کەریم پەرویزی
گرفتی بنەمایی و سەرەکیی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست و وڵاتێکی بەڵالێدراوی وەکوو ئێران، لانیکەم لە ماوەی یەک سەدەی رابردوودا ئەوە بووە کە دادپەروەریی سیاسی، کە هەموو نەتەوەکانی ئەم ناوچەیە وەکوو یەک چاو لێ بکا لە ئارادا نەبووە.
نەبوونی دادپەروەریی سیاسی، یان بە واتایەکی دیکە بوونی ستەمی سیاسی لەسەر نەتەوە جیاوازەکان لە ناوچەدا سەرچاوەی سەرهەڵدانی دەیان و سەدان کێشەی جیاواز لە ناوچە بووە و کۆتایی سەدەی نۆزدە و تەواوی سەدەی بیست و سەرەتای سەدەی بیست و یەکی لێوانلێو کردووە لە قڕکردن و ئینکار و هەوڵی جینۆسایدی ئەوانی دی! لە کوشتاری ئەرمەنییەکان و کوشتاری کوردەکان لە باکوور و رۆژهەڵاتەوە بگرە تاکوو کارەساتەکانی دوای فەرمانی جەهادی خومەینی و ئەنفال و تاوانەکانی دژ بە شەنگال و قڕکردنی یەهوودییەکان لەم ناوچەیە و کوشتاری شیعەکان لەو وڵاتە و جینۆسایدی سونییەکان لەم وڵاتە و دەیان و سەدان نموونەی دیکە کە هەر هەموویان لە بیرۆکەی یەکترسڕینەوە و ئینکارەوە سەرچاوەی گرتووە و وەکوو دوکتور قاسملووی نەمر وتی، تیرۆریزم لەو نادادپەروەرەییەوە لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست سەرچاوەی گرتووە و هەتاکوو دادپەروەری و پێکەوەژیانی یەکسانی نەتەوەکان دابین نەبێ، تیرۆریزم وشکایی نایەت.
لە ئێرانیشدا بەتایبەتیتر دیاردە و بیرۆکی ئینکار و سڕینەوە تیۆریزە کراوە و بە دوای دەسەڵاتی رەزاخانەوە تیۆرییەکان بە هێزی چەک و پۆتین بەکردەیی کراون و قڕکردن و جینۆسایدیان لێ کەوتوەتەوە.
لەم ئێرانە وێرانەیەدا زیاتر لە یەک سەدەیە بە تیۆریی شۆڤینیستی، بوونی نەتەوەی جیاواز لە ئێراندا ئینکار دەکرێ و هەموو هەوڵێکی تیۆریک و نیزامی و ئابوووری و ئیتلاعاتی و ئەمنیەتی و ... دراوە کە هەموو خەڵکی نێو جوغرافیای ئێران وەکوو یەک نەتەوەی یەکسان پێناسە بکرێن و بە دونیای دەرەوە نیشان بدەن و گەر جیاوازییەکی چکۆلە! هەبێ، ئەوە بە خوردە فەرهەنگ و جیاوازیی جلوبەرگ و شایی و سەرەخۆشیی نیشان بدەن!
ئەرکی بنەڕەتیی خەباتی یەکسانیخوازیی نەتەوەیی لە رۆژهەڵاتی ناڤین و بەتایبەتی لە ئێراندا ئەوەیە کە بیسەلمێنن کە نەتەوەی یەکدەست لە وڵاتدا نییە و شوێنێک وەکوو ئێران وڵاتێکی فرە نەتەوەیە؛ کە ئەمە سەلمێندرا و قبووڵ کرا، ئەوکات ماف و داواکاریی و مافی دیاریکردنی چارەنووسی یەکسانیشیان دەبێ و قبووڵی واقیعیەتێک، تەحەمولی بەدواهاتەکانیشی تێدا وەدی دێ.
دە رێکخراو کە پێک دێن لە چەند حیزبی سەر بە نەتەوەی جیاواز، لە ئێراندا و چەند گرووپی دیکە کە خەڵکی غەیرە نەتەوە ستەملێکراوەکان و کەسانی فارسیان تێدایە، رێککەوتنێکیان راگەیاندووە و پێم وایە لە ماوەی چل ساڵی رابردوودا، یەکەم جارە کە بەڕەسمی و راگەیەندراو، لەلایەن گرووپی غەیرە نەتەوەبندەستەکانەوە دان بە فرەنەتەوەبوونی ئێراندا دەنرێ.
لەو لێکتێگەیشتنەدا بەڕوونی باسی یەکیەتیی ئازادانەی نەتەوەکانی فارس و کورد و تورک و بەلووچ و عەرەب و تورکمەن کراوە. کە ئەمە بۆ یەکەمجارە لە مێژووی نیزیکی ئێراندا، دان بەوەدا دەنرێ کە لە ئێراندا نەتەوەی ئێران نییە، بەڵکوو خەڵکی ئێرانن کە لە چەند نەتەوەی جیاواز و یەکسان بەناوی فارس و کورد و تورک و عەرەب و بەلووچ و تورکمەن پێک دێن.
ئەمە دانپێدانانە بە واقیعیەتێک کە دەبێتە نوختە وەرچەرخانێکی مێژوویی کە قبوڵکردنی یەکتری وەکوو پێکهاتە و ناسنامەی جیاواز و یەکسان، داهاتوو و دەرکەوتەی زۆر جیاوازتر لەوەی تا ئێستای بەدوادا دێ.
