئاسانیش خۆی له‌گه‌ڵ هه‌لومه‌رجه تازه‌کان ڕێک ده‌خات. خه‌بات وتێکۆشانه‌که‌ی له خه‌بات وتێکۆشانی میلله‌تی کورد له کوردستانی ئێران بۆ ئازادی و مافی نه‌ته‌وایه‌تی و له خه‌باتی میلله‌تانی ئێران بۆ ئازادی ودێموکراسی جیا ناکرێته‌وه. خاوه‌نی ڕابردوو و مێژووی خه‌باتگێڕانه‌یه. هه‌ر له‌و کاته‌دا که مێژوو بۆ خۆی داناتاشێ، قه‌ت حاشاش له ڕابردووی خۆی ناکات. ئه‌گه‌ر به مێژووی خه‌باتگێڕانه‌ی خۆی شانازی ده‌کات، له‌و شوێنه‌ش که پێویسته له مێژووی خۆی ده‌رس وه‌رده‌گرێ.
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران هیچ پێویستی به خۆسەلماندن نییه. حیزبێکی کراوه، گه‌لی ودێموکراتیک و جه‌ماوه‌رییه و هیچ سیاسه‌ت وبه‌رنامه و تاکتیکێکی شاراوه له میلله‌ت و بیروڕای گشی نییه. ڕابردوویه‌کی پڕ له ئه‌زموونی هه‌یه، به‌ڵام ئه‌م ڕابردووه نه بۆته کۆڵه‌بارێکی گه‌وره به‌سه‌رشانیه‌وه که نه‌هێڵێ هه‌نگاو بۆ پێشه‌وه باوێت. ڕابردوو بۆ حیزبی دێموکرات ته‌نیا بریتییه له سه‌رچاوه‌ی ده‌رس لێوه‌رگرتن و ئیلهام، نه‌ک مانه‌وه و چه‌قبه‌ستن له نێویدا.
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، حیزبێکه که خه‌باتی خۆی به هه‌ڵسه‌نگاندن و ڕه‌خنه‌گرتن له وه‌زعی سیاسی ئێران و مه‌وقعیه‌تی سیاسی و ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تی میلله‌تی کورد ده‌ست پێکردووه. حیزبێکی بڵندپه‌روازه و بۆ ڕزگاری میلله‌تی کورد له کوردستانی ئێران، بۆ دێموکراتیزه‌کردنی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تی له ئێران و له کوردستانی ئێران، بۆ سه‌قامگیرکردنی ئازادی و پلۆڕالیزمی سیاسی و فه‌رهه‌نگی و بۆ دابینکردنی مافه‌کانی مرۆڤ و له‌نێوبردنی بێعه‌داڵه‌تی، بۆ پێشکه‌وتن و په‌ره‌سه‌ندنی هه‌مەلایه‌نه و دامه‌زراندنی کۆمه‌ڵگایه‌کی مه‌ده‌نی و دێموکراتیک و سه‌قامگیرکردنی بایه‌خه‌کانی سۆسیال دێموکراسی خه‌بات ده‌کات. ده‌یهه‌وێ له‌باری سیاسییه‌وه کۆمه‌ڵگای ئێران و کوردستان سه‌رله نوێ سازمان بداته‌وه و فه‌رهه‌نگ و کولتووری دێموکراتیک له پێوه‌ندییه کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسییه‌کاندا جێگرتوو بکات.
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران حیزبێکی جیدییه و بۆ وه‌ده‌ستهێنانی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی، چ به‌ته‌نیا و چ به هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ هێزه دێموکراته‌کانی دیکه‌ی کوردستان، هه‌وڵ ده‌دا. حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، به چاوگێڕان به وه‌زعی سیاسی و ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تی کوردستان و مه‌وقعیه‌تی سیاسی میلله‌تی کورد له کوردستانی ئێراندا، بۆی ده‌رکه‌وتووه که هیچیدی ئه‌م وه‌زعه نابێ قبووڵ بکرێ و ده‌بێ بگۆڕدرێ. ئه‌وه‌ش قه‌تاری حیزبی خستۆته سه‌ر ڕێگایه‌کی ئاسنی ئه‌وتۆ که نایه‌ڵێ بترازێ و به‌لاڕێدا بڕوا. ڕێگای سڕینەوه‌ی سته‌می نه‌ته‌وایه‌تی و ڕزگاری و دابینکردنی مافی دیاریکردنی چاره‌نوس بۆ میلله‌تی کورد و ئازادی و دێموکراسی له ئێران.
حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران که خه‌بات بۆ ئازادی و دێموکراسی و مافه نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی کورد ده‌کا خۆی و میلله‌تی خۆی، که‌موکورییه‌کانی خۆی، لایه‌نه لاوازه‌کانی خۆی و فه‌رهه‌نگی سیاسی کوردستان وئێران دەناسێ و قامکیان له‌سه‌ر دادەنێ. چاره‌مان نییه جیا له‌وه‌ی که بۆخۆمان هه‌ڵه و که‌موکوڕییه‌کانمان ده‌سنیشان بکه‌ین و له دووباره‌کردنه‌وه‌یان خۆببوێرین. ئێمه ده‌مانهه‌وێ ده‌سه‌ڵاتی سیاسی به‌ده‌سته‌وه بگرین، به‌ڵام له هیچ کاتێکدا ئه‌وه له‌بیر ناکه‌ین که ئامانجی هه‌ره‌به‌رزی ئێمه له کاری سیاسی بریتییه له خێری گشتی.
حیزبی ئێمه ده‌سه‌ڵاتی سیاسی بۆ ئه‌وه ده‌وێ تا به‌رنامه‌ی سیاسی خۆی پێ پیاده بکات. به‌رنامه‌یه‌ک که بریتییه له پڕۆژه‌ی سڕینه‌وه و له‌نێوبردنی سته‌می نه‌ته‌وایه‌تی، دابینکردنی دێموکراسی و سه‌قامگیرکردنی ڕفاه و عه‌داڵه‌تی کۆمه‌ڵایه‌تی. له بارودۆخێکی ئاوادا چەندە پێویستیمان به ڕۆحیه‌ی خه‌باتگێڕانه له مه‌یدانی خه‌باتدا هه‌یه، ئەوەندەش پێویستیمان به ئازایه‌تی ئه‌خلاقی بۆ دیفاعکردن له به‌رنامه‌ی سیاسی و هەڵوێستەکانی خۆمان هه‌یه. هه‌ربۆیه تێدەکۆشین ڕه‌فتار و کردارمان له‌گه‌ڵ سیاسه‌ت و قسه و دروشمەکانمان بێنه‌وه. هەر بۆیە له‌سه‌ر ئوسوله‌کان پێدا دەگرین و هەوڵ دەدەین سه‌رمایه‌ی ئه‌خلاقی خۆمان له خه‌باتدا ڕۆژبه‌ڕۆژ ده‌وڵه‌مه‌ندتر بکه‌ین.
حیزب له ده‌ربڕین و ڕاگه‌یاندنی سیاسه‌ته‌کانی خۆیدا هه‌میشه خاوه‌نی ئازایه‌تی بووە. فه‌رهه‌نگی سیاسی ئێمه ئه‌وه بووه و ئه‌وه‌یه که جیا له قازانجه‌کانی میلله‌تی کورد و بزووتنه‌وی سه‌رانسه‌ریی میلله‌تانی ئێران و بایه‌خه ئینسانی و په‌سندکراوه نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان، هیچ شتێکی دیکه له خه‌بات وسیاسه‌تدا، خه‌ت ونیشانی بۆ حیزبی ئێمه دیاری نه‌کردوون. ئه‌وه‌ش بۆته ده‌ستمایه‌ی گه‌وره‌ی سیاسی و ئیعتیبارێکی گه‌وره‌ی له نێو میلله‌تی کوردا بۆ حیزبی دێموکرات ده‌سته‌به‌ر کردووه. له ستڕاتیژیماندا شێلگیر و له ئاشتی نه‌هاتووین و له تاکتیکه‌کانماندا، تواناو لێوه‌شاوەیی زۆر بۆ خۆگونجاندن له‌خۆ نیشان ده‌ده‌ین.
هۆشیاری و دووربینی سیاسی تایبه‌تمه‌ندییه‌کی سه‌ره‌کی سیاسه‌ت و هه‌ڵوێسته‌کانی حیزبی ئێمەن. به‌شێکی به‌رچاوی کاری فه‌رهه‌نگی وخه‌باتی فه‌رهه‌نگیمان له نێو خۆماندا ده‌به‌ینه پێش. هه‌میشه نیگه‌رانی سڵامه‌تی خۆمان و ڕیزه ته‌شکیلاتییەکانی خۆمان بووین و هەین. حیزبی دێموكرات لەگەڵ خۆی و تێکۆشەرانی خۆی سەختگیرە. ئاخر ئه‌گه‌ر حیزبی ئێمه قسه‌وکرده‌وه‌ی له‌گه‌ڵ یه‌ک نه‌یه‌نه‌وه، قه‌ت شایانی ئه‌و هه‌موو ڕێزو پڕەستیژه نییه که له نێو خه‌ڵکی کوردستاندا هه‌یه‌تی. له‌وه‌ش زیاتر شایانی ئه‌وه نییه ده‌سه‌ڵاتی سیاسی به‌ده‌سته‌وه بگرێت.
ئه‌خلاق شوێنێکی گرینگی له حیزبی ئێمه‌دا هه‌یه. ئێمه له‌وه که ئه‌خلاق له سیاسه‌ته‌کانماندا به هێند ده‌گرین قه‌ت زیانمان نه‌کردووه. بایه‌خدان به به‌ها ئه‌خلاقییه‌کان، حیزب و ته‌شکیلاتی حیزبیان به‌هێز کردوون. بایه‌خی ئینسانی مرۆڤه‌کان بۆ حیزبی ئێمه له سه‌رووی هه‌ر شتێکی دیکه‌وه‌یه. هه‌رگیز تووشی دوگماتیزمی حیزبی نه‌بووینه و به چاوی دوژمن ته‌ماشای موخالیفانی خۆمانمان نه‌کردووه. ئه‌وه بۆته ئه‌سڵێکی گرنگی هه‌ڵوێسته سیاسییه‌کانمان که ده‌ڵێین :هه‌رکه‌س دوژمنایه‌تیمان نه‌کات دۆستمانه، نه‌ک هه‌رکه‌س دۆستایه‌تیمان نه‌کات دوژمنمانه.
له نێو ڕیزه‌کانی ته‌شکیلاتماندا فه‌زایه‌کی کراوه و دێموکراتیک بۆ باس و دیالۆگ و موناقه‌شه‌ی سیاسی و فکری و نه‌زه‌ری هه‌یه. گومانی تێدا نییه که له نێوماندا ململانێی سیاسی و ته‌نانه‌ت خسوسیش هه‌یه به‌ڵام ئه‌و ململانێیه نه‌بۆته هۆی ئه‌وه‌ی که دێموکراسی نێوخۆیی حیزبیمان بخاته مه‌ترسییه‌وه. تاهاتووه پتر ڕێوشوێنه دێموکراتیکه‌کانمان، له نێو خۆمان جێگیر کردوون. لە داهاتووشدا پێبەپێی گەشەی سیاسی خەڵکی کوردستان، پێوەندی و سترەکتۆری حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران دێموكڕاتیزەتردەبێ. ئەوە لە ماهیەتی حیزبی دێموکرات وەک حیزبێکی جەماوەری و میللییەوە سەرچاوە دەگرێ.
له‌و جێیه‌ی که ناکۆکی سیاسیمان له نێو ته‌شکیلاتدا له‌سه‌ر مه‌سه‌له ته‌شکیلاتی و حیزبییه‌کان بۆ هاتۆته گۆڕ، له‌وه نه‌ترساوین به بیانووی پاراستنی یه‌کیه‌تی سیاسی و ته‌شکیلاتی، باسیان لێنه‌که‌ین. هه‌میشه ترسی ئێمه له‌وه بووه که له ئوسووله سیاسییه‌کانمان و ڕێباز و سوننه‌ته دێموکراتیک و حیزبیه‌کانمان لاده‌ین. بۆ ئێمه سووربوون له‌سه‌ر ڕێبازی حیزب، واتە سه‌ربه‌خۆیی سیاسی و ته‌شکیلاتی حیزب و خه‌بات بۆ دابینکردنی مافه‌کانی میلله‌تی کورد ودێموکراسی له وڵاته‌که‌ماندا، له هه‌ر شتێکی دیکە گرنگترە.
ئێستا که قۆناخێکی دیکە له خه‌باتی حیزبه‌که‌مان ده‌ست پێده‌کا وێڕای هه‌ڵسه‌نگاندنه‌وه‌ی وه‌زعی سیاسی وهه‌لومه‌رجی خه‌باتی خۆمان و میلله‌ته‌کەمان، به دڵێکی پڕ له ئومێد و هیواوه به‌ره‌وپێش ده‌ڕۆین. ده‌زانین هه‌م ده‌رفه‌ت وهه‌م مه‌ترسی جۆراوجۆرمان له پێشدان.
وه‌زعێکی نوێ هاتۆته پێش و له مه‌یدانی خه‌باتی میللی ودێموکراتی گه‌له‌که‌ماندا، نه‌وه‌یه‌کی دیکه هاتۆته مه‌یدان که دوور ده‌ڕوانێ و بایه‌خ و به‌ها سیاسییه‌کانی نێو به‌رنامه‌ی حیزبی ئێمه به هی خۆی ده‌زانێ و خه‌باتیان بۆ ده‌کات. ئه‌مڕۆ پتر له هه‌رکاتێکی دیکه ڕۆڵه‌کانی نه‌ته‌وەی کورد له کوردستانی ئێران گوێ بۆ قسه و پەیامی حیزبی ئێمه ڕاده‌گرن. نه‌سڵێک پێی ناوه‌ته مه‌یدانی خه‌بات و ژیان که جگه له ئازادی و دێموکراسی و عه‌داله‌تی کۆمه‌ڵایه‌تی، به هیچ شتێکی دی ڕازی نابێت. ئه‌و کاروانه ده‌ڕواته پێش و ڕێگای لێ ناگیرێ.
خه‌باتی ئێمه تایبه‌تمه‌ندیی میللی و دێموکراتیکی هه‌یه هه‌ربۆیه هه‌ر له‌وکاته‌دا که پێویستیمان به سیستم و ڕێکوپێکی ته‌شکیلاتی هه‌یه، پێویستیمان به پلۆڕالیزمی سیاسی و فکری و فه‌رهه‌نگی و نه‌زه‌ری له نێو بزووتنه‌وه‌دا هه‌یه. پێویستیمان به هاوپێوه‌ندی میللیی هه‌یه بۆیە ئێستا لەسەر پێویستیی ڕێککەوتن لەسەر پڕۆژه‌یه‌کی میللی لەهەرکاتێکی دیکە پتر پێ دادەگرین. خۆ له‌خۆڕا نییه حیزبی ئێمه هێنده له‌سه‌ر پێویستی لێک نزیکبوونه‌وه وهاوکاری و هاوئاهه‌نگی هێزه خه‌باتگێڕه‌کانی کوردستانی ئێران پێداده‌گرێ.
ئێمه نامانهه‌وێ له‌و خه‌باته‌دا به ته‌نیا بین. حیزبی ئێمه لەمێژە گه‌یشتۆته ئه‌و قه‌ناعه‌ته که سه‌ره‌ڕای هه‌موو جیاوازییه‌کانمان، بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایه‌کی ئازاد و دێموکراتیک، ده‌بێ له‌گه‌ڵ هێزه‌کانی دیکه پێکه‌وه کار بکه‌ین.
حیزبێک که به ڕه‌نج و کار و خه‌بات و تێکۆشانی چه‌ند نه‌سل له ڕۆڵه‌کانی گه‌لی کورد له کوردستانی ئێران درووست بووه، ئێستا بۆته هێزێکی کارا و کارساز له سیاسه‌تی کوردستان و ئێراندا. ئه‌ندامان و تێکۆشه‌رانی حیزبی ئێمه له‌سه‌ریانه له‌گه‌ڵ حیزبی خۆیان گه‌شه بکه‌ن و بڕۆنه پێش. خه‌باتی ئێمه بۆ ئازادی میلله‌تێکه که له هه‌موو مافه نه‌ته‌وایه‌تییه‌کانی خۆی بێبه‌شه. بۆیه مه‌سه‌له‌ی ئه‌سڵی و بنه‌ڕه‌تیی له خه‌باتی ئێمه‌دا، بریتییه له گه‌یشتن به ئازادی، وه‌ده‌ستهێنانی مافی دیاریکردنی چاره‌نووس و دامه‌زراندنی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و ئیداریی کوردستانی. ئه‌و ئامانجه ئه‌ستێره‌ی ڕێنیشانده‌ری ڕێگای خه‌باتمانه و نابێ له‌بەر چاوانمان ون بێت. ئیعتیبار و مانه‌وه و چونه‌پێشمان به‌وه به‌ستراوته‌وه که چه‌نده ده‌توانین به ڕێگای ئه‌و ئامانجه‌دا بڕۆینه پێش.
ئێمه حیزبێک نین که به به‌رزکردنه‌وه‌ی دروشمی بژی فڵانه‌که‌س و بمرێ فیساره‌که‌س پێمان نابێته مه‌یدانی خه‌باتی سیاسییەوە. ئێمه ئامانجێکمان هه‌یه که ئه‌ویش بریتییه له ئازادی و سڕینه‌وه‌ی سته‌می نه‌ته‌وایه‌تی له هه‌موو بواره‌کانی ژیانی میلله‌ته‌که‌ماندا. له ڕێگای خه‌بات بۆ وه‌ده‌ستهێنانی ئه‌و ئامانجه‌دا، به‌و ئاکامه گه‌یشتووین که ده‌بێ به دژی سته‌م و نابه‌رامبه‌ری، به دژی دیکتاتۆری، به دژی ئیستبدادی سیاسی و مه‌زهه‌بی، به دژی کۆنه‌په‌رستی، به دژی شوڤێنیزمی ده‌سه‌ڵاتدار و ناسیۆنالیزمی به‌رچاوته‌نگی کورد، به دژی تێکه‌ڵاوکردنی ده‌سه‌ڵاتی حکومه‌تی و دین، ڕاوه‌ستین و تێکۆشین.
ڕێی خه‌بات سه‌خته و پڕ له هه‌ورازو نشێوه. یەکیەتی و پشوودرێژی و ئازایه‌تی و چاوی تیژ و ئه‌ژنۆی به‌هێز و بیری وردی ده‌وێ. ئامانج به‌رزه و ڕێگا دوور. به‌ڵام شێلگیریی له سه‌ر ئوسووله‌کان ونه‌رم بوون له هه‌ڵبژاردن و کارکردن بە تاکتیکه‌کان، وه‌ک هه‌میشه ده‌مانپارێزێ و سه‌ره‌نجام خۆمان و میلله‌ته‌که‌مان ده‌گه‌یه‌نێته ترۆپکی ڕزگاری. بە ڕۆحیەی فێربوون لە ڕابردوو و مێژووی خۆمان بەرەو پیری قۆناخێکی تازە لە خەبات و تێکۆشانی حیزبەکەمان دەڕۆین.
پەیام و ڕیسالەتی حیزبی ئێمە
پاش پتر لە حەفتاوپێنج ساڵ لە خەبات و تێکۆشان، خەباتی حیزبی ئێمە ئێستا خەریکە لە ڕووخانی کۆماری ئیسلامی و دامەزراندنی ڕێژیمێکی دێموکراتیک لە وڵاتەکەماندا و لەخەبات بۆ وەدیهێنانی مافە نەتەوایەتییەکانی گەلەکەماندا دەبێتە هێزێکی کارساز و بڕیاردەر.
ئاسۆی بزووتنەوەی میللی دێموکراتی کوردستان ڕوون دێتە بەرچاو. ڕەوتێکی تازە لە سیاسەتی کوردیدا لە کوردستانی ڕۆژهەڵات دەستی پێکردووە. هەرچەند ئەو ڕەوتە لە سەرەتادایە بەڵام تازە گەڕانەوەی بۆ نییە. ئەو ڕەوتەش بریتییە لە بەرەوپێشچوونی هەوڵەکان بۆ دەست پێکردنی دیالۆگی میللی، هاتنەدەر لە پرش و بڵاویی سیاسی، لێک نزیکبونەوە، تەنانەت ڕێککەوتنی چەندلایەنە و پێکگەیشتن لە سەر مەسەلە بنەڕەتی و چوارچێوە ئەساسییەکانی خەبات و تێکۆشانی هاوبەش.
ئەو دیالۆگە لە نێوان بزووتنەوەی کورد و هێز و لایەنە سیاسییەکانی دیکەی وڵاتەکەشماندا لەلایەکی دیکەوە هەر لە گۆڕێدایە. لەوێشدا هەرچەند مەیدانی کار وەک مەیدانی مین دێتە بەرچاو، بەڵام کورد لەو بەرەیەشدا هیچ ڕێگای دیکەی نییە دەبێ لە گۆڕەپانەکە بێ و ڕێگای چوونە پێشی ئامانجەکانی خۆش بکات و یەک بە یەک مینەکان هەڵگرێتەوە. هیچ جێی نیگەرانی نییە، بزووتنەوەی کورد زۆر لەوە بەهێزترە کە ئەکتەرەکانی سیاسەتی ئێران و ناوچە حیسابی بۆ نەکەن. بەڵام دەبێ لە مەیدانەکەدا بین، بەهێز بین و چاکیش یاری بکەین.
ئەوەی هەتا ئێستا کۆماری ئیسلامی ڕاگرتووە، سەرەنێزە و دۆلارە نەوتییەکان بوون. ئێستا بەو ئابڵۆقە سەختە کە دونیا خستویەتییە سەر ڕێژیم، هەموومان گوێمان لە قرچەقرچی ئەو ئەستووندانەیە کە تاوڵی کۆماری ئیسلامیان بە پێوە ڕاگرتووە. چوونە پێشی ئەو وەزعە، سەرەنێزەی سەرکوتی ڕێژیمیش دەکاتە چەقۆیەکی کول و بێ ئەسەر.
لە لایەکی دیکەشەوە، شەڕی نێوان دارودەستەکانی نێو حاکمیەت بە قوڵبوونەوەی ئەو قەیرانە، جارێکی دیکە خەریکە سەرتاسەری دەسەڵاتی ئاخووندی دادەگرێ. وەزعی ناوچەش بەگشتی بە قازانجی ئازادی و دێموکراسی دەڕواتە پێش. کەیسی کوردستان و پرسی کوردیش ئیدی بۆتە کێشەیەکی گەورەی دونیا و هەموو تێگەیشتوون کە ئەو پرسە دەبێ چارەسەر بکرێ.
حیزبی ئێمە هەم لە گۆڕەپانی سیاسەتی کوردستان و پرسی کورددا دەتوانێ دەوری لێوەشاوەی خۆی بگێڕێ و هەم لە ئاستی ئێران و ڕۆژهەڵاتی کوردستانیشدا دەتوانێ ڕۆڵی خۆی ببینێ.
بەرنامەی سیاسیی حیزبی ئێمە بەرنامەیەکە بۆ دێموکراتیزەکردنی ئێران، دیسانتڕالیزەکردنی دەسەڵاتی ناوەندی و بۆ دابینکردنی مافی چارەی خۆنووسینی میللەتی کورد. ئەو بەرنامەیە بەرنامەی بنیاتنانەوەی ئێرانی دوای ڕووخانی کۆماری ئیسلامییە. بۆیە هەتا دێت پتر دەبێتە بەرنامەی سیاسیی کۆمەڵانی هەراوی میللەتی کورد لە کوردستانی ڕۆژهەڵاتدا. ئەمڕۆ پەیامی حیزب بە گوێی هەموو کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان دەگا و بانگەوازی ئامانجە نەتەوەیی و دێموکراتی و ئینسانییەکانی لە گوێی خەڵکدا دەزرینگێتەوە. هەر بۆیە چ لە ئاستی سەرانسەریدا و چ لە ئاستی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و چ لە ئاستی کوردستانی گەورەدا، هیچ هێزێکی سیاسی نیشتمانی و نەتەوەیی جیدی نابینی کە حیزبی ئێمە بە هەموو جیاوازییەکانیشییەوە لەگەڵ خۆیدا، وەک هێزێکی کاریگەری مەیدانی خەبات نەبینێ و نەیهەوێ هاوکاری و هاوڕایی لەگەڵ بکا.
کارنامە و بەرنامە و پراکتیکی حیزبی ئێمە بۆتە جێگای بڕوا و متمانەی نەتەوەی کورد و هەموو گەلانی ناوچە. ئەوەش لە لایەکی دیکەوە حیزبی ئێمەی کردۆتە حیزبێکی مەسئول کە بیروڕای گشتی حیسابی لە سەر دەکا. ئێستا وەختی ئەوە هاتووە تەشکیلاتی خۆمان بە جۆرێک ئامادە بکەین کە بتوانێت وا کاربکا کە حیزب بکاتە پاڕامێترێکی کاریگەری سەر ئەو وەزعە سیاسییەی خەریکە دێتە گۆڕێ. ئەوەش بەوە دەکرێ کە حیزبی ئێمە وەک هێزێکی میللی و جەماوەریی گەورە و بەهێز دەرکەوێ و بتوانێ هەموو هێزە خەباتگێڕەکانی گۆڕەپانەکە لەگەڵ خۆی بدا. نابێ لە بیرمان بچێ کە هەر لە ئەساسدا حیزبی دێموکرات بۆ ئەو مەبەستە دامەزراوە. یانی ئەوە ڕیسالەتی حیزبی دێمۆکراتە کە ببێتە داینامۆی خەباتی میللی و دێموکراتیکی گەلەکەمان و ئەو خەباتە بەرێتە پێش بۆیە لە حەفتاوپێنجەمین ساڵی تێکۆشانی حیزبەکەماندا، تێکۆشەرانی حیزب لەسەریانە خۆیان هەڵكێشنە ئاستی مەوقعیەت.
